امریکا برجام را برای اروپا اوکراینیزه می‌کند؟!

از توقف مذاکرات احیای برجام بین ایران و ۱+۵ چیزی حدود پنج ماه می‌گذرد، ولی طرف‌های اروپا و امریکایی تمایلی به از سرگیری مذاکرات از خود نشان نمی‌دهند. پیش‌بینی‌های اولیه این بود که دولت جو بایدن بعد از خروج از وضعیت انتخاباتی ماه نوامبر ۲۰۲۲، مذاکرات را از سر بگیرد، ولی رویداد‌های ایران که دولت‌های اروپایی و امریکا آن را «اعتراضات سراسری» خواندند، اول باعث شد دولت امریکا اعلام کند مذاکرات احیای برجام دیگر برایش اولویت ندارد و حالا به نظر می‌رسد سیاست دو دهه گذشته اروپاییان برای بازنگه داشتن در‌های دیپلماسی هسته‌ای با ایران نیز در حال چرخش است. اینکه دلیل این چرخش چیست و اروپا چطور با آن کنار خواهد آمد، به درستی روشن نیست، به‌خصوص که سه دولت اروپایی طرف مذاکره با ایران، طی دو دهه گذشته بار‌ها گفته‌اند محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران برای‌شان از نظر اشاعه‌ای اهمیت دارد. حالا، رویگردانی آن‌ها از مذاکرات احیای برجام می‌تواند نشان‌دهنده عدول از سیاستی باشد که دو دهه است آن را مصرانه دنبال کرده‌اند. حدود چهار هفته قبل «فرانسیسکا اوبرمایر» سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان اولین مقام آلمان بود که رسماً اعلام کرد فعلاً گفتگو با ایران برای احیای برجام در دستور کار قرار ندارد، چیزی که پیش از آن، مقام‌های دولت بایدن هم چند بار آن را اعلام کرده بودند. حالا به فاصله‌ای نه‌چندان طولانی از موضع دولت آلمان، روزنامه انگلیسی «تلگراف» در گزارشی اختصاصی فاش کرده که دولت انگلیس در حال بررسی برداشتن حمایت خود از توافق هسته‌ای با ایران و احیای برجام است. درست مثل موضع امریکا و آلمان‌ها که گفته بودند فعلاً حمایت از «مردم داخل خیابان» اولویت است، دولت انگلیس هم تغییر موضع خود را به رفتار‌های دولت ایران در ماه‌های اخیر ربط داده است.

تلگراف به نقل از یک منبع دولتی که نام یا سمت او فاش نشده، نوشت: «در زمانی که ما مشغول تعاملات [ذیل مذاکرات احیای برجام]بودیم، چشم‌انداز و گزاره‌ها کاملاً تغییر کرد که بیشتر آن نیز به دلیل رفتار رژیم ایران است.»‌علاوه بر رویداد‌های ماه‌های اخیر ایران، دولت انگلیس گفته اعدام علیرضا اکبری، دلیل دیگر تغییر موضع احتمالی و برداشتن حمایت از برجام است. هرچند لندن از سه سال پیش از اتحادیه اروپا خارج شده، ولی موضع آن در مورد مذاکرات احیای برجام یک نشانگر جدی از دگرگونی محاسبات رو به تغییر رهبران دو سوی آتلانتیک در مورد برنامه هسته‌ای ایران است. البته همه رهبران اروپایی همچنان می‌گویند دیپلماسی تنها راه رسیدگی به مسئله هسته‌ای ایران است، ولی نحوه برخورد آن‌ها با مذاکرات احیای برجام بعد از پنج ماه توقف مذاکرات، یک ملاک جدی است. دلیل تغییر این رویکرد، هنوز به درستی مشخص نیست، به خصوص که رسیدن برنامه ایران به آستانه برگشت‌ناپذیر بی‌سابقه و عبور از نقطه فرار دو دهه اخیر، همچنان از چشم‌انداز اروپاییان یک تهدید جدی پیش روی رژیم کنترل تسلیحات به حساب می‌آید. یک حدس اولیه، تکرار سناریویی مانند جنگ اوکراین است. اروپاییان مخالف جنگ اوکراین بودند، ولی امریکا آن‌ها را به سمتی برد که وارد آن شدند و حالا هم در مسیر برگشت‌ناپذیری قرار گرفته‌اند که راه پس و پیش ندارند. سیاست دو دهه گذشته اروپا، حفظ منافذ تعاملی برای مهار برنامه هسته‌ای ایران بوده، ولی رفتار ماه‌های اخیر اروپاییان نشانه‌هایی از قرار گرفتن در مسیری متفاوت دارد. آیا امریکا مثل اوکراین، اروپا را وارد چالشی می‌کند که مدتی بعد راه پس و پیش نداشته باشند؟

منبع: روزنامه جوان