مسکو: امریکایی‌ها برای ایران برنامه پنهان دارند
به‌رغم موضع‌گیری پی‌درپی وزیر خارجه ایران درباره تداوم پیغام و پسغام‌های امریکا درباره مذاکرات احیای برجام، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا یک بار دیگر بر این موضع دولت بایدن پای فشرد که برجام در دستور کار واشنگتن قرار ندارد. این موضع‌گیری ند پرایس در حالی که نماینده امریکا در امور ایران دو هفته پیش به بی‌بی‌سی گفته بود که دیپلماسی با ایران بی‌نهایت است، بحث‌ها را درباره سیاست امریکا در قبل ایران مجدداً به مرکز توجهات آورده است. برآورد نماینده روسیه در مذاکرات این است که امریکایی‌ها «ظاهراً برنامه پنهانی دارند.»
«اورسلا فون در لاین» رئیس کمیسیون اروپا دیروز بار دیگر ادعای استفاده روسیه از پهپادهای ایران در جنگ اوکراین را تکرار و از پیشنهاد‌ها برای اعمال محدودیت‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران خبر داد. فون در لاین گفته است: «روسیه از صد‌ها پهپاد ساخت ایران استفاده می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم کنترل‌های صادرات خود را به نهاد‌های ایرانی گسترش دهیم.» این مقام اتحادیه اروپایی گفته که بروکسل برای اولین بار تحریم‌هایی را علیه نهاد‌های ایرانی که ادعا می‌شود با جنگ اوکراین مرتبط هستند، پیشنهاد خواهد کرد. او به قانونگذاران اروپایی گفت که اقدامات پیشنهادی افرادی را که با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران مرتبط هستند، هدف قرار خواهد داد. این موضع رئیس کمیسیون اروپا با موضع‌گیری ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا در نشست خبری سه شنبه شب همزمان شده که در گفتگو با خبرنگاران گفت که برجام در دستور کار دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور امریکا قرار ندارد. سخنگوی دستگاه دیپلماسی امریکا گفت: «مدتی است که برجام در دستور کار ما نبوده است. ما اگر ادعا‌های مکرر مقام‌های ایرانی را مبنی بر اینکه مشتاق به بازگشت به برجام هستیم، رد نکنیم آن‌ها را نادیده می‌گیریم.» ند پرایس گفته است: «پیام بسیار روشنی به رژیم ایران می‌فرستیم: کشتار مردمت را متوقف کن، از ارسال فناوری پهپاد به روسیه دست بردار و شهروندان امریکایی را که به ناحق زندانی شده‌اند، آزاد کن.»
عقب‌نشینی از موضع مالی؟
موضع سخنگوی وزارت خارجه امریکا دو هفته بعد از موضع رابرت مالی، نماینده ویژه امریکا در امور ایران ابراز شده که یک بار دیگر چشم‌انداز ازسرگیری مذاکرات احیای برجام را روشن‌تر کرده بود. مالی در گفتگو با برنامه هارد تاک بی‌بی‌سی جهانی، هرچند موضع امریکا در حمایت از چیزی را که اروپا و امریکا «اعتراضات» می‌خوانند، تکرار کرد، ولی گفت که حاضریم به طور غیرمستقیم وارد مذاکره با ایران شویم: «درعین حال که به توقف اقدامات خشونت آمیز ایران و محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای این کشور اعتقاد داریم، حاضریم به طور غیرمستقیم وارد مذاکره با ایران شویم.» حالا به فاصله دو هفته از موضع‌گیری رابرت مالی، تکرار موضع شش ماه اخیر سخنگوی وزارت خارجه امریکا که گفته اشتیاق ایران برای بازگشت به برجام را «نادیده می‌گیریم»، نشانه تداوم فقدان جمع‌بندی دولت جو بایدن در برخورد با مذاکرات احیای برجام است. عرب‌نیوز دیروز در ذیل گفتگو با جان بولتون، جمهوریخواه و نماینده اسبق امریکا در سازمان ملل، از قول تحلیلگران نوشت که «باز گذاشتن در‌های دیپلماسی نه چندان نشان‌دهنده امید‌های غرب برای دستیابی به موفقیت واقعی با ایران، بلکه نشان‌دهنده معضلی است که قدرت‌های غربی با کمبود جایگزین برای مهار جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران مواجه هستند.» افرم کوسافی در عرب‌نیوز نوشته است: «به نظر می‌رسد اکنون اولویت، حفظ وضعیت موجود است، که در آن همه طرف‌ها به طور ضمنی می‌پذیرند که توافقی وجود ندارد، ولی بحرانی نیز وجود ندارد. اگرچه این یک سناریوی ایده‌آل برای ایران نیست - با وجود تحریم‌ها و مسدود شدن دارایی‌ها - بولتون معتقد است که وضعیت موجود به نفع جمهوری اسلامی است.»
موضع دوگانه دولت بایدن که از یک سو، روی بازماندن در‌های دیپلماسی تأکید دارد و از طرف دیگر، بر نادیده گرفتن تمایل ایران برای بازگشت به مذاکرات تأکید می‌کند، حس و گمان‌ها را درباره سیاست واقعی دولت بایدن تقویت کرده است. جان بولتون، منتقد جمهوریخواه دولت بایدن به عرب‌نیوز گفته است: «برای من واضح است که دولت بایدن همچنان می‌خواهد به این توافق بازگردد. آن‌ها (دولت بایدن) می‌توانند بگویند توافق در دستور کار نیست و در انجماد عمیق است، ولی همانطور که ما در امریکا می‌گوییم، هنوز در عمق شش فوتی نیست، بلکه زنده است.» بولتون معتقد است امتناع دولت بایدن از مذاکره با ایران، به دلیل تمایل نداشتن به بازگشت به برجام نیست، بلکه به گفته او برای خیلی‌ها در دولت بایدن این ناخوشایند است «هدف مقاومتی که امروز در ایران می‌بینیم هدفی بالاتر، برای بازگشت به توافق هسته‌ای» است. به‌رغم نگاه مثبت بولتون به تمایل بایدن برای بازگشت به مذاکرات، تداوم اجتناب امریکا از مذاکره، نشانه‌ای ناخوشایند است. روس‌ها که در کشاکش جنگ اوکراین، به اهداف واقعی امریکا بدبین شده‌اند، از احتمال نوعی طرح پنهان در واشنگتن صحبت می‌کنند. «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات وین گفته که چیزی که مشخص نیست، میزان تعهد طرف‌های غربی در قبال برجام است. او دیروز در پیامی که در صفحه توئیتر خود منتشر کرد نوشت: «تردیدی نیست که چین به برجام متعهد است. سؤال این است که امریکا و تروئیکای اروپا (فرانسه، انگلیس و آلمان) تا چه اندازه به این توافق هسته‌ای و حفظ عدم اشاعه هسته‌ای متعهد هستند.» او در جمله‌ای کم‌سابقه بدون اینکه توضیحی بدهد، نوشته است: «تا به امروز این یک علامت سؤال بزرگ باقی مانده است. به نظر می‌رسد که آن‌ها برنامه پنهانی دارند.» اینکه طرح پنهانی که اولیانوف از آن صحبت کرده، چیست مشخص نیست، ولی حدس‌هایی درباره در دستور کار قرار گرفتن «پلن B» وجود دارد که امریکایی‌ها بار‌ها از آن صحبت کرده‌اند. این احتمال، به خصوص بعد از سفر نهم بهمن ۱۴۰۱ شیخ محمد بن‌عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر مطرح است، سفری که او در آن گفت که وزیر خارجه قطر پیام امریکا را به ایران منتقل کرده است. آنگونه که دیپلمات قطری گفته، این پیام، نه صرفاً به بحث هسته‌ای، بلکه به مسائل دیگر نیز مربوط است: «امریکایی‌ها نیز یک سری پیام به ما داده‌اند تا آن را به ایران منتقل کنیم. در خصوص موضوعی که مرتبط و در رابطه با توافق است و شاید به صورت مستقیم با این موضوع مرتبط نباشد.» اینکه پیام امریکا چه بوده و آیا ایران با گذشت ۱۸ روز از انتقال این پیام، چه پاسخی به آن داده مشخص نیست، ولی می‌توان از موضع طرف قطری و همچنین مقام‌های اروپایی و امریکا، حدس زد که آن‌ها به دنبال وارد کردن موضوعاتی فراتر از احیای برجام هستند. ممکن است مناقشه درباره همکاری ایران با روسیه در جنگ اوکراین، آزادی زندانیان امریکایی و نیز موضوعات مرتبط با اغتشاشات، بخشی از پیام منتقل شده باشد. آیا بازگشت موضع واشنگتن از «حاضریم به طور غیرمستقیم وارد مذاکره با ایران شویم» به تمایل ایران برای احیای توافق «نادیده می‌گیریم» نشانه «نه ایران» به پیام امریکا است؟!
منبع: روزنامه جوان