تمایل به گنج‌یابی؛ مرگ مبهم ۴۰ جوینده گنج
رویای ثروت یک‌شبه با پیدا کردن گنج، چیزی‌که در تصور خیلی‌ها فقط در فیلم‌ها دیده می‌شود حالا جان ۴۰ نفر را گرفته است.
آن‌هایی‌که قصد دارند برای ساختن زندگی‌شان در روی زمین دست به دامان زیرِ زمین شوند با بیل و کلنگ و گنج‌یاب به جان محوطه‌های باستانی می‌افتند، آثار کاوش آنها بر تن میراث فرهنگی نشسته است اما نه خبر از گنج برای‌شان است و نه زندگی، اردشیر اروجی، مدیر کل سابق میراث فرهنگی استان تهران درای‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: «گنج‌یاب‌ها اغلب کسانی هستند که به‌دلیل شرایط بد اقتصادی فریب می‌خورند.»
مدت قبل سردار حسن مهری، فرمانده یگان حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: «در سه سال گذشته ۴۰ حفار جان خود را از دست دادند.» آماری که به‌نظر می‌رسد نشان دهنده افزایش میل افراد به گنج‌یابی است. با این وجود اروجی در نحوه محاسبه این آمار تردید ایجاد می‌کند، او می‌گوید: «در مرتبه اول به‌نظرم این آمار مبهم است و نمی‌دانم چه‌طوری آن را به‌دست آوردند، باید پرسید اصلا این افراد به چه دلیل جان خود را از دست دادند، آیا تصادف کردند یا موقع حفاری مشکلی برای شان پیش آمده است؟ بنابراین در این باره سوال‌های زیادی وجود دارد.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا اقدام به گنج‌یابی بیشتر شده است بیان می‌کند: «تمایل به گنج‌یابی اوج گرفته است، آن هم به‌خاطر اینکه درآمد سرانه مردم پایین آمده است، از آنجایی که مردم محتاج شده‌اند توسط برخی دیگر فریب می‌خورند. برخی با هدف ثروتمند شدن تعدادی را وارد صحنه می‌کنند با وعده افراد نیازمند را به سمت گنج یابی سوق می‌دهند و به آنها وعده می‌دهند بخشی از این ثروت به تو می‌رسد، بنابراین بسیاری فریب تبلیغات گنج‌یابی را می‌خورند. همان‌طورکه گفتم یک بازار فریب کارانه درست شده که علت اصلی آن پایین آمدن درآمد سرانه مردم است، این افراد به دلیل فقری که دارند و از روی ناچاری به سرعت فریب می‌خورند.»
مشاور سابق رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی ادامه می‌دهد: «البته در این میان گروهی آشکارا در فضای مجازی تبلیغات گنج‌یابی انجام می‌دهند.»
یکی از تبلیغات‌هایی که آشکارا در فضای مجازی انجام می‌شود فروش انواع دستگاه‌های گنج‌یاب است، سردار مهری دراین‌باره گفته بود: «حدود ۶۰۰ دستگاه فلزیاب سالانه در کشور توقیف می‌شود، انبارهای ما از دستگاه‌های ضبط شده پر شده است و این ادوات به‌زودی تعیین تکلیف می‌شوند.»
توقیف سالانه ۶۰۰ دستگاه فلزیاب که برای گنج‌یابی استفاده می‌شوند نشان می‌دهد باید بر روی خرید و فروش این دستگاه‌ها نظارت بیشتری داشت، اروجی دراین‌باره بیان می‌کند: «در این مورد قانون وجود دارد، ابتدا مطرح شد تولید دستگاه‌های فلزیاب ممنوع شود، اما توجیه این بود که خیلی از دامداران برای اینکه متوجه شوند دام‌شان فلز خورده است از این دستگاه ها استفاده می‌کنند، موارد دیگری مانند این مطرح شد بنابراین اجازه خرید و فروش آن را دادند اما یک قانون برای آن مصوب کردند، آن هم اینکه تولید کنندگان فلزیاب موظف هستند که سریال دستگاه‌های خود را موقع فروش ثبت کنند، یعنی مشخص باشد این دستگاه به چه کسانی فروخته شده است، و آن سریال و مشخصات را یه میراث فرهنگی هم بدهند، در این میان خریداران متعهد می‌شوند که از دستگاه‌ها سوء استفاده نکنند و در اختیار کس دیگری قرار ندهند، بنابراین با پیدا شدن این دستگاه‌ها و ردیابی سریال آنها می‌شود افراد سوء استفاده کننده را پیدا کرد و اقدامات قانونی لازم را انجام داد.»