«حکمرانی نوین»؛ ضرورت ناگزیر کارآمدی نظام
کارشناسان درباره ایده محمدباقر قالیباف چه گفتند؟
«حکمرانی نو» ، «تغییر در شیوه حکمرانی» و البته «لزوم اصلاح ساختار» اینها کلیدواژه‌های مهمی‌اند که در گفته‌های ریاست محترم مجلس شورای اسلامی در چند هفته اخیر پرتکرار شنیده شده‌اند. هر چند آنها که نگاه ویژه‌تری به اخبار جامعه پیرامونی خود دارند می‌دانند گفته‌های محمدباقر قالیباف محدود به چند روز اخیر نیست و رد آن را می‌توان تا یکسال گذشته هم یافت. اما توالی این گفته‌ها از زبان رئیس قوه مقننه در روزهای اخیر باعث شده این ایده همچون یک بحث محوری مورد توجه سیاستمداران و جامعه‌شناسان قرار بگیرد. البته در کنار این توجه نباید از برخی از نقدها هم گذشت، عده‌ای در این میان ایده مهم رئیس مجلس شورای اسلامی را به نامنضفانه به «استراتژی رسانه‌ای برای گذر از وضعیت موجود» تعبیر کرده‌اند و در مقابل اما هستند جامعه‌شناسانی که باور دارند جامعه کنونی از اجرای این ایده گریزی ندارد و باید آ« را به فال نیک گرفت و در اجرای آن کوشید.
تغییر در شیوه حکمرانی؛ یک گزینه موثر
دکتر علی انتظاری تغییر در شیوه حکمرانی را گامی رو به جلو می‌داند. او در گفتگویش با فردا معتقد است باید نگاه خوشبینانه‌ای به این موضوع داشته باشیم اما لزوم اصلاح ساختار یا تغییر در شیوه حکمرانی پیش‌شرط‌های مهمی هم دارد. او می‌گوید «تغییر در نوع حکمرانی می‌تواند یک گزینه موثر باشد اما باید نگاه درستی به اجرای آن در بستر جامعه کنونی داشته باشیم، ناآرامی‌های کنونی به نوعی است که خواسته‌ای در آن مطرح نیست که بگوییم این خواسته با تغییرات ساختاری پاسخ داده می‌شود. به این معنا که نمی‌توانیم آن را به نوعی یک راهکار برای خروج از وضعیت تلقی کنیم چرا که اساسا طرف مقابل نه خواسته مشخصی دارد و باوری به آن دارد.» علی انتظاری می‌گوید این ایده نیازمند توضیح بیشتر است، او در گفتگو با فردا باور دارد که ایده محمدباقر قالیباف نیازمند پیش‌شرط‌هایی است. این پیش‌شرط‌های برای اجرایی شدن این ایده چیست؟
حکمرانی نو نیازمند گفتگوست
تقی آزاد ارمکی جامعه‌شناس معتقد است هر اصلاحی در شیوه حکمرانی نیازمند گفتگوست. او درحالی این پیش‌نیاز را مطرح می‌کند که به فردا می‌گوید «خود مساله گفتگو برای رسیدن با اصلاح ساختار نیازمند پیش‌شرط‌های است که در حرف‌های رئیس مجلس به آن اشاره شده است. مهم‌ترین اصل برای سرگرفتن یک گفتگوی سازنده این است که این گفتگو باید در شرایط امنیت و آرامش و صلح برگزار شود.» اشاره تقی آزاد ارمکی به بخش دیگری از حرف‌های محمدباقر قالیباف است که در نطق پیش از دستور روز یکشنبه خود به آن اشاره کرده بود. ریاست مجلس شورای اسلامی در این نطق اشاره صریحی به این داشت که در شرایطی ایده حکمرانی نو قابلیت اجرایی دارد که این تغییرات به شرط «تثبیت امنیت کامل» صورت می‌پذیرد.
جزئیاتی از ایده محوری ریاست مجلس شورای اسلامی
حرف درباره ایده اصلاح ساختار محدود به جامعه‌شناسان نیست و بسیاری دیگر هم در این رابطه حرف زده‌اند. به عنوان مثال جلال رشیدی کوچی نماینده مرودشت و عضو کمیسیون امور داخلی کشور هم با اشاره به ضرورت اصلاحات در کشور گفت: هم مجلس و هم دولت به دنبال اصلاحات در کشور هستند و ما در مجلس جلساتی را برای اصلاح برگزار کرده‌ایم. برخی از نمایندگان مجلس به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده و هدفمند به دنبال ایجاد اصلاحاتی در کشور هستند و پیگیری می‌کنیم که چگونه اصلاحات را انجام دهیم.
از حرف‌های این نماینده مجلس می‌توان به جزئیات بیشتری از این ایده هم پی برد. به عنوانمثال آنطور که او گفته «از سوی رئیس مجلس صحبت با برخی اقشار مانند دانش‌آموزان در حال انجام گرفته است.» یا در بخش دیگری از حرف‌های او آمده است که «در راستای اصلاحات، تعدادی از نمایندگان با رئیس مجلس در موضوعات مختلف جلساتی برگزار می‌کنند و در این جلسات مسئولان اجرائی و مسئولان تصمیم‌ساز هم حضور دارند.»
لزوم اصلاحات در رویه‌ها
اظهار نظر درباره موضوع اصلاح در شیوه حکمرانی محدود به بهارستان نیست، به نظر می‌رسد استقبال از آن هم بیش از نقدهای احتمالی در رابطه با آن باشد. اغلب نقدها به این گفته‌ها معطوف به «اصلاح ساختار» است، چرا که برخی از چهره‌ها معتقدند در دهه‌های گذشته عموما اصلاحات تاب آورده نمی‌شده است و حالا اظهار اصلاحات از زبان ریاست مجلس شورای اسلامی به نوعی تحمل نمی‌شود! اما در بخش‌های دیگر حاکمیتی هم اظهارنظرها درباره تغییرات وعده داده شده مثبت بوده است. از دولت بگیرید که عزت الله ضرغامی وزیر میراث و گردشگری آن اعلام کرده «ما باید اصلاحات در رویه‌ها را ایجاد کنیم» تا آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه که اعلام کرده است « اصلاح برخی رفتارها و برنامه‌ها ضرورت دارد. باید جواب‌گوی ملت ایران باشیم. ما چیزی جز اتصال به ملت داشته‌ایم؟»
چرخش‌های تحول‌آفرین در حکمرانی
سینا کلهر جامعه‌شناس و مدیرکل مطالعات فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس برای توضیح درباره ایده حکمرانی نو با تعریف از این ترکیب آغاز می‌کند. او به فردا می‌گوید « وقتی ما از حکمرانی حرف می‌زنیم یعنی از نرم‌افزار اداره کشور صحبت می‌کنیم. در واقع از روش‌ها و الگوهایی حرف می‌زنیم تا هم مسائل اصلی کشور را حل کنیم و هم بتوانیم اهدافی را که برای کشور در نظر گرفتیم مخصوصا در راستای توسعه به کار ببندیم، چرا که این الگوها لاجرم و باید به مرور زمان خودش را هم بهینه کند.» نکته مهم دیگر در حرف‌های این جامعه‌شناس این است که «در شرایط کنونی از اصلاح ساختارهای گریزی نداریم.« او به فردا می‌گوید «اگر مساله با توسعه، قدرت و پیشرفت است ناگزیر هستیم که روز به روز و نو به نو به حکمرانی‌مان فکر کنیم و خلاهای آن را بشناسیم، چالش‌های آن را ردیابی و اصلاح کنیم. گاهی اوقات ممکن است ما دچار تاخر در حکمرانی شویم. به این معنا که چون اصلاحات لازم در آن صورت نگرفته است سیستم آن اصلاح لازم را در طول زمان کسب نکرده است بنابراین ناگزیر است که تحول را اصطلاحا عمیق‌تر و چرخشی‌تر باشد. به این معنا که به جای تحول بطئی و عادی در برهه‌های زمانی نیازمند این هستیم که از چرخش‌های تحول‌آفرین در حکمرانی را استفاده کنیم.»