وقتی نزولات آسمانی تاثیری در وضعیت بحران آبی ایران ندارد
باران می‌بارد، آبها هدر می‌رود
باران و برفی که هفته اخیر سراسر ایران را فراگرفت یک سوال مهم را در ذهن ما روشن می‌کند، اینکه با توجه به این نزولات آسمانی چقدر از وضعیت بحرانی کمبود آب کلانشهرها فاصله می‌گیریم؟ پاسخ دلسرده کننده است؛ اینکه این بارش‌ها تاثیری در بهبود وضعیت منابع آبی ما ندارد!
بارش‌های اخیر کمبود آب را حل می‌کند؟
همین امروز مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران اعلام کرده «علی رغم اینکه در روزهای اخیر شاهد بارش باران و برف در تهران بودیم اما باتوجه به اینکه عمده بارش ها در بالادست سدها به شکل برف بوده، مشکل آب تهران حل نشده و لازم است که مشترکان همچنان به موضوع مدیریت مصرف حساس باشند.» آنطور که او گفته تا عید امسال تهران در رابطه با ذخیره سدهایش مشکل دارد و همچنان باید در زمینه مصرف آب صرفه‌جویی کنیم. برف‌های ذخیره شده اما شاید به درد فصل تابستان بخورد. اما این همه ماجرا نیست. چرا که هدررفت آب در ایران با توجه به اینگه در کمربند خشکسالی جهان هم قرار دارد هولناک است.
آمار منفی ایران در هدررفت آب
بگذارید برای فهم بهتر موضوع با سنجه آماری به موضوع نگاه کنیم؛ میزان هدر رفت آب در کشور در قالب آمار آب بدون درآمد، نزدیک به ۵ برابر کشور توسعه یافته آلمان است، در حالیکه متوسط بارش سالانه در کشور آلمان ۳ برابر متوسط بارش در ایران برآورد می‌شود. تنها در یک فقره آمار رسمی یعنی به استناد مستندات ارائه شده از سوی شرکت آب و فاضلاب کشور، در سال 1400 بیش از ۱ میلیارد و ۱۳۱ میلیون متر مکعب از ۸ میلیارد و ۳۷۹ میلیون متر مکعب آب شرب تصفیه شده در قالب هدر رفت ظاهری به دست مصرف کننده نهایی نرسیده است.
75 درصد بارش‌ها هدر می‌رود
اما این آمار در رابطه با هدررفت‌های خانگی و صنعتی است . در زمینه آمار بارش‌ها وضعیت به مراتب بدتر است. به این معنا که حجم قابل توجهی از بارش‌های سالانه ایران دود می‌شود. همین چند ماه پیش علیرضا عباسی عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس اعلام کرد « سالانه حدود ۲۵۰ میلی متر مکعب بارندگی متوسط در کشور داریم، با توجه به وسعت جغرافیایی ایران، این بارندگی‌های در طول یکسال تقریبا به میزان ۴۰۰ میلیارد متر مکعب می‌رسد که نزدیک ۱۰۰ میلیارد آن استفاده و ۳۰۰ میلیارد دیگر هدر می‌رود.» معنای حرف او آشکار است، اینه 75 درصد بارش‌های سالانه ایران هدر می‌رود و هیچ تاثیری در وضعیت کمبود منابع آبی ما ندارد!
آب‌هایی که بخار می‌شود
وجهه دیگر این موضوع در وضعیت مدیریت منابع آبی است، طبیعی است که وقتی با چنین آمار منفی در این زمینه رو به رو هستیم باید فکری به حال چگونگی ذخیره‌سازی آب حاصل از بارش‌ها باشیم، گزینه دم دست این مدیریت سدسازی است! اما در این زمینه هم چالش‌های بسیاری وجود دارد، چرا که همین حالا هم ذخیره آبی پشت سدها با تهدیدی به نام تبخیر رو به رو هستند. در این زمینه هم داده‌های شگفتی وجود دارد. میزان تبخیر در ایران، سه برابر میزان جهانی است و از طرف دیگر، عمده آبی که برای آبیاری وارد زمین های کشاورزی کشور می‌شود، به جای تولید محصول بیشتر و بهتر، بخار شده و از دسترس خارج می شود. کنار هم قرار دادن این آمارها یک گزاره تلخ اما مهم را پیش روی ما می‌گذارد، اینکه « براساس آمار موجود، میزان بارندگی ایران کمتر از یک سوم متوسط جهانی و تبخیر سالانه آب در کشور سه برابر متوسط تبخیر جهانی است.»