وقتی اینستکس به دیوار خورد!

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: پایگاه خبری «ریسپانسیبل استیت کرافت» آمریکا در گزارشی به شکست تلاش های دیپلماتیک اروپا و در مقابل آن پیروزی و موفقیت دیپلماسی چینی در منطقه خاورمیانه پرداخت.

در این گزارش آمده است: «اتحادیه اروپا که همواره مدعی تلاش دیپلماتیک به منظور کاهش تنش ها و اختلافات در مناطق مختلف جهان بود و چین را رقیبی در این مسیر می دید در خاورمیانه ناکام بود اما پکن توانست واسطه توافق ایران و عربستان نام بگیرد».

همزمان با درگیری اروپا در جنگ اوکراین نفوذ چین در خاورمیانه از رقبایش پیشی گرفت و جایگاه سنتی کشورهای اروپایی به عنوان واسطه ای در میانجگری بین کشورها را از آن خود کرد.

اروپا برخلاف ایالات متحده همواره به دنبال حفظ ارتباطات دیپلماتیک با همه کشورهای منطقه از جمله ایران بود.

حتی بعد از توافق هسته ای سال 2015 و زمانی که برنامه جامع مشترک به تصویب رسید اروپایی ها در راستای تقویت همکاری های اقتصادی با ایران به توافق رسیدند اما حتی در اجرای همین برنامه نیز موفق نبودند.

سه کشور فرانسه آلمان و انگلستان ابزار تجاری را با عنوان اینستکس ایجاد کردند که قرار بود موانع موجود در تعامل اقتصادی و تجاری با ایران را مرتفع سازد اما پروژه اینستکس به دیوار تحریم های آمریکایی برخورد کرد و شکست خورد. شرکت ها و موسسه های اروپایی از تجارت و همکاری با ایران می ترسیدند چرا که نگران بودند شامل تحریم های ایالات متحده شوند.

در واقع اینستکس که قرار بود مشکلات تحریم ها را ایجاد کند تنها به مشکل تازه ای تبدیل شد که در نهایت اروپایی ها آن را منحل کردند و هیچ کمکی به اجرای برنامه جامع مشترک نکرد.

ناکامی سه کشور اروپایی در اجرای اینستکس به نقش آفرینی اروپا در حمایت از برنامه جامع مشترک پایان داد و به معنی از بین رفتن اعتبار اروپایی ها در ارتباط با تهران است همانطور که اتحادیه اروپا هم هیچ تاثیر سازنده ای در برقراری صلح و ثبات در خاورمیانه نداشته است.

بعد از ترور سردار سلیمانی در ژانویه سال 2020 باز هم اتحادیه اروپا تلاش های دیپلماتیک به منظور جلوگیری از بروز تنش بیشتر در منطقه را در دستور کار قرار داد اما اینبار هم هیچ استراتژی و برنامه مشخصی در این خصوص ارائه نکرد.

عربستان سعودی در توافق اخیر با ایران نشان داد که خودش را در جایگاه یک قدرت تاثیرگذار منطقه ای بی نیاز به نقش آفرینی غرب می بیند و تنها اهداف خودش در بهبود روابط را دنبال می کند و به همین دلیل عادی سازی رابطه با ایران را انتخاب کرد.

در ماجرای توافق عربستان و ایران ، ریاض که شریک منطقه ای اروپا و غرب به شمار می رفت افتخار میانجگری در این موضوع را به چین یعنی رقیب اصلی اروپا در منطقه واگذار کرد.

پروژه توافق ایران و عربستان با نقش آفرینی چین و همکاری عراق و عمان به نتیجه رسید و می تواند زمینه ساز اتفاقات مهم دیگری در خاورمیانه باشد. همزمان با تضعیف جایگاه و موقعیت اروپا در منطقه این چین بود که از فرصت پیش آمده به بهترین شکل استفاده کرد و توانست تاثیرگذاری خودش در خاورمیانه را به خوبی نشان دهد. آنچه مسلم است قدرت نفوذ چین در خاورمیانه غنی افزایش یافته و حالا این قدرت شرقی است که در این منطقه خودنمایی می کند.