سقوط کیفیت زندگی در تهران
تهران در ظاهر، طی دو دهه گذشته، توسعه پیدا کرده است؛ اما برآیند آنچه تحت عنوان «ابرسرمایهگذاری شهری» خرج فیزیک پایتخت شده، نه تنها به رضایت تهرانیها از «خدمات شهری-سکونتی» منجر نشده که مطابق یک پایش جدید و رسمی، اثر معکوس بر «کیفیت زندگی» پایتختنشینها گذاشته است.
نتایج سنجش شاخص «فشار محیط‌زیستی» در مناطق ۲۲گانه پایتخت نشان می‌دهد، به‌دلیل «سرریز جمعیت از ظرفیت سکونت» در ۱۸منطقه تهران، سطح «کیفیت زندگی» در این مناطق در وضعیت بحران قرار دارد و به سمت «اوج بحران» در حرکت است. این شاخص که براساس پنج پارامتر کلیدی - از جمله «امکانات شهری در دسترس»، «هوای سالم» و «تابآوری شهر در برابر یک تهدید یا حادثه طبیعی یا غیرطبیعی نه چندان حاد»-محاسبه شده است، چنانچه عدد ۱۰ باشد به معنای «کیفیت زندگی مطلوب» و در سطح ۲۰۰ به معنای «کیفیت متوسط تهران برای سکونت» است. اما در حال حاضر میانگین شاخص برای کل پایتخت، ۳۲۳ است. یافته قابل تامل این پایش رسمی به «پایین‌ترین سطح کیفیت زندگی در لوکس‌ترین منطقه شهر» مربوط می‌شود. نهاد سنجش کننده شاخص «فشار محیط‌زیستی»، علت اصلی سقوط کیفیت زندگی در تهران را «بارگذاری (ساخت‌وساز) بیش‌از حد ظرفیت شهر» طی سنوات گذشته معرفی کرده است. جمعیت تهران در حال حاضر بیش از ۵/ ۱برابر ظرفیت اولیه است. «تهران ۱۴۱۰» در صورت ادامه این وضعیت تصویر شده است.
یک گزارش رسمی از وضعیت فشار زیست محیطی در 22 منطقه پایتخت نشان می‌دهد کیفیت زندگی در این کلان‌شهر سقوط کرده و با سرعت زیاد به سمت نقطه اوج بحران حرکت می‌کند. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» بررسی وضعیت شاخص سرریز جمعیت از ظرفیت سکونت در مناطق بیست‌‌‌ودوگانه پایتخت که به تازگی سنجش شده است، نشان می‌دهد کیفیت زندگی به واسطه اضافه بارگذاری نسبت به ظرفیت اقلیمی و زیست محیطی مناطق مختلف تهران در 18 منطقه پایتخت که میزبان 82درصد از جمعیت شهروندان است، به شدت افت کرده است. این شاخص که از آن با عنوان «ظرفیت برد شهری» یاد شده و گویای فشار زیست محیطی بر نقاط مختلف شهر است، کیفیت زندگی را در سه سطح کلی ایده‌‌‌آل، متوسط و بحرانی تعریف کرده و به هر کدام یک مقدار عددی را نسبت داده است. سنجش صورت گرفته بر اساس پنج پارامتر کلیدی از جمله جمعیت، آلودگی هوا، وضعیت آب و منابع طبیعی قابل استفاده توسط شهروندان، وضعیت خدمات و امکانات شهری و میزان تابآوری تهران در برابر هر نوع حوادث طبیعی و غیرطبیعی و 35 پارامتر جزئی نشان می‌دهد کیفیت زندگی در تهران در فاز بحران است و می‌رود که به نقطه اوج بحران برسد.
در این گزارش رسمی که توسط مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس منتشر شده، سقوط کیفیت زندگی در تهران به شکل صعود عدد مربوط به شاخص فشار زیستمحیطی منعکس شده است. مقدار 10 برای این شاخص به عنوان حد مطلوب تعریف شده و نقطه بحران نیز شاخص 500 است. در عین حال اعداد میانه این طیف در سه بازه فشار کم و متوسط (تا 200)، فشار زیاد (200 تا 300) و فشار خیلی زیاد (300 تا 500) دسته‌‌‌بندی شده است. اما بررسی فشار زیستمحیطی به تفکیک 22 منطقه تهران نشان می‌دهد با وجود توسعه فیزیکی شهر تهران طی دهه‌‌‌های اخیر، وضعیت کیفیت زندگی بدتر شده است.
میانگین شاخص کیفیت زندگی به لحاظ فشار زیست محیطی وارد بر مناطق مختلف شهر تهران 323 واحد است که این موضوع نشان می‌دهد همین حالا وضعیت میانگین شهر بسیار بد و بحرانی است. در این گزارش تنها وضعیت چهار منطقه واقع در محدوده غربی تهران شامل مناطق 2، 5، 21 و 22 نسبت به میانگین شهر بهتر گزارش شده است، با این حال شاخص مربوط به فشار زیست محیطی در این چهار منطقه نیز بین 200 تا 300 بوده و این یعنی خبری از مطلوبیت زیست شهری در این مناطق نیست؛ بلکه تنها به شکل نسبی و به واسطه وضعیت شاخص‌‌‌هایی مثل تراکم جمعیت - که به دلیل شکل‌‌‌گیری کانون‌‌‌های جمعیتی در این محدوده از تهران با تاخر زمانی نسبت به سایر مناطق از تراکم کمتری برخوردار است - اوضاع آنها اندکی بهتر گزارش شده است. این گزارش نشان می‌دهد نه تنها به لحاظ ظرفیت برد شهری و فشار زیست محیطی هیچ منطقه‌‌‌ای از تهران وضعیت مطلوب ندارد، بلکه حتی هیچ منطقه‌‌‌ای وضعیت متوسط با شاخص تا 200 نداشته و این یعنی حال تهران هیچ خوب نیست و توسعه فیزیکی سال‌های اخیر نیز نه تنها به بهبود اوضاع کمک نکرده، بلکه از کیفیت زندگی شهروندان کاسته است.