زمان خروج برجام از برزخ

گروه سیاسی فردا: مذاکرات برجامی بلافاصله بعد از روی کار آمدن دولت بایدن استارت خورد اما به علت انتخابات ریاست جمهوری و استقرار دولت جدید در ایران قریب به 6 ماه مسکوت ماند. طی 10 ماه گذشته در چند مقطع کشورهای حاضر در مذاکرات به احیای برجام امیدوار شدند اما این امیدواری تدوام نیافت و هر بار به دلیلی احیای برجام برای مدتی به تعویق افتاد.

آخرین مقطعی که ایران و آمریکا به توافق بسیار نزدیک شدند اواخر مردادماه امسال بود اما بعد از پایان آخرین دور گفتگوها در وین چانه زنی های دو طرف در قالب نامه نگاری با وساطت اروپا ادامه یافت که در نهایت به نظر می رسد دو طرف تصمیم گرفتند برای مدتی مذاکرات را مسکوت نگه دارند تا در این فرصت هم ایران و آژانس اختلافات شان را برطرف کنند و هم انتخابات میان دوره ای کنگره در آمریکا برگزار و نتیجه آن مشخص شود.

اشتباه محاسباتی اروپا

هر چند این توقف می توانست آثار مثبتی به همراه داشته باشد اما اتفاقاتی افتاد که می تواند روند احیای برجام را تحت تأثیر قرار دهد. بعد از اغتشاشات اخیر در ایران، آمریکا و اروپا به نظر می آید دچار اشتباه محاسباتی شده اند و می خواهند تحریم های جدیدی را علیه ایران اعمال کنند. این موضوع با واکنش حسین امیرعبداللهیان مواجه شد که امیرعبداللهیان در توییتی نوشت: «اتحادیه اروپا امروز با اشتباه محاسباتی، طی اقدامی غیرسازنده که مبتنی بر انبوهی از اطلاعات غلط بود، دوباره به ابزار نخ‌نما و بی‌اثر تحریم علیه ایرانیان متوسل شد. اغتشاش و تخریب اموال عمومی در هیچ‌جای جهان تحمل نمی‌شود و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.»

تظاهر آمریکا به بی‌انگیزگی برای ادامه مذاکرات

اتفاق دیگری که در این میان به چشم می خورد، رفتار دولت بایدن در قبال مذاکرات است. واشنگتن تا پیش از آخرین دور مذاکرات در وین خیلی برای احیای برجام مصر بود و با هماهنگی کامل اتحادیه اروپا در قالب ایفای نقش پلیس خوب و پلیس بد سعی داشتند توافق هسته ای با ایران را حاصل کنند اما این روزها پالس هایی که از کاخ سفید می آید کاملا رویکرد متفاوت را به نمایش می گذارد. «کارین ژان پیر» سخنگوی کاخ سفید اخیرا اعلام کرد «چشم اندازی برای احیای توافق هسته‌ای با ایران در آینده نزدیک وجود ندارد.»

پیش‌بینی روس‌ها برای زمان توافق

در حالیکه شواهد و قرائن از دور شدن تهران و واشنگتن برای از سرگیری مذاکرات حکایت می کند، اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین اظهارنظر جالبی انجام داد که به نوعی شاید امیدها را برای تعیین تکلیف برجام زنده نگه داشت، او در توئیتی نوشت «از نظر من، هدف احیای برجام [توافق هسته‌ای] در نیمه دوم ماه نوامبر حاصل خواهد شد. هیچ بهانه‌ای برای از مسیر خارج شدن توافق هسته‌ای وجود ندارد.»

البته این دیدگاه اولیانوف از سوی برخی کارشناسان جدی تلقی نشد چراکه آنها معتقدند «روسیه دیگر جایگاه تعیین‌کننده‌ای در مذاکرات ندارد.»

در مجموع هرچه هست به نظر می رسد تا دو بعدی نشست شورای حکام در پایان پاییز وضعیت برجام تعیین تکلیف شود اما معادلات آنقدر پیچیده شده است که نمی توان پیش بینی روشنی درباره نتیجه نهایی مذاکرات انجام داد.