از مطالبات اقتصادی تا اعتراضات اجتماعی

گروه سیاست سایت فردا – دیروز هم در خیابان‌های تهران و شهرستان‌ها شاهد شلوغی و ناآرامی‌هایی بودیم که اگرچه در مواردی رنگ اغتشاش دارد اما بستر آن اعتراضات اجتماعی است. ورود نوجوانان و دانش‌آموزان به اعتراضات خیابانی و همراهی با دانشگاه‌ها وضعیت را متفاوت از همیشه کرده و بررسی دقیق اوضاع را ضروری می‌کند . در گفت‌وگو با ابراهیم فیاض ، جامعه شناس به این موضوع پرداخته‌ایم.

*به نظر شما مختصات اعتراضات اخیر چیست و چه تفاوتی با گذشته دارد؟

ما از سال 68 یعنی بعد از جنگ تا سال 88 با مقوله مطالبات اقتصادی مواجه بودیم. از 88 تا کنون هم با مقوله مطالبات جنسی مواجه بودیم. اکنون اما با مطالبات اجتماعی مواجه شده‌ایم. در نتیجه اعتراضات اخیر دیگر سیاسی نیستند، هرچند که برخی می‌خواهند آن را سیاسی کنند. مطالبات فعلی اجتماعی است و این هم ناشی از پیوند مطالبات اقتصادی و جنسی است.

الان عنصر اساسی در اعتراضات اخیر دختران نوجوان هستند و این یعنی مطالبه جنسی دارند. مرحوم شدن آن خانم کرد جوان بهانه شد و الان شاهد پیوند دانشگاه و دبیرستان ها هستیم.

*یعنی حجاب را یک مساله جنسی می‌داند و نه اجتماعی؟

حجاب که امر مستقل نیست. حجاب یک لباس است و ما لباس می‌پوشیم چون برهنگی زیبا نیست. آن خانم در خارج است کشور خود را برهنه کرده و نشان می‌دهد که خواسته معترضان این است درحالی که واقعا چنین نیست. مثال شاهدیم که الان دختران روسری را برداشته اما مانتو را در نیاورده‌اند، خیلی ها حتی در عین اینکه حجاب دارند، اعتراض می‌کنند. خواسته‌های اینها جنسی است اما مشروع.

*خواسته‌های جنسی مشروع دقیقا یعنی چه؟

این ها دنبال رابطه جنسی اجتماع مشروع هستند. مشروع یعنی رابطه‌ای که در اجتماع پذیرفته باشد.

*ممکن است؟

مهم‌ترین مساله برای تحقق این خواسته هم تشکیل خانواده است. این دختران که دنبال روابط جنسی آزاد نیستند چون می‌دانند چه بلایی سرشان خواهد آمد. آنها می‌خواهند که نیازهایشان مشروع محقق شود. خانواده و ازدواج می‌خواهند. یکی از مشکلات جدی که مانع ازدواج و موجب افزایش سن ازدواج است، نبود خانه است. جوانان قادر به تامین مسکن نیستند و نمی‌توانند خانواده تشکیل دهند.

*یعنی پاسخگویی به نیازهای اقتصادی موجب بازگشت آرامش می‌شود. اما این در کوتاه مدت قابل تحقق نیست.

مگر این قصه تازه شروع شده، دولت قبلی هشت سال خانه نساخت و اجازه نداد مسکن مهر تامین شود، نتیجه هم این شد.

*در شرایط موجود چطور می‌توان راهکاری پیدا کرد که در کوتاه مدت وضعیت را آرام کند؟

این جنبش شروع شده است. مردم که خواهان روابط جنسی آزاد نیستند و مردم هم این را نمی‌پذیرند. 

شاید برخی چنین خواسته‌ای داشته باشند اما خواسته جدی مردم و زنان در ایران خانه و خانواده است. 

دولت‌های غرب گرا اما دنبال روابط جنسی آزاد بودند و دنبال خانواده نبودند.

*فکر می‌کنید که دولت فعلی در ریل درست و مسیر پاسخگویی به نیازهای اقتصادی مردم قرار دارد؟

اشکالی که من به این دولت می‌گیرم و از اول هم اعلام کردم این بود که از رشد هشت درصدی اقتصادی حرف زدند همان موقع هم گفتم که این یعنی ویرانی اجتماعی. همیشه رشد سریع اقتصادی موجب ویرانی اجتماعی می‌شود. الان مشکل ما همین است. الان در همین مرکز تهران شاهد بسیاری از بیقوله ها هستیم. خانه‌های ویران و کلی معتاد و ... وضعیت وحشتناک است. در شهرستان‌ها هم همین است. 

دولت نباید از رشد اقتصادی هشت درصدی می‌گفت. به همه اطرافیان دولت هم هشدار دادم که این وحشتناک است. از جراحی اقتصادی گفتند اما توجه نکردند که جراحی پر از درد است. قبل و بعد هیچ کسی که جراحی کند، یکی نیست. الان هم وضعیت این شد. بحث جدی است و به این سادگی قابل حل نیست. 

یکی از مسائل فعلی ما نقد علمی دولت های قبلی است. باید تورم دوران روحانی و احمدی نژاد را بررسی کرد.

تورم بالا یعنی فروپاشی اجتماعی و این بحث جدی است.