از بی‌اعتباری تهدید نظامی تا شکست فشار حداکثری
ششمین اجلاس «تعامل و اقدامات اعتمادسازی آسیا» موسوم به «سیکا» در روزهای ۲۰ و ۲۱ مهر ماه با حضور سران 11 کشور عضو این سازمان و آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به میزبانی قزاقستان در شهر «آستانه» برگزار شد.
ششمین اجلاس «تعامل و اقدامات اعتمادسازی آسیا» موسوم به «سیکا» در روزهای ۲۰ و ۲۱ مهر ماه با حضور سران 11 کشور عضو این سازمان و آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به میزبانی قزاقستان در شهر «آستانه» برگزار شد. «سیکا» در پی طرح ایده تشکیل اجلاسی برای تعامل و صلح در منطقه آسیا در چهل و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد از سوی «نورسلطان نظربایف»، رئیس‌جمهور قزاقستان در سال ۱۹۹۲ بنیان گذاشته شد. نهادی که هدف اعتمادسازی میان کشورهای آسیایی به منظور ایجاد صلح و امنیت در آسیا و توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی کشورهای عضو را فارغ از مداخله بازیگران خارج از منطقه دنبال می‌کرد. هدفی که برای محقق شدن به مجموعه‌ای همچون «سیکا» که ایده‌ای آینده‌‌نگرانه در امتداد سازمان اقتصادی شانگهای با رویکردی امنیتی و سیاسی بود، نیاز داشت.
سیکا و امنیت منطقه‌ای
در حال حاضر «سیکا» دارای ۲۷ کشور عضو و همچنین ۹ کشور و ۵ سازمان بین‌المللی ناظر است و بالاترین ارگان تصمیم‌گیری آن، نشست سران کشورها و دولت‌های عضو سیکا (اجلاس سران) است که هر ۴ سال یک‌بار تشکیل می‌شود؛ وزرای خارجه این کشورها هم هر ۲ سال یک‌بار به‌منظور بررسی تمام موضوعات مرتبط با فعالیت‌های سیکا گرد هم می‌آیند.
جمهوری اسلامی ایران نیز همچون دیگر اعضای این اجلاس می‌کوشد در کنار عضویت و حضور فعال در سازمان‌هایی چون شانگهای، بریکس، اکو و مجمع اقتصادی خزر در «سیکا» به عنوان اجلاسی که اولویت اول آن امنیت منطقه‌ای در سایه گفتوگو و تعامل کشورهای منطقه‌ای است، مشارکت فعالی داشته باشد. به این ترتیب رئیس‌جمهور ایران در نشست اخیر «سیکا» حضور یافت و ایده‌های خود برای تقویت صلح در آسیا و ضرورت پایان دادن به دخالت‌های فرامنطقه‌ای را با کشورهای عضو این نهاد مطرح کرد. رئیس‌جمهور همچنین در حاشیه این اجلاس با شماری از سران دولت‌ها از جمله رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان و امیر قطر دیدار و گفتوگو کرد.
عنصر کلیدی در تضمین صلح
ششمین نشست سران کشورهای عضو کنفرانس «سیکا»، پنجشنبه گذشته به ریاست «قاسم ژومارت توکایف»، رئیس‌جمهور قزاقستان و با حضور آیت‌الله رئیسی و ۱۰ نفر دیگر از سران و رؤسای کشورهای عضو برگزار شد. رئیسی در همین روز طی سخنانی در این اجلاس بر لزوم ایجاد تحول در جهت‌دهی ارزش‌های مشترک میان کشورهای آسیایی تأکید کرد. رئیس‌جمهور عنصر کلیدی را در تضمین موفقیت این فرایند، همکاری و هماهنگی کشورهای مستقل دانست و با بیان اینکه فرایند تحول و گذار در نظام بین‌الملل به مرحله خاصی رسیده است، اظهار داشت: «در بازتوزیع جدید قدرت، رویکردهای سلطه‌طلب، مطرودند و صدا و نقش کشورهای مستقل، بیشتر شنیده و مشاهده می‌شود. این تحول و گذار نیاز به راهبری و جهت‌دهی دارد تا به عاقبت نظام‌های بین‌المللی سابق گرفتار نشود. سرمایه تمدنی و معنوی که شکل‌دهنده ارزش‌های مشترک قاره کهن آسیاست تضمین‌کننده نظم و جهانی است که ظلم و بی‌عدالتی و یکجانبه‌گرایی را نفی کرده و با آن به مقابله می‌پردازد. عنصر کلیدی در تضمین موفقیت این فرایند، همکاری و هماهنگی کشورهای مستقل است.»
تعهد ایران به اجرای سیاست همسایگی
رئیسی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران با داشتن سابقه تمدنی و غنای فرهنگی، سیاست خارجی خود را بر اساس مفاهیم متعالی الهی- انسانی عدالت، معنویت، عقلانیت، اخلاق، آزادی و استقلال که جملگی، تضمین‌کننده رفاه و عزت ملت‌هاست بنا نهاده است، ادامه داد: «نمودهای آن را می‌توان در مبارزه موفق با تروریسم، افراط‌‌گرایی، یاری مستمر آوارگان و مهاجرین افغانستان، دفاع از ملت‌های مظلوم از فلسطین تا یمن، حمایت از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورها از جمله در عراق و سوریه، مقابله با یکجانبه‌گرایی و سلطه‌گری در همه اشکالِ آن و یاری همسایگان در روزهای سخت مشاهده کرد؛ این مسیرِ اقتدار، همواره در کنار شاهراه اصلی، یعنی پیشرفت همه‌جانبه ایران در جریان بوده است.»
رئیسی یادآور شد که جمهوری اسلامی ایران خود را متعهد به این مسیر می‌داند و برای تحقق یک نظم عادلانه و مبتنی بر همکاری و احترام متقابل، بر سیاست همسایگی، چندجانبه‌گرایی و همگرایی پایدار تأکید می‌کند و در این راستا، بویژه با توجه به ظرفیت‌های خود به لحاظ ژئوپلیتیک، انرژی، حمل‌ونقل و نیروی انسانی با استعداد، آماده نقش‌آفرینی فعال و سازنده در شکل‌دهی و تقویت سازمان‌های منطقه‌ای و همچنین مخالفت با سیاست‌های انحصارِ قدرت و یکجانبه‌گرایی است.
مخالفت غرب با همگرایی در آسیا
رئیس‌جمهور در ادامه، امنیت و همکاری را لازم و ملزوم یکدیگر دانست و افزود: «جمهوری اسلامی ایران به تأمین منافع مشترک کشورهای مستقل از طریق همکاری باور دارد و این راهبرد را فارغ از تحولات بین‌المللی ادامه خواهد داد. این رویکرد موجب افزایش همکاری دولت‌ها، رفاه ملت‌ها و اعتمادسازی منطقه‌ای خواهد شد. در مقابل، یکجانبه‌گرایی با تلاش در جهت بی‌ثبات کردن کشورها به دنبال آن است که مانع پیشرفت آنها و ناکام گذاشتن فرایندهای همگرایی ملت‌های مستقل شود. این مهم بیانگر آن است که همگرایی و امنیت در آسیا با منافع کشورهای سلطه‌طلب، سازگار نیست و هرگونه تلاش برای بی‌ثبات کردن ملت‌های مستقل، اهداف و پیامدهایی فراتر از جغرافیای ملی دنبال کرده و در واقع ثبات و رفاه کشورهای منطقه را هدف قرار می‌دهد.»
مخالفت زورمداران با استقلال ملت ایران
رئیسی با تأکید بر اینکه تجربه تاریخی ملت ایران بخصوص در چهار دهه گذشته، ادراک ارزشمندی از جهت الزامات دستیابی همزمان به امنیت و پیشرفت را در اختیار قرار داده است، افزود: «ملت ایران که مسیر استقلال و پیشرفت را برگزیده با مخالفت زورمداران مواجه شده است. نمونه واضح این مخالفت، کودتا و تحریم حتی در دوران قبل از انقلاب اسلامی بوده است. با پیروزی انقلاب اسلامی نیز اراده قلدرهای بین‌المللی به سرکردگی امریکا این بوده است که در مقابل اراده ملت ایران بایستند و حقوق و منافع آن را به چالش بکشند. در تمام این دوران، ملت ایران همواره با تهدیدهای مختلف همچون جنگ، تحریم، ترور، تلاش برای کودتا، تسلیح صدام به سلاح‌های شیمیایی توسط اروپا و امریکا برای قتل‌عام هموطنان و نهایتاً پیمان‌شکنی و نقض عهد روبه‌رو بوده است. ما به این باور رسیده‌ایم که راه استقلال و رفاه ملت ایران از طریق «قدرت همه‌جانبه» میسر است و این جز با اتکا به خداوند متعال و اتکا به مردم و همکاری با دوستان میسر نیست. ملت ایران، هم گزینه نظامی امریکا را نامعتبر کرده است و هم آن‌طور که خودشان اعتراف کرده‌اند سیاست تحریم و فشار حداکثری را شکستی خفت‌بار داده است. اینک در پی ناکامی امریکا در نظامی‌گری و تحریم، واشنگتن و متحدانش به سیاست ناکام بی‌ثبات‌سازی متوسل شده‌اند. آنچه موجب موفقیت ملت ایران شده و سلطه‌گران را به وحشت انداخته، توجه ملت ایران به پیشرفت بر اساس «قدرت درونی خود» است. لذا در فرایند تأمین همزمان امنیت و پیشرفت، باید اولویت را به «قدرت درون‌زا» و سازکارهای تقویت آن اختصاص داد.»
نیاز آسیای جدید به الگویی درون‌زا
رئیس‌جمهور با بیان اینکه آسیای جدید نیازمند همکاری برای مقابله با چالش‌های امنیتی، اقتصادی، رسانه‌ای و سایبری است، تصریح کرد: «با توجه به قرار گرفتن آسیا در کانون تغییرات جهانی در حال ظهور، حفظ و تقویت صلح در این پهنه گسترده، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. سیکا و روح حاکم بر آن یعنی اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابری، رایزنی مشترک، احترام به تنوع فرهنگی، تأکید بر ضرورت تحقق امنیت و توسعه مشترک برای همگان، سازکار مؤثری است که در راستای تحقق و تقویت صلح و امنیت و ارتقای توسعه پایدار برای ملت‌های آسیایی، نقشی بی‌بدیل داشته و یادگاری ارزشمند برای نسل‌های آتی خواهد بود.» به اعتقاد رئیسی کشورهایی که خود تروریسم پرورند نباید قواعد و مقررات مبارزه با تروریسم را تعریف کنند. قلدرهایی که نظام مالی جهان را به گروگان گرفته‌اند و به راهزنی ثروت ملت‌ها مشغولند، نمی‌توانند شریک مطمئنی در شکل‌دهی به نظم نوظهور باشند. از این‌رو او تأکید کرد آسیای جدید در جهان نوظهور نیازمند همکاری برای طراحی الگویی درون‌زا برای مقابله کشورهای مستقل با چالش‌های امنیتی، اقتصادی، رسانه‌ای و سایبری است. این مسأله بخصوص در ایجاد نظام مالی مشترک و استفاده از ارزهای منطقه‌ای، طراحی هنجارها و قواعد مبارزه با تروریسم و همچنین تقویت همکاری‌های رسانه‌ای اهمیت دارد.
لزوم پایان دادن به تجاوزگری امریکا
رئیسی با بیان اینکه ایالات‌متحده و رژیم‌صهیونیستی دهه‌ها از طریق اشغالگری، آپارتاید، تجاوز و کشتار کودکان و غیر نظامیان در فلسطین، سوریه، عراق، یمن و افغانستان باعث ناامنی، خشونت، تروریسم و جنگ و اضطراب در منطقه شده‌اند، تصریح کرد: «اینک راهی جز پایان اشغالگری و کرنش در برابر رأی و حق ملت‌ها در تعیین سرنوشت خود وجود ندارد. در افغانستان، گذر از چرخه معیوب ناامنی و بی‌ثباتی نیازمند عزمی جدی و برداشتن گام‌هایی عملی از طریق گفت‌و‌گوهای سیاسی است که هدف آن تشکیل دولتی فراگیر با مشارکت همه گروه‌های قومی و مذهبی این کشور و اجرای تعهدات بین‌المللی بویژه تعهدات دوجانبه با همسایگان می‌باشد.»
رئیس‌جمهور در ادامه با تأکید بر اینکه شکست قاطع تروریست‌های تکفیری و پایان حکومت آنها در سوریه منجر به کوچ دادن هدفمند آنها به سمت شرق شده است که امنیت مناطق مختلف ازجمله آسیای‌مرکزی را با خطر روبه‌رو می‌سازد، یادآور شد: «جمهوری اسلامی ایران، تروریسم را در هر شکلی از جمله تروریسم اقتصادی که به دنبال متوقف کردن رشد و توسعه اقتصادی کشورهای مستقل است، محکوم و با آن مقابله می‌کند. تروریسم اقتصادی یک تهدید همگانی است که نیازمند همکاری مستمر و پاسخ دسته‌جمعی است.»
رئیسی در نهایت با اشاره به اینکه امروزه جهان بیش از هر زمان دیگری نیازمند نقش‌آفرینی مؤثرتر سازکارهای منطقه‌ای برای ایجاد فرصت‌های بیشتر جهت تعامل عینی کنشگران بین‌المللی و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز مسائل منطقه‌ای و جهانی است، تصریح کرد: «دولت‌های عضو سیکا با اعتماد به پیشینه تمدنی ریشه‌دار خود می‌توانند روش‌های موجود را برای گسترش صلح و امنیت بر مبنای دیپلماسی و تعامل همه‌جانبه مبتنی بر عدالت و معنویت استوار نمایند. قطعاً جمهوری اسلامی ایران در پیگیری مستمر و تقویت چندجانبه‌گرایی مبتنی بر عدالت، همواره شریکی ثابت‌قدم خواهد بود.»
روزنامه ایران