چرا رویکرد عربستان تغییر کرد؟
از بی‌اعتمادی به آمریکا تا نقش پکن
سفری که رئیس جمهور چین به عربستان داشت، به عرب‌ها گوشزد کرد که حدود 10- 15 سال است که آن‌ها پیرو محض آمریکا بوده‌اند و در مقابل علیرغم هزینه های میلیاردی که از ذخیره ارزی آن ها صورت گرفته، چیزی عایدشان نشده است.
گروه سیاست سایت فردا- پس از یک دوره سردی روابط ایران و عربستان از اسفند ماه گذشته مناسبات دو کشور رو به تغییر گذاشت که نمود رسمی‌اش امضای توافق میان دو کشور بود. امضای این توافق با تحلیل‌ها و تفسیرهای مختلفی در داخل و خارج همراه بود، همچنین آثار متعددی بر مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گذشت.
این توافق چنان اهمیتی داشت که هنوز هم گروهی به دنبال ریشه‌یابی و بررسی علل آن هستند، برخی هم در پی بررسی تاثیرات آن بر مسائل مختلف . در باب نخست، کیهان به نقل از المانیتور نوشته: در حالی که ایران شرایط را مهیای ایجاد نظم جهانی چند قطبی می داند، عربستان اعتماد سابق را به آمریکا ندارد و همین موجب توافق تهران- ریاض شد. محرک‌ها و تصورات کلیدی وجود داشت که منجر به این تغییر نگاه استراتژیک در تهران و ریاض شد:
اول، عدم اطمینان فزاینده در مورد نقش ایالات متحده در منطقه با توجه به خروج از افغانستان و چرخش استراتژیک به سمت آسیا که این تصور قوی را شکل داده است که نقش آمریکا در منطقه رو به افول است.
دوم، جنگ روسیه در اوکراین و این تصور که صرف نظر از نتایج جنگ، به چالش کشیدن نظم بین‌المللی توسط روسیه می‌تواند منجر به تغییرات استراتژیک بزرگی شود.
سوم، آینده برنامه هسته‌ای ایران بدون چشم‌اندازی برای توافق در کوتاه‌مدت. نقش چین به عنوان واسطه نشان دهنده گذار به چند قطبی منطقه‌ای است. ریاض و تهران از پکن به عنوان یک شریک استراتژیک جدید با پیش بینی کاهش نقش آمریکا در منطقه استقبال کرده‌اند.
ایسنا نیز به نقل از حمید صالحی، استاد دانشگاه ، نوشته: واقعیت این است که هژمونی آمریکا دیگر رو به پایان است و این مساله را هم آمریکا، جمهوری خواهان، دموکرات ها و حتی اروپایی ها متوجه شده اند که قدرت و هژمونی آمریکا رو به افول است و چه بخواهیم یا نخواهیم قدرت به سمت شرق و حوزه پاسیفیک در حال نقل مکان است.
وی خاطرنشان کرد: در کنار این قضایا سفری که رئیس جمهور چین به عربستان داشت، به عرب‌ها گوشزد کرد که حدود 10- 15 سال است که آن‌ها پیرو محض آمریکا بوده‌اند و در ارتباط با کشورهایی مانند ایران، سوریه، یمن و یا افغانستان پیرو سیاست‌های آمریکا و اسرائیل عمل کرده اند در مقابل علیرغم هزینه های میلیاردی که از ذخیره ارزی آن ها صورت گرفته، چیزی عایدشان نشده است.
این استاد دانشگاه همچنین بیان کرد: در واقع این مسائل باعث شده تا عربستان در منطقه هم منفور باشد به همین دلیل عربستان به عنوان لیدر کشورهای عربی به این نتیجه رسیده که تغییر رویکرد داده و در منطقه سیاست تعامل را داشته باشد.
این کارشناس مسائل روابط خارجی با بیان این که قدرت از غرب به سمت شرق در حال تغییر است، اظهار داشت: با توجه به این که اسرائیل در میان کشورها منفور شده، در صورتی که در آینده کشورهای عربی متحد شوند این رژیم از درون از بین می رود، در واقع کشورهای عربی باید جایگاهی برای خود داشته باشند و بازی را نبازند به همین دلیل هم به سمت تغییر و تحول در سیاست های منطقه‌ای حرکت کرده اند.
صالحی یادآور شد: توافق ایران و عربستان، سفر وزیر خارجه عربستان به سوریه و تغییر مواضع کشورهایی مانند کویت و امارات پیرو عربستان، حکایت از این دارد که در آینده قدرت های جدیدی در تحولات بین‌المللی شکل می گیرند. برزیل، چین، روسیه و از همه مهم تر ایران می توانند قدرت های آینده عرصه بین الملل باشند به ویژه ایران که می تواند در معادلات جدید قدرت بلامنازع شود و چه بخواهند یا نخواهند ایران از قدرت های موثر و تعیین کننده در تحولات آتی جهانی است، به طور کلی این تحولات به نفع ایران و سیاست خارجی ماست.