نهضت «مسکن» لاکچری شد
طرح نهضت ملی مسکن با هدف ارائه خانه ارزان‌قیمت به دهک‌های پایین جامعه تدوین شد اما با گذشت زمان و بالا رفتن هزینه‌های ساخت، خانه‌های این طرح نیز در مسیر لاکچری شدن قرار گرفته‌اند.
یکی از مهم‌ترین اهداف طرح نهضت ملی مسکن در سایه افزایش نرخ ارز و تورم به بن‌بست رسیده، این طرح قرار بود شرایطی را برای تامین مسکن دهک‌های پایین و اقشار کمک درآمد جامعه فراهم کند اما به‌دلیل انفعال وزارت راه‌و‌شهرسازی به سرانجام نخواهد رسید.
در طرح نهضت ملی مسکن تنها بخشی که پیشرفت داشته همین افزایش هزینه ساخت بوده، دولت رقم ساخت را ۳.۹میلیون تومان اعلام کرده اما ایرج رهبر، رئیس انجمن انبوه‌سازان تهران از دستور وزیر راه‌و‌شهرسازی برای بررسی پیشنهاد انبوه‌سازان خبر داده و گفته است: در مورد قیمت ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن نیز پیشنهاد ۹/۷میلیون تومانی با احتساب شاخص تعدیل سه ماهه سوم سال ۱۴۰۱ را برای هر مترمربع ارائه کرده‌ایم.
با احتساب پیشنهاد ساخت ۹/۷میلیون تومانی انبوه‌سازان قیمت نهایی یک واحد ۹۰ متری با تجهیزات روبنایی آن بیش از یک میلیارد تومان خواهد شد که این رقم از توان بسیاری از متقاضیان دهک‌های پایین جامعه خارج است.
محمد رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس با تایید این افزایش قیمت می‌گوید: «گفت‌وگوهایی انجام شده اما از آنجا که با افزایش قیمت‌ها مواجه شدیم، قیمت ساخت هر مترمربع نهضت ملی به دو برابر قیمت سال گذشته رسیده است، در حالی که سال گذشته قراردادها با قیمت هر مترمربع ۴.۵میلیون تومان منعقد شد، امروز این نرخ تا دو برابر افزایش پیدا کرده‌است، در واقع واحد ۱۰۰ متری نهضت ملی مسکن بیش از یک میلیارد تومان قیمت‌گذاری می‌شود».
علیرضا جعفری، مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید ایران نیز به صورت تلویحی هزینه میلیاردی را تایید کرد و گفته است: تا مرحله سفت‌کاری و اتمام نما، برآوردهای ما سه میلیون و ۹۵۰ هزار تومان است. این واحدها باید در بازه زمانی کمتر از ۱۲ ماه بدون مشاعات و هزینه‌های مربوط به آسانسور ساخته شود.
حسن محتشم، کارشناس حوزه مسکن نیز با بیان این‌که در‌خصوص قیمت‌گذاری طرح نهضت ملی مسکن، دولت باید نظر بخش خصوصی را مطلع شود، گفت: اعلام این اعداد بدون توجه به واقعیت‌های بازار به فرار بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری منجر خواهد شد.
مسکن مشارکتی کلید خورد
این افزایش هزینه به منزله بالا رفتن آورده متقاضیان خواهد بود، در حال حاضر هزینه ساخت یک واحد ۱۰۰متری حدود یک میلیارد تومان است. حدود ۳۰۰ میلیون از این مبلغ را وام پوشش می‌دهد و ۷۰۰ میلیون تومان دیگر را بایستی متقاضیان پرداخت کنند. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا دهک‌های پایین که جامعه هدف این هستند، توان پرداخت این رقم را دارند؟ البته انبوه‌سازان پیشنهاد دادند که آورده متقاضیان ۲۰۰ میلیون تومان شود و بخش خصوصی نیز ۵۰۰ میلیون تومان نیز برای اجرای این طرح تامین کنند که به نظر می‌رسد، پیشنهاد انبوه‌سازان برای انتفاع اقتصادی بیشتر از نهضت ملی مسکن که در قالب کاهش آورده از سوی برخی رسانه‌ها مطرح شده است، همان مسکن مشارکتی است. مسکن مشارکتی، نوعی شیوه ساخت است که در آن، وزارت راه‌و‌شهرسازی با مشارکت بخش خصوصی اقدام به انبوه‌سازی می‌کند. آورده‌های وزارت راه‌و‌شهرسازی، زمین و پروانه ساخت است و انبوه‌سازان مسئولیت ساخت را به عهده می‌گیرند. در نهایت نیز با فروش واحدهای تکمیل شده وزارت راه‌و‌شهرسازی و انبوه‌سازان به قیمت روز بازار، هر یک سهم خود را بر می‌دارند. کارشناسان معتقد هستند، این شیوه ساخت مسکن به‌دلیل مختلف می‌تواند زمینه قفل شدن ساخت مسکن را بگیرد.
هزینه شناور ساخت مسکن
اکبر نیکزاد، رئیس بنیاد مسکن با بیان این‌که قیمت ساخت مسکن با توجه به شرایط ساخت، متفاوت خواهد بود، می‌گوید: «قیمت واحدهای نهضت ملی مسکن به عوامل مختلف شامل کیفیت مصالح تزئینی، امکانات، مشاعات، موقعیت جغرافیایی و برخی دیگر از مؤلفه‌های اقتصادی بستگی دارد. به طور مثال ساختمانی که در یک روستا ساخته می‌شود یک طبقه است، آسانسور و راه پله ندارد. بنابراین قیمت آن ارزان‌تر از بلوک‌های چند طبقه تمام می‌شود؛ زیرا در بلوک‌های آپارتمانی آسانسور، راه پله و سایر مشاعات باید ایجاد شود.»
وی ادامه می‌دهد: «یکی دیگر از شاخص‌های اثرگذار، وضعیت اقتصادی مناطق است. مثلا ممکن است در یک نقطه از کشور دستمزدها پایین‌تر از نقطه‌ای دیگر باشد که طبیعتا به کاهش قیمت تمام شده مسکن می‌انجامد.»
رئیس بنیاد مسکن بیان می‌کند: «کیفیت مصالحی که به کار می‌بریم نیز مؤثر است. به‌عنوان نمونه کاشی از متری ۱۰ هزار تومان تا متری چند‌صد هزار‌تومان در بازار وجود دارد. این موارد را براساس وضعیت پروژه‌ها، آورده متقاضیان و نظر متقاضیان تغییر می‌دهیم.»
نیکزاد با بیان این‌که برنامه‌ریزی‌ها بعضا براساس توان متقاضیان نهضت ملی مسکن تعیین می‌شود، عنوان می‌کند: «ممکن است در یک روستا با مردم مذاکره کنیم و متوجه شویم توان چندانی برای تامین آورده ندارند. به همین دلیل به جای موزاییک کامل کف، دور سالن را موزاییک می‌کنیم و وسط را بتون می‌ریزیم. متقاضی می‌تواند در آینده کف را موکت یا پارکت کند. در جایی دیگر مردم علاقه دارند واحدشان سرامیک شود که براساس سلیقه آنها عمل می‌کنیم.»