جزئیات مهم از عفو متهمان و محکومان / 3 شرط مهم برای امکان استفاده از عفو اخیر

به گزارش مرکز رسانه قوه قضائیه، به مناسبت سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و اعیاد مبارک رجبیه، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با پیشنهاد عفو و یا تخفیف مجازات عده زیادی از متهمان و محکومان موافقت کردند.

دقت در جزئیات عفو، بخشودگی و رأفت اسلامی اخیر که به مناسبت چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با موافقت رهبر انقلاب صورت گرفته از گستردگی دایره مشمولان این عفو حکایت دارد.

این عفو گسترده، از جمله عفوهای معیاری است که آخرین بار در سال 1397 پیشنهاد و مورد موافقت رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار گرفت. در اینگونه عفوها، رئیس قوه قضائیه معیارهایی را به رهبر معظم انقلاب پیشنهاد می‌کنند و در صورت موافقت ایشان بر اساس آن معیارها افرادی مشمول عفو قرار می‌گیرند.

در عفوهای معیاری افراد بیشتری نسبت به عفوهای موردی و مصداقی مشمول بخشودگی و استفاده از امکانات و تسهیلات قانونی خواهند شد.

آنهایی که امنیت عمومی جامعه را برهم می‌زنند شامل عفو نخواهند شد

حجت‌الاسلام رحیمی؛ معاون قضائی قوه قضائیه که مسئولیت جمع‌آوری، تنظیم و تهیه لیست و معیارهای عفو به رئیس قوه قضائیه را به عهده دارد، تاکید کرد: ضمن عرض تبریک به مناسبت اعیاد ماه مبارک رجب و همچنین عرض تبریک به مناسبت ایام‌الله دهه مبارک فجر و فرا رسیدن چهل و پنجمین سالروز پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، طبق بند 11 از اصل 110 قانون اساسی، عفو محکومان و تخفیف مجازات آنان، پس از پیشنهاد ریاست محترم قوه قضائیه با مقام معظم رهبری است.

وی افزود: عفوهایی که از سوی رئیس قوه قضائیه خدمت مقام معظم رهبری پیشنهاد می‌شود دو قِسم است؛ قسمت اول عفوهای موردی هستند منظور از عفوهای موردی یعنی این که از ابتدا برای هر فرد محکوم یک پرونده مستقل تشکیل می‌شود و در کمیسیون مرکزی عفو قوه قضائیه مورد بررسی قرار می‌‎گیرد، اگر اعضای کمیسیون این افراد را واجد شرایط عفو تشخیص بدهند در مناسبت‌‌های مختلف که در آیین‌نامه آمده است، اسامی این افراد برای رئیس قوه قضائیه ارسال می‌شود و در نهایت با نظر ریاست قوه قضائیه فهرست نهایی نام این اشخاص خدمت مقام معظم رهبری منعکس می‌‌شود و معظم‌له در نهایت از باب لطف و محبت با عفو یا تخفیف مجازات این افراد موافقت می‌کنند.

تشریح تفاوت عفوهای موردی با عفوهای معیاری

معاون قضائی قوه قضائیه افزود: قِسم دوم عفوهایی که خدمت مقام معظم رهبری اعلام می‌شود، عفوهای معیاری است. در عفوهای معیاری پرونده‌های اشخاص به تفکیک مورد بررسی قرار نمی‌گیرد بلکه رئیس قوه قضائیه معیارهایی برای عفو یا تخفیف مجازات محضر مقام معظم رهبری اعلام می‌دارند و براساس آن معیارها و موافقت مقام معظم رهبری، مراجع قضائی سراسر کشور این معیارها را با مصادیق و اشخاص محکوم تطبیق می‌دهند و اسامی افرادی را که مشمول عفو واقع می‌شوند اعلام و نتیجه این محبت رهبری و رأفت اسلامی را درباره آنان اِعمال می‌‎دارند.

از سال 97 تاکنون عفو معیاری نداشته‌ایم

رحیمی ادامه داد: از سال 97 به این طرف عفو معیاری نداشته‌ایم و آخرین عفو معیاری که مورد موافقت رهبر انقلاب اسلامی قرار گرفت مربوط به عفو 22 بهمن سال 1397 بود. همانطور که پیش‌تر هم عرض شد در عفوهای معیاری جمعیت بیشتری از محکومان مورد عفو قرار می‌گیرند.

وی در ادامه افزود: رئیس قوه قضائیه در تاریخ 4/11/1401 نامه‌ای را خدمت مقام معظم رهبری مرقوم و درخواست کرد که امسال ما عفو معیاری داشته باشیم و رهبر بزرگوار ما با روحیه پدرانه و مشی کریمانه خود ضمن موافقت با این پیشنهاد جمع کثیری از محکومان و متهمان و خانواده آنان را در این ایام مبارک که مقارن اعیاد مذهبی و ملّی است خوشحال فرمودند. عفو معیاری امسال شامل 2 بخش است و با عفوهای معیاری سال‌های پیش مقداری تفاوت دارد.

عفو معیاری عده بسیار زیادی از متهمان و محکومان اغتشاشات اخیر

معاون قضائی قوه قضائیه بیان کرد: بخش اول عفوِ امسال، معطوف به متهمان و محکومان حوادث اخیر بوده است که از تاریخ 25/06/1401 تا زمان ابلاغ این عفو در جریان حوادث اخیر دستگیر، بازداشت و یا تحت تعقیب قرار گرفته‌اند این افراد با داشتن شرایط ذیل پرونده آنان در هر مرحله‌ای که باشد اعم از این که حکم صادر شده و یا در جریان باشد با این عفو پرونده آنان مختومه می‌شود.

پرونده چه کسانی مختومه می‌شود؟

معاون قضائی قوه قضائیه بیان کرد: پرونده متهمان و محکومان حوادث اخیر که از تاریخ 25/6/1401 تا زمان ابلاغ این عفو دستگیر، بازداشت یا تحت تعقیب قرار گرفته‌اند در صورت داشتن شرایط ذیل مختومه می‌شود:

الف - عدم مباشرت، مشارکت و معاونت در ارتکاب جرائم مستوجب مجازات محاربه افساد فی‌الارض و بغی؛

ب - عدم ارتکاب جاسوسی به نفع اجانب؛

پ - عدم ارتباط مستقیم با عوامل سرویس‌های اطلاعاتی خارجی؛

ت - عدم ارتکاب قتل و جرح عمدی؛

ث - عدم ارتکاب تخریب و احراق عمده تأسیسات دولتی، نظامی و عمومی؛

ج - عدم عضویت و وابستگی در گروهک‌های معاند و برانداز؛

چ - نداشتن بیش از دو فقره سابقه محکومیت مؤثر کیفری؛

ح - نداشتن شاکی یا مدعی خصوصی یا حسب مورد اعلام رضایت آنان یا جبران ضرر و زیان؛

خ - اظهار ندامت و تعهد کتبی مبنی بر عدم تکرار جرم عمدی مشابه.

متهمان یا محکومان اغتشاشات اخیر اگر اظهار ندامت نکنند و تعهد کتبی ندهند عفو نمی‌شوند

رحیمی تأکید کرد: شاید افرادی باشند که دستگیر شده باشند و یا تحت تعقیب باشند لکن اظهار کنند که ما پشیمان نیستیم و یا تعهد کتبی هم نمی‌دهیم طبیعتاً این افراد مشمول عفو قرار نمی‌گیرند. عفو متهمان و محکومان حوادث اخیر پس از انزجار مرتکبان از اعمال گذشته خویش و تعهد بر عدم تکرار آن در آینده و در راستای سیاست‌‌های نظام اسلامی صورت می‌گیرد و چنانچه در آینده این افراد برخلاف تعهد خویش عمل کنند دایره عفو نسبت به آنان بسیار مضیق و اِعمال مجازات نیز شدیدتر خواهد بود.

شرایط عفو محکومان سایر پرونده‌های کیفری

وی در ادامه بیان کرد: قسمت دوم عفو در خصوص محکومان سایر پرونده‌های کیفری است.

معاون قضائی قوه قضائیه تصریح کرد: محکومانی که تا تاریخ 22/11/1401 محکومیت حبس آنان قطعی شده باشد و شاکی خصوص هم نداشته باشند با شرایط ذیل مورد عفو قرار می‌گیرند.

1 - باقیمانده محکومیت محکومان به حبس تا یک سال در صورتی که حداقل یک ماه (با احتساب ایام بازداشت) را تحمل کرده باشند؛

2- سه چهارم محکومیت محکومان به حبس بیش از یک سال تا پنج سال مشروط بر اینکه یک پنجم آن را تحمل کرده باشند؛

3- دو سوم محکومیت محکومان به حبس بیش از پنج سال تا ده سال مشروط بر اینکه یک سوم آن را تحمل کرده باشند؛

4- یک دوم محکومیت محکومان به حبس بیش از ده سال تا بیست سال مشروط بر اینکه حداقل یک سال حبس را تحمل کرده باشند؛

5- یک دوم محکومیت محکومان بیش از بیست سال مشروط بر اینکه حداقل دو سال حبس را تحمل کرده باشند؛

6- باقیمانده محکومیت حبس کلیه محکومان جرائم غیرعمدی؛

7- باقیمانده حبس زنانی که به حکم قانون سرپرستی یا حضانت فرزندانشان را برعهده دارند مشروط بر اینکه سه سال از حبس خود را تحمل کرده باشند؛

8- باقیمانده حبس محکومان خانواده معظم شهداء و جانبازان (پدر، مادر، همسر، فرزند) به شرط آنکه در محکومیت تا ده سال حداقل یک پنجم و در محکومیت به حبس بیش از ده سال حداقل پنج سال تحمل حبس کرده باشند؛

9- باقیمانده محکومیت حبس بیماران صعب‌العلاج یا لاعلاج که مراتب بیماری آنان مورد تایید کمیسیون پزشکی قانونی قرار بگیرد؛

10- باقیمانده محکومیت حبس محکومان ذکور بالای هفتاد سال و اناث بالای شصت سال به شرط آنکه در محکومیت به حبس غیر از ابد حداقل یک پنجم و در محکومیت به حبس ابد حداقل هشت سال تحمل کرده باشند.

محکومان به پرداخت جزای نقدی در چه صورتی عفو می‌شوند؟

رحیمی افزود: محکومانی که صرفاً به لحاظ عجز از پرداخت جزای نقدی در زندان به سر می‌برند نیز اگر شرایط ذیل را داشته باشند مشمول عفو می‌شوند.

الف - باقیمانده محکومیت جزای نقدی تا پانصد میلیون ریال؛

ب - باقیمانده محکومیت جزای نقدی از پانصد میلیون ریال تا پنج میلیارد ریال در صورتی که حداقل به خاطر جزای نقدی سه ماه تحمل حبس کرده باشند؛

پ - باقیمانده محکومیت جزای نقدی بیش از پنج میلیارد ریال در صورتی که حداقل یک سال به خاطر جزای نقدی تحمل حبس کرده باشند.

3 شرط مهم برای امکان استفاده از عفو اخیر

 معاون قضائی قوه قضائیه در رابطه با شرایط استفاده از عفو برای متهمان و محکومان گفت: برای استفاده از عفو اخیر شرایطی تعیین شده است که هر کس واجد چنین شرایطی بود با بررسی پرونده مشمول عفو گسترده اخیر خواهد شد.

1- نداشتن بیش از دو فقره سابقه محکومیت مؤثر کیفری؛

2- عدم ارتکاب جرم جدید مستوجب مجازات درجه یک تا پنج در زمان محکومیت، اجرای حکم و یا در زمان مرخصی؛

3-نداشتن شاکی یا مدعی خصوصی و یا جلب رضایت آنان و جبران ضرر و زیان آنان تا آخر سال ١٤� ١

تبصره:1 در معاونت در قتل عمد نیاز به جلب رضایت شاکی نمی‌باشد.

تبصره 2: پیشنهاد عفو محکومین اتباع بیگانه منحصراً پس از بررسی موردی در کمیسیون عفو و بخشودگی است.

 اتباع بیگانه‌ مشمول عفو معیاری قرار نمی‌گیرند

رحیمی تصریح کرد: اتباع بیگانه مشمول عفو معیاری نخواهند بود؛ علتش هم این است که تعداد این محکومان زیاد نیست و پرونده آنها به صورت موردی در کمیسیون عفو بررسی می‌شود و اگر واجد شرایط تشخیص داده شدند در مناسبت‌‌های آینده توسط ریاست محترم قوه قضائیه محضر مقام معظم رهبری اعلام خواهد شد.

چه کسانی مشمول عفو اخیر نمی‌شوند؟

معاون قضائی قوه قضائیه گفت: برخی از محکومان هستند که به علت نوع جرایمشان مشمول عفو نمی‌شوند. این افراد شامل موارد ذیل هستند:

- خرید، فروش، توزیع و قاچاق سلاح گرم و مهمات جنگی؛

- جرم سرقت و راهزنی؛

- جرائم مربوط به مواد مخدر و روانگردان به صورت مسلحانه یا عمده (تریاک و مشتقات آن بیش از یکصد کیلوگرم و هروئین و مواد روانگردان و مشتقات آن بیش از دو کیلوگرم)؛

- مباشرت و معاونت در اخلال عمده و کلان در نظام اقتصادی مگر آنکه ظرف شش ماه از تاریخ 22/11 1401 مبادرت به رد مال و عواید ناشی از جرم را پرداخت کند؛

- اختلاس و ارتشاء؛

- اسیدپاشی؛

- دایر کردن مراکز فساد و فحشا؛

- جاسوسی؛

- جعل اسکناس و ضرب سکه تقلبی؛

- جرائم مستوجب مجازات حدی؛

- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی درجه سه و بالاتر؛

- قاچاق مشروبات الکلی؛

- قاچاق کالا و ارز سازمان یافته، حرفه‌ای و عمده.

ارتکاب جرم دوباره از طرف اغتشاشگران مجازات سخت‌تر و سنگین‌تر به همراه دارد

معاون قضائی رئیس قوه قضائیه اضافه کرد: عفو حق مجرم نیست بلکه منتّی است از طرف نظام و لطفی است از طرف ولی فقیه و این لطف شامل حال کسانی می‌شود که وجود آنان در جامعه موجب دغدغه فکری برای مردم نباشد.

وی در پایان ضمن تشکر از تدابیر حکیمانه رئیس قوه قضائیه و مشی کریمانه مقام معظم رهبری اظهار کرد: امیدوارم خود اشخاص مورد عفو و خانواده آنان مراقبت کنند تا شاهد حوادث مشابه در آینده نباشیم. این عنایت مقام معظم رهبری البته آثار و برکات فراوانی در داخل کشور دارد و در عرصه بین‌المللی هم دشمنان نظام را خلع سلاح می‌کند.

تسنیم