آیا آرات کودک کار است؟ قوانین حمایت از کودکان چه میگوید؟
کودکی ناتمام!
نام «آرات» در رسانههای ایران از دست به دست شدن ویدئوهای اینستاگرامی مطرح شد. جایی که هرکاربر با نشان دادن تصویری از کودکی خردسال که با حرکات آکروباتیک (عموما در خانهاش) با موانع فرضی وسایل خانه دل هر بینندهای را میبرد. چهره شیرین این کودک هم در کنار توضیحات مردی که در کنار او قرار داشت در وایرال شدن این ویدئوها نقش به سزایی داشت. اما روال این ویدئوها از یک کار تفریحی در خانه خیلی زود بیرون زد و تبدیل به یک رویه حالا هولناک شده است. در فاصله زمانی چند سال حرکات آکروباتیک معمولی او تبدیل به نمایش تمرینهای سخت این کودک شد، تصویر عضلههای بیرون زده شکم او هر چند برای اهالی ورزش بسیار ذوق برانگیخت اما برای بسیاری از فعالان حقوق کودک یک هشدار مهم به حساب میآمد. هشداری ناظر به اینکه هر چه باشد آرات یک کودک است و باید کودکی کند و حداقل رویه چند سال گذشته نشان میدهد در بهترین حالت او یک «کودک کار» است.
سیلی به هواداران کودکان
در همه این سالها اتفاقات بسیاری برای آرات افتاد، از مهاجرتش از ایران گرفته تا پیامهایی از بزرگان ورزش جهان برای او، همچون پیامی که نوواک جوکویچ نفر اول تنیس جهان در فضای مجازی به او داد گرفته تا پست لئو مسی برای آرات. رسانههای ایران هم با خوشنودی از موفقیت احتمالی کودک ایرانی این پیامها را در خبری مجزا تیتر کردند. همین شهرت کاذب بود که پای آرات را به تبلیغات هم باز کرد، آنقدر که حرف از قراردادهای چشمگیر برای او مطرح بود و احتمالا حسرت بسیاری از والدین کودکان دیگر را هم برانگیخت. این قصه اما حداقل حالا در جای حسرتبرانگیزی نیست. او به ایران بازگشت، خبر قراردادش با باشگاه سپاهان اصفهان منتشر شد و البته که همین چند روز پیش این قرارداد از سوی پدر آرات به صورت یکطرفه فسخ شد! همین فسخ قرارداد به آشکار شدن پشت پرده وضعیت این کودک انجامید. جایی که حقیقت ماجرا یک سیلی محکم به همه هواداران این کودک سابقا موفق میزد.
حان آرات در خطر است!؟
یک ادعای هولناک در یک رشته توئیت کوتاه از سوی کاربری ناشناس درباره آرات ماجرای او را به شکل تلخی هولناک کرده است. ادله ادعا شده در این متن کوتاه حداقل با ظواهر رسمی این اتفاقات همخوان است و همین موضوع این ادعاها را به واقعیت نزدیک کرده است. در این متن ادعا شده باشگاه سپاهان در طول دو ماه قراردادش با آرات متوجه تحمیل تمرینهای اضافی از سوی پدر او میشود. تمرینهایی همچون وزنه شدن، یا زمان آغاز تمرینات از 5 صبح و غیره. با توجه به این موضوع که اساسا در رشد جسمی این کودکان اثرات سوءی دارد به پدر او تذکر داده میشود و همین تذکر باعث فسخ یکطرفه قرارداد از سوی پدرش میشود. روایت پدر او در گفتگو با رسانهها اما چیز دیگری است، خلاصهاش میشود اینکه باشگاه سپاهان به تعهداتش عمل نکرده و این قرارداد فسخ شده است. اما آنچه از این جدال میماند اینکه به دلیل رشد غیر معمول اندامهای داخلی آرات به واسطه این تمرینها حتی جان این کودک با خطری جدی رو به روست.
بهرهکشی والدین از کودکان
جدای از تاثیرات روانی مهمی که روی ان کودک آوار شده حالا برخی از کارشناسان تربیت بدنی هم معتقدند این تمرینات میتواند سلامت جسمی این کودک را هم تهدید جدی کند. اما در میانه این جدال آنچه برای همه روشن است اینکه آرات کودکی نکرده است. چرا که پدر او سعی دارد از فرصت پیش رو نهایت استفاده را برای درآمدهای مالی بیشتر ببرد. فشار روی آرات که قرار بوده کودکی کند و حالا همچون یک کودک کار از دنیای کودکی دورمانده تننها نمونه مشهور این رویه است. چرا که بسیاری از والدینها فشار طاقتفرسایی روی کودکان خود میآورند تا آنها را به نوعی در حوزههای اینچنینی به موفقیتهای درآمدزا وادار کنند! فرزاد آشوبی بازیکن پیشین فوتبال که حالا مربی رده پایه است میگوید «در این یکسال گذشته که در فوتبال پایه بودم به عینه دیدم که چقدر دانش ضعیف است و چقدر خواستهها از سوی والدین زیاد است و حالت فشار به خود گرفته است. البته نمیخواهم این موضوع را همهشمول بدانم اما گسترده است و به کودک و ورزش حرفهای ضربه میزند؛ چه در بخش آموزش و چه در بخش روانی.»
کودکآزاری آرات
حق بقا و رشد همهجانبه، تامین منافع عالیه کودک، عدم تبعیض و درنظر گرفتن مشارکت کودکان؛ مفاد اصلی پیماننامه حقوق کودک است که درباره حق بقا و رشد همهجانبه آنچه بسیار مهم است درنظر گرفتن همه ابعاد رشد کودک؛ رشد جسمی، رشد عاطفی، رشد شناختی و رشد اجتماعی کودک است. محمد اورکی عضو هیات علمی دانشگاه نوع رفتار با آرات را مصداق کودکآزاری میداند. او میگوید «در مورد آرات حسینی بر اساس موارد موجود نوعی سوء رفتار با او اتفاق افتاده و این رفتار کودکآزاری به حساب میآید که بسیار خطرناک است. بچهای که نمیتواند حواسش را بپروراند، نمیتواند حسهایش را بشناسد و روابط دوستیاش را شکل دهد و آن را تمرین کند در سالهای بعد در ارتباط گرفتن به مشکل بر خواهد خورد. چون بچهها در این سنین رشد شخصیتی میکنند و بچهای که مدام پشت دوربین است و غیر از پدرش کسی را نمیبیند رشد نمیکند.»
ریشه دیده شدن در فضای مجازی و لایک گرفتن مربوط به والدین و بزرگترهای کودک است، پشت این قضیه خود بچه هیچ تمایلی ندارد و تقویتکنندهای از اینها دریافت نمیکند و این چیزی نیست که حالت تقویتی داشته باشد. این عضو هیئت علمی دانشگاه میگوید « مورد توجه قرار گرفتن و لایک خوردن در فضای مجازی چیزی است که بزرگترها به آن نیاز دارند. علاقهمندی به دیده شدن و ارضا نیازهایشان چه مادی چه معنوی مثل مورد توجه واقع شدن و چیزهایی که در دوران کودکی و نوجوانی به آن نرسیدند را میخواهند در فرزندشان ببینند.» به گفته او آرات الآن نباید مراقب شکم و شش تکه شدن آن باشد بلکه باید از لحاظ شناختی و مغزی رشد کند و از فعالیتهای فیزیکی نامناسب دوری کند. رژیم غذایی و فعالیت غلط میتواند زمینه اختلال در یادگیری را رشد دهد، بیش فعالی را به وجود آورد و قطعاً مضر است و حتی در رشد جسمانی فرد هم اثر منفی دارد. فعالان حقوق کودک، اورژانس اجتماعی و افرادی که در این حوزه فعالیت میکنند و یا توسط و مقررات اجتماعی کودک پیگیری شود و متولیان این امر باید وارد شوند و عکسالعمل نشان دهند.»