کمالوندی: سال گذشته ۱۵۹ دستاورد جدید هسته‌ای رونمایی شد

رادیو گفتگو برنامه صبح و گفتگو با حضور بهروز کمالوندی- سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره روز ملی فناوری هسته‌ای به گفتگو پرداخت.

سوال: بفرمائید که امروز به مناسبت روز ملی فناوری هسته‌ای هم چه برنامه‌هایی دارید و چه خبرهای خوشی را برای مردم خواهید داشت؟

کمالوندی: همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم ما در طول سال گذشته ۱۵۹ دستاورد جدید داشتیم البته چون خیلی از این‌ها هنوز برای مردم مفهوم نیست ما تلاش مان این است که تعدادی را که مستقیم در زندگی مردم اثر دارد را به صورت رونمایی و افتتاح ظرف روزهای آینده ارائه بدهیم می‌دانید که مصادف شده است امسال این روز بزرگ با ایام قدر و روزهای ماه رمضان و به همین دلیل عمده این کارها موکول شده به روزهای بعد از ماه مبارک رمضان؛ اما همانطور که عرض کردم ۱۵۹ مورد را ما حداقل داریم که … حداقل ده مورد را به صورت رونمایی و افتتاح که این‌ها عمدتاً بر می‌گردد به پزشکی هسته‌ای، مسائل صنعتی مثل حوزه گداخت و شتابگرهای صنعتی، همانطور بهره وری، آشکارسازی نوترونی و در حوزه انرژی، نقشه راه بومی سازی صنعت ساخت نیروگاه اتمی که این سند نقشه راه رونمایی خواهد شد. سامانه‌های پهپادی هست و نقشه راه سامانه‌های پهپادی از کل کشور که سند آمایش هست حدود ۱۲ نقطه در نظر گرفته شده که این‌ها بتواند سامانه‌های پهپادی که کاربرد هم کشاورزی دارند، هم صنعتی، این‌ها را به اطلاع هموطنان عزیز برسانیم. استحضار دارید که این صنعت، صنعت مهمی در سطح دنیا هست بخصوص در حوزه‌های پزشکی هسته‌ای، ما داریم یک میلیون بیماری را که در کشور مردمی که مراجعه می‌کنند به مراکز پزشکی هسته‌ای رادیودارویی آن را مواد اولیه اش را تأمین می‌کنیم. استحضار دارید که متأسفانه علیرغم اینکه اعلام کردند کشورهای غربی که دارو جزو موارد تحریمی نیست، متأسفانه در این حوزه هم تحریم بوده، اما به یمن تلاش‌هایی که متخصصین ما داشتند خوشبختانه ما هیچ کمبودی نداشتیم، علاوه بر آن حتی توانستیم به چند تا کشور هم صادر کنیم، در عین حال می‌خواستم از این فرصت استفاده کنم و بگویم که متأسفانه کشورهای غربی برای رسیدن به اهداف خودشان از هیچ وسیله‌ای صرفنظر نمی‌کنند، حتی اگر بشود رادیو دارو باشد، دارو هست، نیازهای اولیه مردم، به این دلیل که می‌خواهند نارضایتی ایجاد کنند، در واقع این طور فکر می‌کنند که با این فشارهایی که می‌آورند مردم روی گردان از نظام می‌شوند و تلاش شأن بر این است. باید مردم عزیز کشورمان بدانند که این صنعت، صنعت بسیار مهمی است ارزش افزوده اقتصادی دارد، اهمیت بالایی دارد، براحتی به ما بسیاری از این مواردی که من عرض کردم را به ما نمی‌دهند، بسیاری از این مواردی که من عرض کردم، یعنی ما اگر خودمان نتوانیم تولید کنیم در اختیار ما نمی‌گذارند، این تحریم‌ها درست است که مشکلاتی برای ما درست کرده، ولی از طرفی هم باعث شده که ما به فکر این بیفتیم که آن کمبودها را در کشور جبران کنیم و به دلیل انگیزه بسیار بالایی که وجود دارد در بین متخصصین، دانشمندان هسته‌ای خوشبختانه موفق شدیم که به بخش‌های مختلف مسلط بشویم اعم از چرخه سوخت که از اکتشاف و استخراج مواد اورانیوم و این‌ها شروع می‌شود تا تبدیل و تولید کیک زرد، یو اس ایکس و غنی سازی، تولید سوخت، همه این‌ها بحمدالله جزو معدود کشورهای دنیا هستیم که تسلط کامل در این حوزه داریم و این باعث افتخار کشور است و می‌دانید که اگر این توانایی‌ها نباشد کشور در شرایط خوبی نخواهد بود و امروزه هر کشوری که ظرفیت‌های اقتصادی بالا دارد، توانایی‌های بیشتری دارد، ارزش افزوده اقتصادی بهتری دارد، در جایگاه بهتری قرار می‌گیرد و این صنعت نه تنها برای خود صنعت که در حوزه‌های انرژی و غیر انرژی و پزشکی هسته‌ای تأثیر زیاد دارد، می‌تواند به بقیه بخش‌های صنعتی هم کمک کند، به طور مثال ابزار دقیقی که بتواند تولید کند در حوزه‌های گداخت، کاربرد در حوزه‌های دیگر دارد، یا مثلاً لیزر که تولید می‌کند می‌تواند هم استفاده در حوزه پزشکی داشته باشد، هم در حوزه صنعتی داشته باشد، صنایع مختلف اعم از صنایع سبک و سنگین، همه این‌ها را می‌تواند جوابگو باشد.

در واقع امروز یک روز مهمی است برای همه هموطنان عزیزمان و به نحوی ما می‌توانیم بگوییم با ارائه این دستاوردها به طرف‌های مقابل اعلام می‌کنیم به طور عملی که این فشارهایی که دارند می‌آورند فشارهای بی تأثیری هست و فکر می‌کنم تقریباً هم عملاً به این جمع بندی و به این نتیجه رسیدند و عملاً دارند متوجه می‌شوند که فشارها روی ایران تأثیر ندارد، نمونه اش هم همانطور که شما دیدید در همین شورای حکام گذشته بود، علیرغم اینکه سر و صدای زیادی ایجاد کردند که می‌خواهند قطعنامه دوباره صادر کنیم و این‌ها این اتفاق نیفتاد صرفاً به یک دلیل و آن اینکه می‌دانستند که اگر بخواهند اقدامی انجام بدهند جمهوری اسلامی ایران اقدام متقابل می‌کند و آن اقدام متقابل می‌تواند برای آن‌ها گران تمام بشود و به همین دلیل هست که این‌ها از رفتن به سمت قطعنامه خودداری کردند. به نظرم می‌رسد که به تدریج دارند می‌رسند به این جمع بندی که با فشارها نمی‌توانند ایران را متقاعد کنند که این صنعت ارزشمند را کنار بگذارد، بهرحال شما می‌دانید که حتی یک زمانی اوباما اشاره کرده بود که من دلم می‌خواست که این صنعت را اگر می‌توانستم تمام پیچ و مهره‌های صنعت هسته‌ای ایران را باز می‌کردم، اگر نکردم نه به این دلیل بوده که نخواستم به این دلیل بوده که نتوانستم، کما اینکه علیرغم همه فشارها و مشکلات و خرابکاری‌ها و کارهایی که این‌ها انجام دادند ما همیشه رو به جلو حرکت کردیم وضعیت صنعت هسته‌ای ما امروز قابل مقایسه با صنعت هسته‌ای ما در همین ده یا ۵ سال پیش نیست، در جایگاه بسیار بالاتری قرار داریم و انشاالله جلوتر هم خواهیم رفت. به امیدخداوند.

سوال: در همین یک سال اخیر یعنی از ۲۰ فروردین ۱۴۰۱ تا امروز در حوزه دستاوردها ما شاهد چه تحولاتی بودیم؟

کمالوندی: عرض کردم ۱۵۹ دستاورد ما داشتیم در حوزه‌های مختلفی این‌ها توزیع می‌شود، عمدتاً در دنیا حوزه انرژی هسته‌ای را به دو بخش تقسیم می‌کنند، حوزه انرژی و غیرانرژی. در حوزه انرژی می‌دانید که حدود ۷ و ۶ میلیارد کیلووات ساعت ما برق اتمی تولید کردیم و تنها در همین یک سال گذشته چیزی معادل ۷ میلیون تن نفت می‌توان گفت صرفه جویی شده است، این میزانی که ما برق صادر کردیم اگر قرار بود نیروگاه‌های فسیلی باشد چیزی در حدود ۷۰۰ میلیون دلار باید نفت را می‌سوزاندیم و نه تنها صرفه جویی در نفت شده، بلکه به لحاظ محیط زیستی هم دی اکسید کربنی که انتشار پیدا می‌کند در نتیجه سوختن نیروهای فسیلی، آن را هم صرفه جویی کردیم یعنی هوای بهتری را داشتیم در حالی که برق را تولید کردیم، این تنها یک حوزه انرژی هست که حالا ما هم دو نیروگاه در حال ساخت داریم و هم یک نیروگاهی که کامل می‌خواهیم ایرانی بسازیم که نیروگاه کارون است که ۳۶۰ مگاوات است و ۳۶۰ مگاوات را انتخاب کردیم به دلیل اینکه صنعت کشورمان الان در حدی است که بتواند از این به بعد انشاالله این مولد بخار یا توربین یا راکتور را تولید کند، می‌دانید که در این صنعت ۳۶۰ مگاوات راکتورها خیلی بزرگ هستند حتی جابجا کردن این‌ها نیازمند این است که یک جرثقیل‌های ویژه‌ای را داشته باشیم و الان صنعت هسته‌ای کشورمان بلوغش به حدی هست که می‌تواند براحتی این‌ها را بسازد. یکی از کارها این است که ما بتوانیم در حوزه نیروگاهی هم وارد بشویم و این کار عملاً شروع شده است و دارد بین بخش‌های مختلف، صنایع مختلف تقسیم کار می‌شود، و این‌ها شاید تنها ضعفی که الان بوده تا این لحظه بحث آی اند سی یا دستگاه‌های کنترلی دقیقه که حتی کشورهایی مثل روسیه هم خودشان تا اندازه‌ای ضعف دارند و از کشورهایی مثل آمریکا و اروپا تأمین می‌کنند ما در این حوزه بحمدالله پیشرفت‌های خوبی داشتیم، در همین یک سال پیشرفت بسیار زیادی در این زمینه داشتیم منتها این‌ها به تدریج آثارش دیده می‌شود یعنی یک نیروگاه وقتی می‌خواهد ساخته شود حتی همه چیز هم شما آماده داشته باشید یک نیروگاه اتمی یک چیزی حدود ۸-۱۰ سال ممکن است طول بکشد، ولی بهرحال وقتی شما یک نیروگاه اتمی دارید، حداقل ۶۰ سال عمر این نیروگاه است و تا ۴۰ سال هم قابل افزایش است یعنی یک نیروگاه درست می‌کنید برای صد سال؛ الان هم می‌دانید که دنیا دارد به سمت نیروگاه‌های اتمی می‌رود از کشورهای اطراف ما همین طور ترکیه، امارات، عربستان، این‌ها فقط حوزه انرژی است که اشاره کردم؛ هزاران قطعه هست هر کدام از این قطعه‌ها، قطعه‌هایی که به ما نمی‌دهند خیلی از این‌ها بومی سازی دارد می‌شود، یعنی می‌توانیم امید داشته باشیم که انشاالله سال آینده ما نیروگاه ساز هم باشیم علاوه بر اینکه تسلط روی چرخه سوخت داریم.

در حوزه‌های رادیو دارو هم عرض کردم الان رادیو دارویی نیست که در کشور چه تشخیصی و چه درمانی که کشور نیاز داشته باشد و ما نتوانیم تولید کنیم، به طور مثال در حوزه‌ی آب سنگین الان پیشرفت مان رفته در مسائلی که می‌توانیم بگوییم داروهای دوتره‌ای قرار است تولید کنیم که هنوز در سطح دنیا هم تولید نشده یعنی می‌توانیم بگوییم اولین کشور دنیا در این زمینه هستیم. ما عبور کردیم از آب سنگینی که یک زمانی لیتری حدود مثلاً ۳۰۰-۳۵۰ دلار می‌فروختیم الان به ۱۲۰۰ دلار که می‌فروشیم باز هم آن را تلاش می‌کنیم که به صورت مشتقات آب سنگین یعنی به صورت دوتره‌ها، اکسیژن ۱۸ و … بفروشیم که این‌ها بعضی وقت‌ها قیمت‌هایشان به صورت میلی گرمی یا گرمی هست هزاران دلار، این‌ها همه ارزش افزوده دارد به اضافه اینکه شما در حوزه‌های دارویی، حوزه‌های تحقیقاتی، دارید از همه این‌ها استفاده می‌کنید. یک نمونه اش را من عرض کردم در حوزه آب سنگین در حوزه لیزر، کارهای زیادی دارد می‌شود، در حوزه‌های رادیودارو تقریباً عرض کردم همه رادیوداروها، چه تشخیصی و چه درمانی دو سه رادیو دارو رونمایی خواهد شد که درحوزه‌های مختلف سرطانی هست هم تشخیصی و هم درمانی، پلاسما، این‌ها همه کاربردهای بهداشتی برای کار بوده است، صنعتی دارد شتابگر صنعتی برای اولین بار در ایران ساخته شده که انشاالله رونمایی خواهد شد که استفاده این در حوزه‌های مختلف است اعم از استریلیز کردن و پاکسازی محیط زیست، شیرابه‌ها و تولیداتی که زائداتی که مشکلاتی را برای محیط زیست دارد این‌ها را می‌تواند تصفیه کند، چیزهایی است که در سطح دنیا چند کشور بیشتر قادر به ساخت آن نیستند و متأسفانه به ما هم نمی‌دهند، ما الان در همه‌ی این‌ها بحمدالله در حال پیشرفت هستیم و روز به روز دارد محصولات جدید تولید می‌شود در کشور ما و به نظر می‌رسد که الان جایگاه ما در یک جایگاه خاص در دنیا است عرض کردم بعضی از این‌ها به طور مثال در حوزه دوتره‌ها می‌توانیم بگوییم اولین کشور، الان آب سنگین که ما داریم تولید می‌کنیم اولین آب سنگین به لحاظ کیفیت در دنیا است و مشتری هم ما در اروپا و هم در کشورهای آسیایی داریم، ولی دیگر آب سنگین را دیگر سعی می‌کنیم مستقیم صادر نکنیم درست مثل اینکه شما به جای اینکه شما نفت را مستقیم صادر کنید بروید سراغ پتروشیمی و اقلام پتروشیمی را تولید کنید و حتی چیزهایی که بسیار ارزش افزوده بالاتری دارند، محصولات جانبی و محصولات ثانویه و...... این‌ها همه کارهایی است که دارد انجام می‌شود به یمن و برکت مقاومتی که مردم داشتند و صنعت را که قرار بود آن‌هایی که دوست ندارند کشور ما قدرتمند باشد می‌خواستند از ما بگیرند، البته برای اینکه این را بگیرند یکی از کارهایشان این است که فضاسازی کنند و ما را متهم کنند که دنبال بمب هستیم، دنبال سلاح هسته‌ای هستم، در حالی که هیچ کشوری به اندازه ایران شفاف سازی نداشته، دسترسی بازرسان به ایشان به اندازه ما نبوده است، برنامه‌های مشخص ما در اختیار آژانس به شکل‌های مختلف قرار گرفته است، آژانس هم می‌داند که برنامه‌های ما برنامه‌های صلح آمیز است، اما بهرحال فضای سیاسی که ایجاد می‌کنند سعی می‌کنند برای اینکه ما را محروم کنند از این صنعت و به ما فشار بیاورند دارند حتی فشار فقط فشار سیاسی نیست، خرابکاری هم در این صنعت کم نشده است، اما بهرحال اتفاقی که افتاده در مجموع این است که ما الحمدالله شرایط مان روز به روز دارد بهتر می‌شود اصلاً الان جایگاهی که ما هستیم به هیچ وجه قابل مقایسه با گذشته نیست و آن‌ها هم می‌دانند که هیچ راهی غیر از دیپلماسی ندارند، یعنی همه حرف‌های دیگر هم که می‌زنند و تهدیداتی که می‌کنند واقعاً تهدیدات توخالی است من شعاری عرض نمی‌کنم بعنوان کسی که حداقل ده سال است در این صنعت هستم و سی و چند سال هم تجربه کار دیپلماتیک دارم عرض می‌کنم که هیچ راهی ندارند اگر واقعاً نگرانی دارند که اگر درست باشد این حرف را می‌زنند که درست هم نیست که ایران انحرافی نداشته باشد راهش کاملاً مشخص است ما عضو ام پی تی هستیم، تفاهم سازمانی داریم بازرسان می‌آیند و برنامه‌هایمان روشن و شفاف است و حرف‌های مقام معظم رهبری داشتیم همه این‌ها اطمینان خاطر می‌تواند بدهد بنابراین فضاسازی سیاسی نباید بکنند که باعث شود کشورها را بترساند از اینکه به ما نزدیک بشوند و با ما همکاری بکنند و خوشبختانه الان هم فضای بین المللی این طور نیست و دارید می‌بینید اتفاقاتی که در سطح دنیا دارد می‌افتد کم کم دیگر کشورهای دنیا هم ممکن است بعضی از آن‌ها هنوز باشند که کورکورانه کشورهای غربی را دنبال می‌کنند، ولی شرایط به گونه‌ای است که انشاالله آینده نوید بخشی را خواهیم داشت و به نظر می‌رسد که جهان وضعیت بهتری را خواهد داشت و در یک چنین جهانی طبیعتاً جمهوری اسلامی ایران می‌تواند برای رفاه و آسایش نه فقط مردم خودمان بلکه برای کشورهای دیگر به خصوص کشورهای همجوار هم بتوانیم مؤثر و مفید واقع بشویم.

مهر