پیام‌های آمریکا به عربستان برای دوری از چین
عربستان سعودی هفته گذشته بار دیگر بر تعهد خود نسبت به چین به عنوان تامین‌کننده اصلی نفت خام آن کشور تاکید کرد و نشان داد آمریکا دیگر تنها یکی از شرکای عربستان در جهانی است که در آن قدرت بین واشنگتن و پکن تقسیم شده است.
عربستان سعودی هفته گذشته بار دیگر بر تعهد خود نسبت به چین به عنوان تامین‌کننده اصلی نفت خام آن کشور تاکید کرد و نشان داد آمریکا دیگر تنها یکی از شرکای عربستان در جهانی است که در آن قدرت بین واشنگتن و پکن تقسیم شده است.
پایگاه خبری اویل پرایس در مطلبی نوشت: « این نباید آمریکا را شگفت‌زده کند که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان امروز آمریکا را صرفا برای نگرانی‌های امنیتی خود نیاز دارد و در مقابل، در حوزه‌های اقتصادی و انرژی، به ترتیب چین و روسیه را شرکای کلیدی خود می‌داند - و نه آمریکا را. این مسئله وقتی شفاف‌تر شد که در ماه مارس سال گذشته، مدیرعامل شرکت نفتی آرامکو اعلام کرد که تا ۵۰ سال آینده و پس از آن به تامین امنیت انرژی چین متعهد است.
اما به نظر می‌رسد آمریکا از نهایی‌سازی این فاصله‌گیری ریاض متعجب شده است، جدایی که تازه‌ترین نشانه آن رد درخواست تماس تلفنی جو بایدن توسط محمد بن سلمان بود. بایدن می‌خواست در این تماس از ولیعهد سعودی بخواهد تا به کاهش بهای سوخت در آمریکا کمک کند، اما بن سلمان جواب تلفنش را نداد! کمی بعد هم اوپک تولید نفت را کاهش داد که به نوبه خود موجب افزایش بهای سوخت و تشدید نگرانی از تورم انرژی-محور در جامعه جهانی شد.
اظهارات تند و تیز مقامات آمریکا پس از این تصمیم اوپک، نشان از شدت خشم واشنگتن از تغییر رویکرد عربستان دارد. شخص جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: آن‌ها هزینه این کارشان را خواهند پرداخت». جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هم گفت، آمریکا باید روابط دوجانبه با عربستان را مجددا بررسی کند و ببیند آیا این رابطه در راستای منافع امنیت ملی واشنگتن قرار دارد یا نه.
اما ظاهراً این اظهارات تند و تیز تاثیری در رویکرد عربستان نداشته است. ریاض هفته گذشته اعلام کرد که علاوه بر ادامه همکاری با چین به عنوان تامین‌کننده اصلی نفت خام آن کشور، آن‌ها به «ارتباط نزدیک و تقویت همکاری برای رسیدگی به چالش‌ها و خطرات در حال ظهور» ادامه می‌دهند. در زمینه نفت خام، طبق داده های گمرک چین، عربستان سعودی از ژانویه تا اوت سال جاری، ۱.۷۶ میلیون بشکه در روز به چین تحویل داده است که نشان دهنده افزایش سهم بازار این کشور به ۱۷.۷ درصد از ۱۶.۹ درصد سال گذشته است.
علاوه بر این، عربستان و چین هفته گذشته وعده دادند که به بررسی توسعه مجموعه‌های پتروشیمی و پالایشی یکپارچه مشترک و همکاری برای استفاده از انرژی هسته‌ای ادامه دهند. گرچه مقامات دو کشور از عبارت «استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای» استفاده می‌کنند، اما مقامات اطلاعاتی آمریکا در سال گذشته مدعی شدند که عربستان به کمک چین در حال ساخت موشک‌های بالستیک است.
این قرارداد اندکی پس از آن اعلام شد که شرکت‌های نفتی آرامکو و سینوپک یک یادداشت تفاهم چند جانبه امضا کردند که اقدامی کلیدی در استراتژی چین برای حفظ عربستان به عنوان یک مشتری دولتی به حساب می‌آید. یو بائوچای، رئیس سینوپک گفت: این دو شرکت در تجدید حیات و به ثمر رساندن پیشرفت‌های جدید در ابتکار کمربند و جاده چین و چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان دست به دست هم خواهند داد.
این همچنین شامل فرصت‌هایی برای ساخت یک محور تولیدی عظیم در پارک انرژی شاه سلمان است که حضور تعداد چشمگیری از کارکنان چینی در خاک عربستان را می‌طلبد: نه تنها افرادی که مستقیما به حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی و دیگر فعالیت‌های هیدروکربنی مربوط می‌شوند، بلکه ارتش کوچکی از سربازان چینی که وظیفه حفاظت از سرمایه‌گذاری‌های پکن را برعهده دارند. در اوایل ۲۰۲۱، آرامکو ۲۵ درصد از سهام پالایشگاه فوجیان در جنوب چین (با ظرفیت ۲۸۰ هزار بشکه در روز) را در اختیار داشت و در سال ۲۰۱۸ نیز توافق کرده بود تا ۹ درصد از سهام شرکت نفت و مواد شیمیایی ژجیانگ (با ظرفیت ۸۰۰ هزار بشکه در روز) را خریداری کند.
همچنین چندین پروژه مشترک دیگر بین این دو کشور که اصول آن‌ها مورد توافق قرار گرفته، به دلایل مختلف به تعویق افتاد، دلایلی از جمله همه‌گیری کرونا، بهم خوردن برنامه‌های بازپرداخت سودها در آرامکو و نگرانی طرفین - خصوصا پکن - از واکنش احتمالی واشنگتن به تهدیدی آشکار علیه منافع دیرینه‌اش در عربستان و روابط ژئوپلتیک واشنگتن با ریاض.
پیش از این، معاون آرامکو در ماه ژوئن از ایجاد یک فروشگاه بسیار بزرگ در شاندونگ چین خبر داد و گفت: «بحران انرژی امروز، نتیجه مستقیم برنامه‌های جابجایی بین‌المللی ناپایدار است که به شکلی خودخواهانه امنیت انرژی و توانایی همه برای دستیابی به آن را نادیده می‌گیرد. جهان باید با چشمانی باز درباره چنین مسائلی فکر کند. به همین دلیل است که ما از چهاردهمین برنامه پنج ساله چین که امنیت و ثبات انرژی را در اولویت قرار داده و نقش حیاتی خود را در توسعه اقتصادی به رسمیت می‌شناسد، تقدیر می‌کنیم».
این پروژه عظیم در شاندونگ - که ۲۶ درصد از توان پالایشگاه‌های چین را در خود جای داده و یکی از مقصدهای اصلی صادرات نفت خام آرامکوی عربستان است - به تقویت روابط این شرکت سعودی با بزرگترین صادرکننده نفت جهان کمک می‌کند که امنیت انرژی چین را افزایش می‌دهد، آن هم در زمانی که به گفته معاون آرامکو، این شرکت قصد دارد «ظرفیت تولید نفت خام خود را به ۱۳ میلیون بشکه در روز برساند». فارغ از اینکه عربستان هنوز نمی‌تواند حتی نزدیک به ۱۳ میلیون بشکه در روز تولید کند، همکاری نزدیک میان آرامکو و چین به این معنا خواهد بود که عربستان در حال سرمایه‌گذاری عظیم در یک تجارت یکپارچه در سرتاسر این کشور در کنار شرکای چینی است.
با توجه به اینکه عربستان در حال فاصله گرفتن از آمریکا و نزدیک شدن به چین است، طبیعی است که ریاض در کاستن ارزش دلار آمریکا در بازارهای انرژی جهانی به چین کمک کند. عربستان نه تنها اکنون یکی از نیروهای محرکه اصلی توافق تجارت آزاد چین و شورای همکاری خلیج فارس است، بلکه این کشور یکی از حامیان اصلی پایان دادن به سلطه دلار آمریکا در قیمت‌گذاری نفت و گاز است.
پس از آنکه چین اعلام کرد که ۵ درصد از سهام آرامکو را - که روی دست بن سلمان مانده بود و غربی‌ها آن را نمی‌خریدند -می‌خرد و با این کار آبروی ریاض را حفظ کرد، معاون وقت وزیر اقتصاد عربستان در کنفرانسی مشترک با چین گفت: «ما بسیار علاقه داریم که در محصولات چینی و واحد پول این کشور سرمایه‌گذاری کنیم». علاوه بر این، گزارش‌های اخیر حاکی از آن است که گفت‌وگوهای دیرینه عربستان و چین برای جایگزینی تدریجی واحد پول چین به جای دلار آمریکا در ماه‌های اخیر افزایش یافته است.»/ایسنا