تردید آمریکا در قبال دیپلماسی فعال چین

نشریه «نیوزویک» در مقاله ای، به بررسی جنبه های مختلف پیشی گرفتن اقدامات دیپلماتیک چین از ایالات متحده آمریکا در قبال جنگ اوکراین پرداخته و این مساله را یکی از نشانه‌های جدی در زمینه تلاش‌های جدید چین برای قدرت‌نمایی در عرصه بین‌المللی عنوان کرده است

در حالی که اوکراین در انتظار رسیدن نماینده صلح به تازگی منتصب شده از چین است، پکن به شکلی فزاینده به دنبال کسب موقعیت رهبری تلاش های بین المللی برای توقف یکی از بی ثبات ترین نبردهای قرن حاضر است.

به همین منظور شی جین پینگ رئیس جمهور این کشور، چالشی را برای نقش کارگزاری قدرت دیرینه واشنگتن تدارک دیده است و خود را در خط مقدم تلاش ها برای نظارت بر پیروزی قاطع اوکراین علیه اشغالگری روسیه قرار داده است.

اما به رغم تردیدهایی که درباره تعهد و توانایی پکن برای دستیابی به پیشرفتی چشمگیر و موثر وجود دارد، دیگران از جمله مقامات سابق درباره توانمند سازی حرکت برنامه ریزی شده چینی ها به جای مخالفت با آن در زمانی می پردازند که کیف و مسکو هیچ کدام آماده پیروزی نهایی در میدان نبرد نیستند.    

تردید آمریکا در قبال دیپلماسی فعال چین

«جرارد آراد»، سفیر سابق فرانسه در آمریکا در میان افرادی است که معتقد است منافع کشورهای غربی در صلح آفرینی رئیس جمهور چین، درخور توجه است؛ در حالی که درباره قصد و نیت پکن نیز هشدار می دهد.

آراد در پاسخ به پرسشی در جریان یک نشست مجازی در یک اندیشکده آمریکایی گفت: چینی ها ممکن است اهداف بسیار مختلف و حتی خصومت آمیز داشته باشند. ممکن است آنها این کار را به این دلیل انجام دهند که احساس می کنند ملزم به آن هستند و یا اینکه به کاری که انجام می دهند اعتقادی نداشته باشند.

اما او تاکید کرد که آنها این کار را انجام داده اند و منافع ما طوری عمل می کند که گویا ما آن را جدی گرفته ایم، به طوری که به واقع می خواهیم چینی ها را در ابتکار خودشان به دام بیاندازیم، بنابراین آنها متعهد به ابتکار خود هستند.

چین؛ همراه روسیه یا ناجی اوکراین؟

در این مقاله آمده است رئیس جمهور شی، همچنان در حال بستر سازی تداوم پیشرفت های دیپلماتیک مهمی است که در ماه مارس در پی میانجیگری برای از سرگیری روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان بدست آورد. یک ماه بعد، امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه، و هیاتی از اتحادیه اروپا با رئیس جمهور شی در پکن دیدار و درباره نقش چین در برقراری دیپلماسی بین روسیه و اوکراین و نیز موقعیت اروپا در این موضوع، گفتگو کردند.

در نگاه اول، پکن ممکن است بازیگری نامحتمل برای پیشبرد صلح در اوکراین باشد اما دوستی راهبردی جامع بی نظیری را از روند همکاری در دوران جدید بین شی و ولادیمیر پوتین ارائه کرده است. این دو سیاستمدار، حسن تفاهم بین دو کشور را در جریان بازی های المپیک زمستان در پکن و درست دو هفته پیش از آغاز حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022،  قوت بخشیدند.

اما در حالی که شی به دنبال تقویت مناسبات خود با روسیه در جریان دیدار دوجانبه با پوتین در مارس سال جاری است، رهبر چین فرصتی بدست آورده تا طرح پیشنهادی 12 ماده ای خود را دنبال کرده و کشورش را در قله تلاش ها برای پایان جنگ اوکراین قرار دهد. این ابتکار چهارشنبه گذشته مستحکم تر شد، زمانی که شی نخستین تماس تلفنی خود از زمان آغاز جنگ در اوکراین را با ولادیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین برقرار کرد. وی در این تماس تلفنی بر قصد خود برای اعزام لی هو نماینده مخصوص در امور اوراسیا به کی یف خبر داد.

در حالی که واشنگتن از موفقیت پکن در میانجی گری بین تهران و ریاض، استقبال سردی کرد اما در مورد دیپلماسی این کشور در قبال روسیه و اوکراین تردیدهای خاصی دارد. این در حالی است که کاخ سفید با هرگونه تلاش به رهبری چین برای برقراری آتش بس در اوکراین مخالف و معتقد است این اقدام به تهاجم روسیه مشروعیت بخشیده و به طور بالقوه باعث می شود ارتش مسکو فرصت سازماندهی و گروه بندی مجدد داشته باشند.

با وجود بی میلی کشورهای غربی برای پذیرش این موضوع، فعالیت های دیپلماتیک شی، عامل ایجاد یک تضمین و تعهد جدی است.

اختلاف اروپا و آمریکا درباره میانجی‌گری چین

براساس این گزارش، با وجود روابط نزدیک شی با پوتین و حمایت او از دیدگاه روسیه که غرب با گسترش قلمرو ناتو باعث تشدید درگیری ها می شود، زلنسکی همیشه به دنبال حفظ روابط کاری با چین به عنوان کشوری که پتانسیل اقتصادی بالایی برای ایفای نقشی مهم در بازسازی مناطق آسیب دیده و تخریب شده پس از پایان جنگ دارد. در این مورد، از دیدگاه اکثر کشورهای دنیا، پکن یک دوست تجاری برتر برای کی یف است و اوکراین امضاکننده طرح ابتکاری جاده و کمربند با تمرکز بر زیرساخت هاست.

در حالی که در آمریکا در مورد نقش چین به عنوان یک تهدید اتفاق نظری وجود دارد اما اختلافاتی در این مورد در اروپا وجود دارد که چگونه باید به موضوع برتری پکن در عرصه جهانی پرداخت. سفر امانوئل مکرون و اولاف شولتس صدراعظم آلمان به پکن نشان دهنده تمایل آنها برای تعامل با چین در عالی ترین سطح است.  

همچنین وخامت روابط چین و روسیه که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ آغاز شده بود، در دوران جو بایدن همچنان در حال تثبیت است گرچه بایدن این تفکر را رد کرده که واشنگتن به دنبال شرکت در یک جنگ سرد جدید است. بایدن به جای این کار رابطه با پکن را براساس رقابت، تقابل و همکاری شکل داده است.

تعهد مکرر بایدن به دفاع از حاکمیت تایوان در برابر تلاش چین برای اتحاد مجدد سرزمین چین واحد، با تعامل در سطح عالی بین نمایندگان واشنگتن و رهبر تایپه همراه و در نهایت باعث شده چین، آمریکا را متهم به منحرف شدن از پیمان دوستی سال 1979 کند. در همین حال، شی نیروهایش در نزدیکی تایوان را به شکلی چشمگیر افزایش داده و دستور برگزاری مانورهایی را برای نشان دادن توانایی کشورش به منظور تصرف دوباره این جزیره داده است.

آمریکا و چین پیشتر نیز در مورد موضوعاتی همچون تجارت، حقوق بشر ودیگر منازعات منطقه ای اختلاف نظر داشتند اما پس از درخواست بایدن برای افزایش شمار نظامیان آمریکا در آسیا، ادامه مرگبارترین نبرد چند دهه اخیر در اروپا (جنگ روسیه و اوکراین) و درخواست از منابع غربی برای حفظ تلاش های اوکراین در جنگ، باعث شده تلاش  تقلایی در هر دو جبهه واشنگتن و متحدانش شکل بگیرد.

تاکنون هنوز مانده تا چین به هر طرف این جنگ کمک نظامی کند اما کاخ سفید اظهار کرد که ارسال کمک های مرگبار چین به روسیه، هیچ زمان به طور کامل از روی میز مذاکره کنار گذاشته نشده و سایه ای را در مورد اینکه واشنگتن چگونه به موقعیت پکن در جنگ اوکراین می نگرد، ایجاد کرده است./تسنیم