سودای تاچر شدن تراس برباد رفت

خانم نخست‌وزیر، با وعده «برنامه‌ای جسورانه برای رشد اقتصادی» پا به میدان رقابت‌های انتخاباتی گذاشت و قرار بود مردم بریتانیا را از «توفان اقتصادی» نجات دهد. اما سرنوشت «مرغ توفان بریتانیا» جور دیگری رقم خورد.

مثل رویایی که خیلی زود به کابوس تبدیل می‌شود، «لیز تراس» رهبر 47 ساله حزب محافظه کار انگلستان هم تنها 44 روز پس از به‌قدرت رسیدن، از نخست وزیری کشورش استعفا داد. به‌این ترتیب، او که سودای مارگارت تاچر شدن را در سر می‌پروراند، تنها 6 هفته در این پست باقی ماند تا رکورد کوتاه‌ترین دولت در بریتانیا را به  نام حزب محافظه‌کار ثبت کند.

تراس، وزیر امور خارجه دولت بوریس جانسون، نخست وزیر پیشین انگلستان بود و بعد از او رهبر حزب محافظه‌کار شد. تراس سپس عنوان سومین نخست‌وزیر زن بریتانیا را از آن خود کرد. خانم نخست وزیر، با وعده «برنامه‌ای جسورانه برای رشد اقتصادی» پا به میدان رقابت‌های انتخاباتی گذاشت و قرار بود تا مردم بریتانیا را از «توفان اقتصادی» نجات دهد. اما سرنوشت «مرغ توفان بریتانیا» جور دیگری رقم خورد. او که قرار بود اقتصاد را بازسازی کند و بریتانیا را به یک بریتانیای درخشان مدرن تبدیل کند هرگز فکر نمی‌کرد، روزی بخواهد به دلیل آنچه آشفتگی در نظام مالی کشور و به هم ریختگی سیاسی خوانده می‌شود، استعفا دهد.

الهام عابدینی، کارشناس مسائل بریتانیا درباره وعده‌های نخست‌وزیر مستعفی، گفت: «خانم لیز تراس زمانیکه برای انتخابات رقابت می‌کرد، بیشتر وعده‌های سیاسی داد تا اقتصادی. در حالیکه ریشی سوناک که رقیب او بود، به دلیل اینکه ریاست در وزارت دارایی را در سوابق خود داشت، بیشتر درباره موضوعات اقتصادی وعده داده بود. تراس در وعده‌های انتخاباتی درباره حمایت از رژیم صهیونیستی صحبت می‌کرد. او وعده بررسی انتقال سفارت انگلیس را از تل‌آویو به قدس اشغالی داد.»

وی ادامه داد: «تراس البته درباره موضوعات اقتصادی نیز وعده داد تا مشکلات بریتانیا را در اسرع وقت حل کند. این در حالی بود که موضوعات اقتصادی بریتانیا، موضوعی نیست که در این چندماه اتفاق افتاده باشد. بحران انگلیس بعد از همه پرسی جدایی از اتحادیه اروپا در سال 2016 و بعد از تکمیل روند جدایی از اتحادیه اروپا در 2020 اتفاق افتاد. این بحران در دوران کرونا تشدید شد. این موضوعات سبب شد تا چرخه تامین و توزیع کالا در انگلیس دچار آسیب شود. در حال حاضر هم بحران انرژی به دلیل تحریم‌های سنگین روسیه بر روی کشورهای اروپایی سایه انداخته است.»

کارشناس مسائل بریتانیا درباره موضوع برگزیت، گفت: «زمانی که لیز تراس به قدرت رسید بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که شاید بعد از جنگ جهانی دوم، هیچ فردی در انگلیس به قدرت نرسیده است که تا این حد دچار مشکل باشد. این مشکلات صرفا اقتصادی نبود. زمانیکه برگزیت اتفاق افتاد، نشان از بحران عمیق‌تری در این کشور داشت. اینکه انگلیسی‌ها احساس می‌کردند که در اتحادیه اروپا منافع آن‌ها تامین نمی‌شود. انگلیسی‌ها تصور می‌کردند که نقش می‌توانند نقش پویاتری در جامعه جهانی ایجاد کنند. تصور آن‌ها این بود که در صورت جدایی از اتحادیه اروپا می‌توانند پناهجویان کمتری را بپذیرند. علاوه بر این موارد به قدرت رسیدن لیز تراس همزمان بود با اعتصاباتی که در انگلیس وجود داشت.»

عابدینی معتقد است که همه ناکامی تراس را نباید در شخصیت این فرد دنبال کرد. او تصریح کرد: «اگر هر فرد دیگری نیز جای تراس بود در مدت کوتاه نمی‌توانست برای حل مشکلات بریتانیا معجزه کند. البته که تصمیمات اشتباه تراس در سقوط کابینه او موثر بود، اما به طور کلی وضعیت سیاسی در این کشور بی ثبات است.»

عابدینی درباره وعده‌های اقتصادی تراس عنوان کرد: «خانم نخست وزیر وعده داد تا بودجه کوچکی را درنظر بگیرد و مالیات اقشار ثروتمند را کاهش دهد. او تصور می‌کرد که کاهش مالیات اقشار ثروتمند سبب رونق اقتصادی خواهد شد. اما نه تنها رونق اقتصادی در آنجا اتفاق نیفتاد؛ بلکه این اقدام سبب سقوط شدید پوند شد. از سوی دیگر وضع اقتصادی نیز به بدترین وضع در چهل سال اخیر رسیده است. این سری از اقدامات تراس سبب شد تا وزیر دارایی او استعفا دهد.»

عابدینی تصریح کرد: «خانم نخست وزیر، جرمی هانت را وزیر دارایی کرد. هانت در روز نخست بسته‌ای را پیشنهاد داد که با سیاست‌های اقتصادی تراس در تضاد کامل بود. او به صراحت طرح‌های تراس را اشتباه خواند. تراس هم به دلیل سیاست‌های اقتصادی که در پیش گرفته بود، عذرخواهی کرد. اما زمانیکه استعفای دوم کابینه هم رخ داد و وزیر کشور کناره گیری کرد، تراس هم مجبور به استعفا شد.»

اما این، همه ماجرای توفان نبود. الیزابت دوم، ملکه 96 ساله بریتانیا هم، تنها 2 روز شاهد نخست‌وزیری تراس بود. ششم سپتامبر، زمانی که تراس به عنوان نخست وزیر انتخاب شده بود و آماده می‌شد تا بر اساس «قرن‌ها سنت» به گفته الیزابت دوم دولت جدیدی تشکیل دهد، فکر نمی‌کرد که بر اساس همان سنت‌ها، مرگ ملکه قرار است هزینه 6 میلیارد پوندی روی دست دولت جدید او بگذارد.

این نخستین چالش ناخوانده‌ای بود که تراس برای آن برنامه‌‌ای نداشت. این درحالی‌ست که او برای کاهش مالیات برای کمک به رشد اقتصادی، کمک به افزایش هزینه‌های انرژی و سر و سامان دادن به خدمات بهداشت دولتی برنامه‌های خود ارائه کرده بود.

20 سپتامبر، بی بی سی انگلیسی در تحلیلی با عنوان «آیا برنامه‌های اقتصادی لیز تراس ما را ثروتمندتر خواهد کرد؟» نوشت که «با مرگ ملکه الیزابت دوم، لیز تراس در نخستین ماه کاری خود با چالشی بی‌سابقه روبرو شده است.»

عابدینی درباره مرگ الیزابت دوم و جانشین او، عنوان کرد: «جانشین ملکه شخصیت نامحبوبی در انگلیس دارد. چالز سوم، در ازای اعطای القاب پادشاهی به اعراب از آن‌ها مبالغی دریافت کرده است. این یک رسوایی برای پادشاه انگلیس به حساب می‌آید. در آن زمان هم پرداختن به موضوع مرگ مشکوک دایانا که شخصیت محبوبی میان مردم انگلیس بود، چارلز را بیش از پیش میان مردم نا محبوب‌تر کرد. اکنون نیز خاندان سلطنتی در انگلیس مخالف‌های جدی دارد. مخالف‌های نظام پادشاهی از اینکه مالیات صرف بریز و بپاش این خاندان می‌شود، ابراز نارضایتی دارند.»

وی افزود: «به نظر می‌رسد که مرگ ملکه انگلیس در سیاست‌های آن کشور تاثیرگذار خواهد بود. اکنون آمار افرادی که مخالف نظام سلطنتی در انگلیس هستند، روبه افزایش است. خانم تراس در دوران جوانی مخالف با نظام پادشاهی بود. اینکه چنین شخصی به نخست وزیری رسیده بود، از ابتدا توجهات را به خود جلب کرد. برخی معتقد بودند که او رابطه خوبی با ملکه نخواهد داشت. مجموعه این اتفاقات سبب شد تا کشور حالت متزلزل پیدا کند.»

زمانیکه تراس موضوع کاهش مالیات با هدف  برای تقویت اقتصاد بریتانیا را مطرح می‌کرد، بسیاری از افراد با این طرح مخالفت کردند.  بایدن، رییس جمهور آمریکا هم برنامه اقتصادی کاهش مالیاتی لیز تراس را اشتباه خواند.

قبل از آنکه تراس استعفا دهد نیز رسانه‌ها از احتمال این موضوع سخن به میان آورده بودند. اکونومیست در مقاله‌ای با عنوان «چگونه یک کشور را اداره نکنیم» با انتقاد از عملکرد دولت نوشت که دولت جدید ممکن است تا حالا در آب غرق شده باشد.

گرچه شروع نخست‌وزیری تراس، با رکود اقتصادی و تورم دو رقمی از یک سو و اعتصابات کارگری از سوی دیگر روبرو شد. اما زمانی که او استعفا داد، بریتانیا با رکود بی سابقه و بهره نرخ بانکی بالا و مهم‌تر اینکه کاهش ارزش پوند در برابر دلار است و پیش بینی می‌شود که یورو هم ارزش خود در برابر دلار را از دست بدهد. برهمین اساساس آشفتگی مالی و سیاسی  نتیجه سیاست‌های 44 روزه تراس عنوان شده است.

اکنون بریتانیا علاوه دست و پنجه نرم کردن با آشفتگی مالی و سیاسی باید به دنبال نخست وزیر جدید هم باشد. زمانی که جانسون دو ماه پیش به دنبال یک سری رسوایی‌ها از سمت خود استعفا داد شاید فردی فکر نمی‌کرد که او دوباره بخواهد یکی از نامزدهای مورد نظر برای ریاست حزب محافظه‌کار و نخست وزیری باشد. گرچه نظرسنجی ها از کاهش 30 درصدی این حزب در برابر حزب کارگر خبر می‌دهد. اما اگر اتفاق خاصی رخ ندهد این حزب تا سال 2025 روی کار خواهد بود. رقیب انتخاباتی تراس یکی از محتمل ترین گزینه‌های انتخاباتی است، گرچه برخی از تحلیل‌های رسانه‌ای مانند نیویورک تایمز معتقد هستند که سوناک به دلیل استعفای خود باید منتظر بخشیده شدن از سوی اعضای حزب محافظه‌کار باشد.

عابدینی درباره گزینه نخست وزیر بریتانیا، گفت: «ریشی سوناک، وزیر سابق دارایی این کشور شانس بیشتری برای نخست وزیری آینده دارد. پنی مردانت، وزیر دفاع سابق هم اعلام نامزدی کرده است. جانسون هم که به دلیل رسوایی‌هایی که به وجود آمده بود، استعفا داد، یکی از گزینه‌های نخست‌وزیری است.»

وی درباره جنگ اوکراین گفت: «جانسون نخستین رهبر خارجی بود که از اوکراین حمایت کرد. او دوبار به این کشور سفر کرد و با زلنسکی دیدار و کرد. نخست وزیر سابق انگلیس به رییس جمهوری اوکراین روحیه و وعده مالی فراوانی داد. او کمک‌های نظامی و مالی فراوانی به اوکراین ارسال کرد. ریشی سوناک، مخالف کمک‌های مالی و نظامی به شکل گسترده به اوکراین بود. او به جانسون پیشنهاد کرد تا کمک‌ها به اوکراین را کاهش  دادهو رفاه مردم بریتانیا را افزایش دهد. به نظر می‌رسد که در میان نامزدهای نخست وزیری در بریتانیا سوناک با چنین دیدگاهی شانس بیشتری برای این عنوان داشته باشد.»/فارس