تخریب وحشتناک ۲۵۰۰۰ ساختمان در زلزله ترکیه / علت این حجم از ویرانی ها چیست؟
در زلزله وحشتناک جنوب ترکیه و شمال سوریه که بیش از ۴۰ هزار کشته برجای گذاشته، نزدیک به ۲۵ هزار ساختمان فروریخته یا آسیب شدیدی به آنها وارد شده است. کارشناسان این سؤال را مطرح کرده‌اند که علت این حجم از ویرانی ساختمان‌ها و عدم مقاومت آنها چیست؟
دو زمین‌لرزه به بزرگی 7.8 و 7.5 ریشتر در 6 فوریه جنوب ترکیه و شمال سوریه را لرزاند که بیش از 40 هزار نفر کشته و تعداد زیادی مفقودی و مجروح و آواره برجای گذاشت.
در این زلزله ویرانگر نزدیک به 25 هزار ساختمان فرو ریخته یا آسیب شدیدی داشته‌اند که این موضوع سؤالات متعددی را مطرح کرده است از جمله اینکه علت این حجم از ویرانی ساختمان‌ها چیست؟ آیا به دلیل شدت بالای زمین‌لرزه بوده است یا مشکل از طراحی و نحوه ساخت و سازه ساختمان‌ها بوده است؟
جیمز کاکلومانوس؛ دانشیار مهندسی عمران از کالج "مریماک" آمریکا در این باره می‌گوید: امواج لرزه‌ای ناشی از زلزله در مناطق مسکونی و ساختمان‌ها ممکن است با مواد زمین‌شناسی نرم‌تر (خاک) در نزدیکی سطح زمین (به خاطر ساخت‌و‌سازها) مواجه شوند که خواص این مواد نرم اغلب باعث می‌شود که امواج با نزدیک شدن به سطح زمین، بیشتر تقویت شوند.
وی تأکید می‌کند: در بررسی‌های کارشناسی، این اثرات خاص زمین‌شناسی باید درنظر گرفته شود و اگر ساختمان‌ها نتوانند به طور مناسب، بارهای زلزله را از زمین تحمل کنند ممکن است به طرز فاجعه‌آمیزی فرو بریزند که این موضوع غم‌انگیز را در ترکیه و سوریه شاهد بودیم.
کاکلومانوس گفت:کیفیت طراحی و ساخت ساختمان‌ها و سازه‌ها تا حد زیادی بر نحوه عملکرد ساختمان‌ها در زلزله تأثیر می‌گذارد اما شرایط زمین‌شناسی می‌تواند تأثیر عمیقی بر ساختمان‌ها داشته باشد. ساختمان‌هایی که در هنگام زلزله تخریب می‌شوند، اغلب از مصالحی مانند بتن و بنایی بدون آرماتور کافی ساخته می‌شوند. (به فولادی که در بتن آرمه یا بتن مسلح استفاده می‌شود آرماتور گفته می‌شود)
کاکلومانوس می‌گوید: بسیاری از ساختمان‌هایی که در ترکیه و سوریه فرو ریختند، ظاهراً از بتن مسلح ساخته شده‌اند اما احتمالاً میزان فولاد تقویت‌کننده برای تحمل بارهای ناشی از زلزله کافی نبوده است. این گونه خرابی‌ها اغلب به خاطر ایجاد سازه‌ای نامناسب و در عین حال، دست‌کم گرفتن خطرات احتمالی لرزه‌ای در یک سایت است.
چرا ساختمان‌ها قادر به مقاومت در برابر نیروهای قابل توجه زلزله نبودند؟
Anastasios استاد مهندسی زلزله از دانشگاه بریستول در بریتانیا می‌گوید: آسیب‌های سازه‌ای قابل توجه، هم ناشی از شکنندگی سازه‌ها و هم ناشی از شدت زلزله است. در برخی مکان‌ها، شدت زلزله به طور قابل توجهی بیشتر از سطوح گنجانده شده در طراحی سازه بوده است.
وی می‌گوید: متأسفانه با وجود اینکه آیین‌نامه لرزه‌نگاری ترکیه پیشرفته و به‌روز است، ساختمان‌های ساخته‌شده قبل از سال 2000 و همچنین ساختمان‌های جدیدتر که مقررات طراحی برای آنها به درستی اجرا نشده است، قادر به مقاومت در برابر نیروهای قابل توجه این زلزله مهیب نبودند.