ارتباط شهادت سردار با معاهده آبراهام
نکته حائز اهمیت نیز آنجاست که بخشی از اعترافات پمپئو پیرامون نقش معاهده صلح ابراهیم و کشورهایی مانند امارات و سودان آن طور که باید و شاید جدی گرفته نشده است.این مطلب حاصل پژوهش مطالب متعدد عربی و انگلیسی است که با جست وجو در منابع خارجی استخراج شده است.
پیرامون علل به شهادت رساندن سردار سلیمانی توسط امریکا، تا کنون مسائل متعددی مطرح شده است، اما شاید با قطعیت بتوان گفت یکی از مهم‌ترین مباحثی که تاکنون به‌صورت جدی به آن پرداخته نشده است بحث تشتت و اختلاف میان برخی نمایندگان کنگره و واکنش تند و سریع آنها بوده که با ترک جلسه استماع کنگره توأم شده است. شاید بسیاری ندانند که بخشی از حاکمیت امریکا به ویژه جریان رقیب رئیس جمهور وقت آمریکا با نحوه به شهادت رساندن حاج قاسم مخالف بوده‌اند. البته همه سیاستمداران امریکایی، به‌دلیل تقابل ذاتی امریکا با ایران به نوعی با حذف سردار موافق بوده‌اند اما اختلاف میان آنها در چگونگی و زمان انجام این کار و شیوه اجرای آن و ترس از عواقبی است که دامنگیر آنها خواهد شد. به طور کلی می‌توان گفت در این قضیه، میان دو دسته موافقان و مخالفان ترور شهید سلیمانی اختلافات جدی وجود داشته است و از آنجا که ترامپ شخصاً و بدون حمایت سنا دست به این اقدام زده، بخشی از اعتراضات منتقدان داخلی به این قضیه بوده است. نکته حائز اهمیت نیز آنجاست که بخشی از اعترافات پمپئو پیرامون نقش معاهده صلح ابراهیم و کشورهایی مانند امارات و سودان آن طور که باید و شاید جدی گرفته نشده است.این مطلب حاصل پژوهش مطالب متعدد عربی و انگلیسی است که با جست وجو در منابع خارجی استخراج شده است.
حدس و گمان‌ها درباره علت شهادت سردار سلیمانی
مدت کوتاهی پس از شهادت سردار، وزارت دفاع امریکا بیانیه‌ای منتشر کرد و اذعان داشت روی دستان ژنرال ایرانی، خون امریکایی‌ها بود و اعلام کرد که نیروهای او مسئول کشته شدن صدها امریکایی هستند. پنتاگون او را مسئول یک حمله موشکی چند روز قبل از شهادتش دانست که منجر به کشته شدن یک پیمانکار غیرنظامی امریکایی و زخمی شدن تعدادی از نیروهای امریکایی شده بود.
مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا به خبرنگاران گفت: نمی‌توانم زیاد در مورد ماهیت تهدیدات صحبت کنم، اما «در واقع یک حمله قریب الوقوع در حال وقوع بود» و توضیح داد که «زمان انجام این اقدام» رسیده بود و «خطر انجام ندادن هیچ کاری» بسیار زیاد بود. از سویی دیگر، ترامپ به خبرنگاران گفت: «سلیمانی در حال طراحی حملات قریب‌الوقوع و شوم علیه دیپلمات‌ها و پرسنل نظامی امریکایی بود، اما ما به اقدامات او پایان دادیم.»
ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش، در 6 ژانویه به خبرنگاران گفت که اگر سلیمانی را حذف نمی‌کردند، او و سایر تصمیم گیران «به دلیل سهل‌انگاری (ما)» کارهایشان را انجام می‌دادند. ژنرال گفت: «او در حال برنامه‌ریزی و هماهنگ کردن عملیات‌های رزمی مهم علیه نیروهای نظامی امریکا در منطقه بود و این امر قریب‌الوقوع بود.» در همین حال، مایک پنس از یک تاکتیک قدیمی به عقب فرار و ادعا کرد که دولت اطلاعات واقعی و قانع‌کننده‌ای برای توجیه حمله موشکی دارد، اما گفت که این تاکتیک بیش از حد حساس است که حتی در یک جلسه توجیهی خصوصی در کاپیتول هیل (ساختمان محل کنگره) نمی‌شود افشا شود. اما من می‌توانم به بینندگان شما اطمینان دهم که «خطر حمله قریب الوقوع وجود داشت.»
نیویورکر: به شهادت رساندن سلیمانی هیچ دلیل قابل استنادی نداشت
نیویورکر در تحلیل مفصلی پیرامون علت شهادت سردار نوشت: اعضای دولت ترامپ مدعی شدند سلیمانی که تسلط زیادی بر نیروهای منظم و نامنظم ایران داشت، در حال طراحی یک حمله قریب‌الوقوع بود که می‌توانست صدها سرباز امریکایی را بکشد. ترامپ روز بعد در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: ما این کار را انجام دادیم زیرا آنها به‌دنبال منفجر کردن سفارت ما بودند. نیویورکر ادامه داد: دولت هیچ مدرکی برای تأیید این ادعاها ارائه نکرد.
دو نماینده کنگره، به نشانه اعتراض جلسه را ترک کردند
نیویورکر نوشت: زمانی که ترامپ در نهایت قانونگذاران جمهوریخواه را در مورد دلیل شهادت سردار سلیمانی آگاه کرد، دو سناتور - مایک لی از ایالت یوتا و رند پل از ایالت کنتاکی - از جلسه خارج شدند و مطالب ارائه شده را علناً به سطل زباله پرت کردند. پل به خبرنگاران گفت: «در این جلسه چیزی یاد نگرفتم که قبلاً در روزنامه ندیده باشم. سخنرانی مایک لی از این هم کوبنده‌تر بود او گفت «هیچ‌کدام از آنها حاکی از اتفاقاتی غافلگیرکننده نبود که قرار بود اتفاق بیفتد» احتمالاً امروز بدترین جلسه توجیهی، حداقل در مورد یک موضوع نظامی در 9 سال حضورم را تجربه کردم...»
تایمز: پمپئو و پنس جنگ طلب‌ترین افراد و توجیه‌گر قتل سردار سلیمانی اند
تایمز، گزارشی دقیق از تصمیم به شهادت رساندن سردار سلیمانی به نقل از یک مقام امریکایی نقل می‌کند که سفر ایرانی‌ها به دمشق و بغداد در سال جدید میلادی را «مشکل معمول» توصیف کرده است. همزمان با این سخنان، عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق به پارلمان بغداد گفت که قرار بود سردار سلیمانی در روز ترور با وی دیدار کند و افزود که این ژنرال به تلاش‌ها برای میانجیگری در رویارویی ریاض و تهران پاسخ می‌دهد. عبدالمهدی گفت: «او آمد تا پیامی را از ایران به من بدهد در پاسخ به پیامی که از عربستان به ایران دادیم.»
جزئیات بیشتری در مورد نقش پمپئو و پنس در تصمیم‌گیری برای ترور سلیمانی در حال آشکار شدن است. به گفته مقامات دولت، تایمز چند روز پس از شهادت سردارسلیمانی گزارش داد که پمپئو و پنس «دو نفر از جنگ‌طلب‌ترین افرادی بودند که برای پاسخ به تجاوز ایران استدلال می‌کردند.»
واشنگتن پست: عدم آمادگی مقامات امریکایی
واشنگتن پست به نقل از یک مقام ارشد امریکایی گزارش داد که «پمپئو ماه‌ها پیش برای اولین بار با ترامپ درباره به شهادت رساندن سردار سلیمانی صحبت کرد، اما نه رئیس‌جمهور و نه مقامات پنتاگون حاضر به انجام چنین عملیاتی نبودند.»
گزارش سی‌ان‌ان می‌گوید پمپئو، که قبل از انتقال به وزارت خارجه ترامپ، مدیر سازمان اطلاعات مرکزی امریکا بود، سلیمانی را مغز متفکر عملیات‌های بی‌شماری می‌دانست که امریکایی‌ها و منافع امریکا را هدف قرار می‌دهند. همچنین به نقل از یک منبع ناشناس نزدیک به پمپئو که به یاد می‌آورد وزیر خارجه به دوستانش گفته است: «تا زمانی که سلیمانی از میدان نبرد خارج نشود، از خدمات دولتی بازنشسته نخواهم شد.»
یادداشت کاخ سفید به کنگره: عدم اشاره به حملات قریب‌الوقوع
در یادداشت کاخ سفید به کنگره، هاسپل می‌نویسد که این یادداشت محرمانه حاکی از آن است که: «هدف از این اقدام حفاظت از پرسنل ایالات متحده، بازدارندگی ایران از انجام یا حمایت از حملات بیشتر علیه نیروها و منافع ایالات متحده، کاهش توانایی ایران و شبه‌نظامیان نیروی قدس برای انجام حملات و تشدید حملات استراتژیک ایران است.» اگرچه در این اطلاعیه به وجود تهدید به «حمله بیشتر» اشاره شده، اما در این یادداشت هیچ اشاره‌ای به «حملات قریب‌الوقوع» که دولت ترامپ در ابتدا به‌عنوان توجیهی برای کشتن سلیمانی ارائه کرد، ارائه نشده است.
الیوت انگل، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا در بیانیه‌ای در واکنش به اطلاعیه دولت ترامپ گفت: این یادداشت مستقیماً با ادعای نادرست رئیس‌جمهور مبنی بر حمله او به ایران برای جلوگیری از حمله قریب‌الوقوع علیه پرسنل و سفارت‌های ایالات متحده در تناقض است. انگل افزود: «توضیحات دولت در این گزارش هیچ اشاره‌ای به تهدید قریب‌الوقوع ندارد و نشان می‌دهد که توجیهی که رئیس‌جمهور به مردم امریکا ارائه کرد، نادرست و ساده بود.» تغییر توجیهات دولت ترامپ توسط سیاستمداران، از جمله توسط آنهایی که در حزب خود رئیس جمهور هستند، مورد انتقاد قرار گرفته است.
عدم همراهی و تأیید کنگره برای حمله به سردار
سنا به رهبری جمهوریخواهان قطعنامه‌ای را تصویب کرد که توانایی ترامپ را برای انجام اقدامات نظامی بیشتر علیه ایران بدون تأیید کنگره محدود می‌کند. پس از انتقاد نمایندگان، مبنی بر اینکه دولت اطلاعات کمی برای توجیه کشتن سلیمانی ارائه کرده است، هشت جمهوریخواه در تصویب این اقدام به دموکرات‌ها پیوستند؛ اقدامی که بسیاری از آن بیم داشتند که منجر به درگیری آشکار بین دو حزب شود. حتی دولت ترامپ قبل از شهادت سردار سلیمانی در جلسات اطلاعاتی متعاقب آن با نمایندگان، کنگره را از این مسأله مطلع نکرد. گلن کارل، معاون سابق افسر اطلاعات ملی، به الجزیره گفت: «انتشار اطلاعات» [دولت] تقریباً اغراق‌آمیز است. کاری که آنها انجام داده‌اند، پاسخ دادن به فشارها با اظهارنظرهای لحظه‌ای توأم بوده است.»
ارتباط شهادت سردار با توافق صلح ابراهیم
آرون دیوید میلر، یکی از اعضای ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، پیام‌های دولت پس از این حمله را «به طرز تأسف‌باری ناکافی» توصیف کرد. میلر به الجزیره گفت: «ما همه اینجا در تاریکی سرگردان هستیم.»
میلر گفت: «آنها واقعاً به روش قانع‌کننده‌ای برای توجیه اینکه چرا اکنون باید این کار را انجام دهند، صحبت نکرده‌اند، که «تعدادی سؤال جدی در مورد انگیزه‌های دولت ایجاد کرده است.»
اما بعد از گذشت تقریباً دو سال از این فاجعه، شاهد آن بودیم که پمپئو پرده از ابعاد جدیدی از این ماجرا برداشت. رادیو فردا می‌نویسد که مایک پومپئو، وزیر خارجه سابق امریکا در سفری به بلندی‌های جولان، ۱۹ نوامبر ۲۰۲۰ گفت که کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران ایران، «ارتباط عمیقی با توافق‌های صلح ابراهیم» داشته است. پمپئو این سخن را در گفت‌وگویی با روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونوت بیان کرد. این نخستین بار است که یک مقام ارشد پیشین امریکایی دستور دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت امریکا، برای شهادت قاسم سلیمانی را به پیمان‌های صلح میان اسرائیل با کشورهای عربی منطقه ربط می‌دهد. سابقاً دونالد ترامپ و مایک پمپئو در دفاع از این عملیات گفته بودند که جهان بدون قاسم سلیمانی، جهانی امن‌تر است. مقامات وقت امریکایی همواره کشتن قاسم سلیمانی را بخشی از برنامه کشورشان در مبارزه با تروریسم در منطقه و جهان نامیده و تأکید کرده بودند اقدامات قاسم سلیمانی در منطقه خاورمیانه، امنیت امریکاییان را به خطر انداخته بود.
سردار سلیمانی، سدی در برابر معاهده صلح اعراب و اسرائیل
در 9 آوریل سال بعد از شهادت سردار، مایک پمپئو وزیر امور خارجه پیشین امریکا در مصاحبه با شبکه تلویزیونی عرب زبان «یلا» بار دیگر اذعان کرد که دولت سابق واشنگتن برای تسهیل در برقراری سازش میان اعراب و اسرائیل دست به ترور فرمانده وقت نیروی قدس سپاه ایران زد، زیرا سردار سلیمانی سدی در برابر معاهده صلح اعراب و اسرائیل بود.
مایک پمپئو در این مصاحبه گفت که سران کشورهای عربی امضاکننده معاهدات سازش با اسرائیل میل به خطرکردن داشتند و افزود: امریکا گام‌هایی را برای ایجاد اعتماد (برای طرف‌های پیمان سازش اعراب و اسرائیل) برداشت که از جمله آنها ترور سردار سلیمانی به‌عنوان سدی در مسیر قراردادهای سازش میان اسرائیل با امارات متحده عربی و سودان بود.
پیمان صلح اسرائیل و امارات ۸ ماه بعد از شهادت قاسم سلیمانی اعلام شد. اما از گفته مایک پمپئو چنین استنباط می‌شود که از زمانی که امریکا، اسرائیل و امیرنشین‌های خلیج فارس در مذاکرات پشت پرده برای نهایی کردن این پیمان بوده‌اند، حذف قاسم سلیمانی نیز به‌عنوان بخشی از اقدامات مربوط به آن در دستور کار بوده است.
به نوشته روزنامه یدیعوت آحارونوت، با گذشت چند ماه از پایان کار دولت پیشین امریکا، مایک پمپئو که از هر مقام دیگر کشورش به دونالد ترامپ نزدیک‌تر بود، گفته است که رشته اقداماتی، از جمله معامله با امارات و نیز معاملات نظامی امریکا با عربستان، زمینه پیشبرد و امضای پیمان‌های صلح ابراهیم را فراهم کرد.
بر اساس «پیمان‌های ابراهیم»، امارات و اسرائیل با میانجیگری امریکا در میانه تابستان سال گذشته پیمان کامل صلح امضا کردند و مدتی پس از آن، بحرین توافق عادی‌سازی رابطه با اسرائیل را امضا کرد. جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا، در آغاز کارش گفته بود که دولت او از پیمان‌های صلح ابراهیم حمایت می‌کند اما تا به حال برای گسترش آن تلاش عملی انجام نداده است.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که در بین بسیاری از نخبگان امریکا، هنوز علت اصلی ترور سردار اثبات نشده است. در حقیقت حاج قاسم مغز متفکری بود که نتوانستند او را کنترل کنند. بحث ادعای «حملات قریب‌الوقوع» سپاه قدس و ادعای حمله به نیروهای امریکایی که دولت ترامپ در ابتدا به‌عنوان توجیهی برای ترور سردار سلیمانی ارائه کرد، هرگز اثبات نشده است. این مسأله، صرفاً به‌دلیل مقابله سردار با آنها نبوده است و این ادعا که دستان سردار به خون امریکایی‌ها آغشته بوده است در جنگ‌های رودررو به گفته تایمز «مشکل معمول» بوده است و سال‌های سال این اتفاق تکرار شده است، اما نکته آنجاست که امریکایی‌ها به‌دلیل افول قدرت خود و تضعیف توان مقابله با جبهه مقاومت، چاره‌ای جز آن نداشتند که ترور سردار را در دستور کار خود قرار دهند؛ لذا با استناد به ادله غیر قابل اثبات به این اقدام غیر انسانی دست زده‌اند.