توافق عربستان و ایران؛ دهن کجی بزرگ به بایدن

 در گزارش بیزینس اینسایدر آمده اشت: ایران و عربستان سعودی روابط خود را با کمک چین احیا و با بازگشایی سفارتخانه‌ها در پایتخت‌های خود موافقت کردند؛ اقدامی که به نظر می‌رسد حکایتگر کاهش نفوذ آمریکا در منطقه باشد.

از دیرباز تهران و ریاض رقبای تاریخی محسوب می‌شوند. حال ناظران معتقدند برقراری مجدد روابط دیپلماتیک دولت‌های ایران و عربستان، تنش در خاورمیانه را کاهش می‌دهد و این امید را ایجاد می‌کند که این منطقه به سوی ثبات پیش برود.

در عین حال، این معامله به منزله سیلی بر صورت دولت جو بایدن است. این توافق نشانه آن است که دولت عربستان سعودی در زمان محمد بن سلمان، مایل به افزایش روابط با دشمنان آمریکا است و می‌تواند پیامدهای مهمی برای آینده منطقه داشته باشد.

آرون دیوید میلر دیپلمات سابق آمریکایی که به چندین وزیر امور خارجه آمریکا در مورد خاورمیانه مشاوره می‌داد، در توییتی نوشت: در زمانی که روابط آمریکا و چین در پائین ترین حد خود قرار دارد و تنش‌های آمریکا و ایران در حال افزایش است، MBS (اشاره به محمد بن سلمان) توافقی را انجام می‌دهد که موضع پکن را تقویت می‌کند و به تهران ارج بیشتری می‌نهد که این یک دهن کجی به بایدن و حرکتی عملی در جهت منافع عربستان است.

بیزینس اینسایدر در ادامه این گزارش می‌نویسد: آمریکا و عربستان سعودی روابط نزدیکی دارند و سال‌ها شرکای امنیتی بوده‌اند اما روابط بین دو کشور پس از قتل وحشیانه جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی و ستون‌نویس واشنگتن پست در سال ۲۰۱۸، که باعث شد بسیاری در واشنگتن خواستار ارزیابی مجدد روابط آمریکا و عربستان سعودی شوند، تیره‌تر شده است.

بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی متعهد شد که عربستان سعودی را در خصوص قتل خاشقجی تحت فشار قرار دهد. در سال ۲۰۲۱ دولت او یک گزارش اطلاعاتی محرمانه منتشر کرد که صراحتاً ولیعهد - که اغلب از وی به عنوان MBS یاد می‌شود - در قتل نقش داشته است.

اما بایدن سال گذشته زمانی که از عربستان سعودی بازدید و با محمد بن سلمان دیدار کرد، در همان برهه‌ای که دولت او ریاض را برای افزایش تولید نفت تحت فشار قرار داده بود و در بحبوحه کمبودهای مرتبط با جنگ در اوکراین که قیمت گاز را برای مصرف کنندگان آمریکایی افزایش داد، با انتقادهای متعددی مواجه شد.

عربستان سعودی در نهایت اقدام به کاهش تولید نفت کرد که به عنوان یک شکست دیپلماتیک برای دولت بایدن تلقی شد و خشم کنگره را برانگیخت.

توافق اخیر ایران و عربستان همچنین در حالی انجام می‌شود که ایالات متحده با تنش‌های روزافزون با ایران و چین دست و پنجه نرم می‌کند. بایدن با وعده بازگرداندن توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران وارد کاخ سفید شد؛ اما این پیمان مهم عملاً از بین رفته است و سنگ اندازی‌های مداوم واشنگتن و متحدانش دسترسی به آن را بسیار دشوار کرده است.

در همین حال، روابط بین چین و ایالات متحده به پائین ترین حد خود در دهه‌های اخیر رسیده است؛ به طوری که پکن و واشنگتن بر روی طیف گسترده‌ای از مسائل اصلی دست به گریبان هستند که تایوان در صدر فهرست آن قرار دارد.

این نشریه در پایان این گزارش خود می‌نویسد: برخی در غرب نگران این نیز هستند که این توافق همچنین این پتانسیل را دارد که بر تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی اثر منفی بگذارد.

به گزارش ایرنا، جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در پی ماه‌ها مذاکرات صورت گرفته، برای از سرگیری روابط دو جانبه و آغاز به کار دوباره سفارتخانه‌های دو کشور توافق کردند.

به‌دنبال سفر بهمن‌ ماه آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی به پکن، امیر دریابان علی شمخانی از روز دوشنبه ۱۵ اسفند با هدف پیگیری توافق‌های سفر رئیس جمهور، مذاکرات فشرده‌ای را به‌منظور حل‌وفصل نهایی موضوعات فیمابین تهران - ریاض با همتای سعودی خود در چین آغاز کرد.

در پایان این مذاکرات، روز ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱، بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای شمخانی نماینده رهبر معظم انقلاب و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد.

در متن این بیانیه‌ سه‌جانبه آمده است: در پاسخ به ابتکار شایسته جناب شی جین‌پینگ رئیس جمهور خلق چین در حمایت از گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی، بر اساس اصل حسن هم‌جواری و با توجه به توافق وی با سران دو کشور در میزبانی و حمایت از انجام گفت وگو بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی و همچنین تمایل دو کشور به حل و فصل اختلافات از طریق گفت‌ وگو و دیپلماسی بر اساس پیوندهای برادرانه و با تأکید بر پای‌بندی دو کشور به اصول و اهداف منشور سازمان ملل متحد و منشور سازمان همکاری اسلامی و اصول و رویه‌های بین‌المللی، هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران به ریاست امیر دریابان علی شمخانی نماینده رهبر معظم انقلاب و دبیر شورای عالی امنیت ملی و پادشاهی عربستان سعودی به ریاست مساعد بن محمد العیبان وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی از تاریخ ۱۵ تا ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱ خورشیدی برابر با ۶ تا ۱۰ مارس ۲۰۲۳ میلادی در پکن با یکدیگر دیدار و گفت‌ وگو کردند.

خبر توافق نهایی ایران و عربستان برای احیای روابط دوجانبه پس از ۷ سال قطع رابطه، روایت پشت پرده آن نشان‌دهنده تغییراتی بزرگ در مناسبات منطقه و رویدادهای جهانی است.

ایرنا