گفت‌وگوی «فردا» با سجاد صفارهرندی درباره عفو بزرگ
مدل‌های تازه در حکمرانی
سجاد صفار، جامعه‌شناس، درباره ابعاد سیاسی و اجتماعی فرمان عضو رهبری سخن می‌گوید؛ اینکه این فرمان تا چه اندازه می‌تواند راهگشا باشد.
فرمان عفو رهبری فارغ از به راه افتادن موج خشنودی واکنش‌های بسیاری را هم به همراه داشته است، برخی از رسانه‌ها آن را «فصلی نو» خوانده‌اند و دولت هم از آن با عنوان نقشه راهی برای تفکیک راهبردی یاد کرده است. در این میان جامعه‌پژوهانی هم هستند که به واکاوی این اتفاق پرداخته‌اند. اینکه این فرمان به نوعی گام بلندی در جهت آشتی ملی است و قدم بزرگی است برای آنچه پیش از این مسئولانی از جمله محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی از آن با نام «حکمرانی نوین» یاد کرده بودند. یکی از آنها سجاد صفار جامعه‌شناس است که در گفتگویش با جام جم با تفکیک انگیزه‌های ناآرامی‌های اخیر سمت و سوی فرمان عفو رهبری را تعیین کرده و به نوعی بخشی از پیام فرمان عفو رهبری را معطوف به کاستی‌های احتمالی در حوزه اجتماعی دانسته است.
فرمان عفو رهبری که دیروز از سوی ایشان صادر شد فارغ از موج خشنودی عمومی برای بسیاری از مسئولان همچون یک نقشه راه مهم تلقی می‌شود. سخنگوی دولت این فرمان را «امتداد قضایی رویکرد تفکیک راهبردی» خوانده و محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی هم در آغاز جلسه علنی امروز این فرمان را «جلوه‌ای از رویکرد پدرانه رهبر انقلاب» دانسته است. اما حالا جامعه‌پژوهانی هم هستند که به واکاوی این فرمان پرداخته‌اند. از جمله سجاد صفار که معتقد است صدور این فرمان به نوعی گام ابتدایی در اصلاح ساختار و نظام حکمرانی نوینی است که پیش از این هم از زبان محمد قالیباف شنیده می‌شد.
ابعاد اجتماعی اتفاقات
سجاد صفار معتقد است فارغ از توطئه دشمنان ناآرامی‌های اخیر ایران شامل نارضایتی‌های اجتماعی هم بود که نباید از آن گذشت. او به فردا می‌گوید «از ابتدای وقایع اخیر در عین حالی که آمریت و عاملیت دست توطئه‌گر قدرت‌های سلطه‌گر و رقیب منطقه‌ای در این وقایع روشن بود اما هر ذهن منصفی آگاه بود که این ماجرا یک بعد اجتماعی هم دارد. به این معنا که بخش‌هایی از جامعه ایران از فرزندان همین کشور و نیروهای اجتماعی داخل کشور به واسطه نارضایتی‌ها و خواست‌های محقق نشده‌شان درگیر این ماجرا هستند. آن طرح و توطئه دشمنانه بدون همراهی و بعد اجتماعی امکان گسترش و اجرایی شدن نداشت.» اما این نارضایتی‌های به حق اجتماعی قرار است چگونه پاسخ داده شود. این جامعه‌شناس به فردا می‌گوید «طبیعتا بعد از اینکه این امواج فرونشست و ماجرا به نقلی فیصله پیدا کرد این دغدغه و ملاحظه که با این جراحت‌هایی که به لحاظ اجتماعی به وجود آمده و با این نارضایتی‌هایی که در پشت این حرکت بوده و لااقل بخشی از آن نارضایتی‌های نابه‌جایی هم نبوده است چه باید کرد؟»
فرمان عفو رهبری؛ التیام زخم‌های اجتماعی
بسیاری از کارشناسان حوزه اجتماعی معتقدند پیش‌شرط مهم اصلی به نام گفتگو در چالش‌های اجتماعی التیام جراحت‌های حاصل از آن چالش است. حالا سجاد صفار هم به این موضوع از این زوایه نگاه کرده است و در گفتگویش با فردا معتقد است «فرمان اخیر عفو رهبری مرحله اولینی از چاره‌جویی برای التیام این زخم‌ها و جراحت‌های اجتماعی حاصل از این وقایع است. به معنای دیگر این فرمان گشودن یک مسیری است برای اینکه در فضایی آرام‌تر امکانی فراهم شود تا ما در ناکارایی‌ها، ضعف‌ها و خلل‌های احتمالی که وجود دارد و بخشی از نارضایتی عمومی هم معلول آن است بازنگری کنیم و درباره آن گفتگو کنیم. این فرمان به نوعی گامی است برای فراهم کردن شرایط اصلاحات اساسی و تغییرات مهم».
گام اول برای نظام نوین حکمرانی
تغییرات در ساختار یا لزوم حکمرانی نوین که از زبان این جامعه‌شناس در تحلیل فرمان عفو رهبری شنیده می‌شود پیش از این هم مکررا مورد اشاره محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی بود. قالیباف حتی در لزوم آرامش و امنیت برای پیش‌بردن این اصلاحات بارها گفته بود. سجاد صفار هم با اشاره به این نکته به فردا می‌گوید « این موضوع هم در گفته‌های آقای رئیسی و هم در تعابیر آقای قالیباف دیده می‌شود، آقای قالیباف با تعابیر مختلف اشاراتی به لزوم یک تغییر و تحول موثر کرده بودند. البته پیش‌رفتن به سمت این تعابیر نیازمند عبور از این فضای کدورت حاصل از وقایع اخیر بود و صدور فرمان عفو رهبری گام مهمی است برای اینکه زمینه آن تعابیر اعلام شده از سوی آقای قالیباف فراهم شود».