باید ها و نبایدهای تغذیه ای برای «سالمندان»

در هفته سالمند قرار داریم. پیرمردان و پیر زنانی که گنجینه بزرگی از تجارب مختلف زندگی هستند و حالا به دورانی از زندگی رسیده‌اند که موی سپید و چین و چروک صورت و ضعف و سستی اندام و ... بر آنها عارض شده است.

دوران سالمندی دوران اهمیت دادن ویژه به سلامت است؛ زیرا با کوچکترین مشکل، سلامت جسم ممکن است به خطر بیفتد و زندگی سالمندان را تهدید کند؛ در نتیجه توجه اهل خانواده به ویژه پرستاران و نگهداری کنندگان از سالمندان  و رعایت نکات تغذیه ای از اهمیت زیادی برخوردار است.

دوران کهنسالی از ۶۰ سال به بالاست، اما باید به سلامت تغذیه قبل از ورود به میانسالی توجه کرد. نیاز سالمندان به غذای سالم و مفید به دلیل تغییرات جسمی و تغییر عملکرد برخی اندامهاست، اما غذاهای مفید برای سالمندان به معنای غذایی ساده و سبک است؛ به شرطی که بتوان سالمند با خوردن آن نیاز بدنی خود را تامین کند.

در این گزارش به شما این آموزش را می‌دهیم که چطور برای نگهداری سالمند خود و استفاده از مواد غذایی برای حفظ سلامتی آنها اقدام کنید تا این برکات زندگی مان در سلامت و صحت بیشتری روز گار بگذرانند.

باید و نبایدهایی در جهت مصرف غذا برای سالمندان

مهمترین نکته در مبحث غذاهای مفید برای سالمندان این است که سالمندان باید غذاهای پرچرب و سنگین را از برنامه غذایی خود حذف کنند و غذاهای کم چرب را جایگزین آن کنند؛مانند سبزیجات، میوه و لبنیات کم چرب و همچنین از غذای کم نمک و فیبردار استفاده کنند.

سالمندان بعد از شام و شب‌ها نباید از قهوه یا نسکافه و چای استفاده کنند؛ زیرا خواب آنها را مختل می‌کند

تاثیر تغذیه در رفع مشکلات یبوستی در سالمندان

برخی سالمندان نمی‌توانند به دلیل بیماری‌های مفصلی و هر بیماری دیگر خیلی فعالیت کنند؛ پس باید مایعات زیادی در این دوران مصرف کنند؛یعنی روزانه ۶ تا ۸ لیوان مایعات استفاده کنند.

یکی از دلایل مهم برای مصرف مایعات برای سالمندان جلوگیری از بیماری یبوست است؛ زیرا در این دوران افراد سالمند احساس تشنگی کمتری می‌کنند که این امر باعث ایجاد یبوست در سالمندان می‌شود و به همین دلیل مصرف مایعات بسیار توصیه می‌شود.

غذاهای مفید برای سالمندان جهت عملکرد بهتر متابولیسم بدن

افراد مسن نیاز به انرژی بیشتری دارند تا اندام‌ها عملکرد مناسبی داشته باشند؛ پس توصیه می‌شود  مراقبین و پرستاران منزل حتما  موادی به سالمند بدهند که دارای منبع غنی از مواد مغذی باشد.

نیاز به پروتئین در افراد سالمند بیشتر احساس می‌شود؛ بنابراین باید این نیاز از طریق مواد غذایی با پروتئین و با کیفیت بالا مصرف شود؛ مثلا گوشت، ماهیچه کم چرب، مرغ، ماهی، سفیده تخم مرغ، لبنیات کم چرب و همچنین نباید از حبوبات و غلات غافل شوند؛ زیرا سرشار از پروتئین گیاهی است.

حذف چربی از مواد غذایی سالمندان:

یکی از مهمترین نکاتی که مراقبین و پرستاران سالمند حتما باید در رژیم غذایی سالمند رعایت کنند، میزان مصرف چربی است. چربی تا حد امکان باید از برنامه غذایی سالمند حذف شود؛ یعنی نباید چربی که سالمند در طول روز دریافت می‌کند بیشتر از ۳۰ درصد کل انرژی دریافتی روزش باشد. با بالا رفتن سن، وزن توده چربی در بدن زیاد می‌شود و خطر مبتلا شدن به دیگر بیماری‌های قلبی، گوارشی و عروقی زیاد می‌شود.

ویتامین های مورد نیاز در این دوران

یکی از نیازها و ویتامین‌های ضروری برای بدن، کلسیم و ویتامین دی است که با ورود به دوران سالمندی کاهش می‌یابد. بنابراین بدن نیاز زیادی به مصرف شیر و لبنیات و گروه خانواده آن و همچنین نور آفتاب پیدا می‌کند.

چربی تا حد امکان باید از برنامه غذایی سالمند حذف شود؛ یعنی نباید چربی که سالمند در طول روز دریافت می‌کند بیشتر از ۳۰ درصد کل انرژی دریافتی روزش باشد

این ویتامین‌ها در خوراک‌هایی مانند جگر به وفور وجود دارد. یکی از ویتامین‌هایی که هم خودش مهم است و هم برای ایجاد آهن مهم است ویتامین B ۱۲ است که ممکن است در دوران سالمندی در بدن کاهش پیدا کند. بدن این ویتامین را از گوشت قرمز، سبزیجات با برگهای سبز تیره و شیر تامین می‌کند و برای مصرف روزانه، گوشت، جگر، تخم مرغ و حبوبات برای سالمندان ضروری است.

ذخایر آهن در دوران سالمندی کاهش می‌یابد. فقر آهن در سالمندان شایع است و مصرف آن و منابع سرشار از آهن برای زنان و مردان یکسان است. زرده تخم مرغ، گوشت ماهی، سبزیجات با برگ‌های سبز تیره از منابع سرشار از آهن هستند.

 سالمندان به جای غذای سرخ کردنی بهتر است از غذاهای آب پز و بخارپز استفاده کنند. سالمندان بهتر است در میان وعده‌های خود از مواد مغذی و میوه استفاده کنند و حتی می‌توانند روز خود را نیز با میوه شروع کنند.

استفاده از غذاهای مایع برای گوارش راحت تر :

سوپ یک غذای سبک، سالم و مغذی برای سالمندان است؛ حتی برای افرادی که دچار یبوست هستند و برای دستشویی رفتن مشکل دارند غذای مایع و مناسبی است. توصیه می‌شود که خانواده‌ها یا پرستار سالمند در منزل برای درست کردن سوپ برای سالمند حتما از جو دوسر استفاده کنند.

سالمندان دیابتی به جای خوردن قند همراه با چایی بهتر است از توت و کشمش و غیره استفاده کنند.

رابطه غذاها با طبع بدن سالمندان

اکثر سالمندان دارای طبع سرد هستند؛ پس بهتر است مراقبین و پرستاران از مواد و نوشیدنی‌هایی که طبع گرمی دارند به سالمندان بدهند؛ زیرا سالمندان با خوردن مواد سرد ممکن است مبتلا به دل درد و بیرون روی شوند.

زرده تخم مرغ، گوشت ماهی، سبزیجات با برگ‌های سبز تیره از منابع سرشار از آهن برای سالمندان هستند

ویتامین‌های ضروری و مهم در دوران سالمندی

یکی دیگر از نکات مهم در مورد مصرف غذاهای مفید برای سالمندان که مراقبین و پرستاران منزل حتما باید در مراقبت از سالمندان رعایت کنند استفاده از ویتامین‌هاست. ویتامین c در برنامه غذایی سالمندان باید حتما وجود داشته باشد.

کلسیم برای سالمندان ضروری است؛ زیرا در کهنسالی احتمال ابتلا به پوکی استخوان زیاد است و بهتر است کلسیم از راه ماست و دوغ تامین شود.

امگا ۳ را می‌توانند سالمندان با خوردن دو یا سه عدد گردو در طول روز دریافت کنند.همچنین مواد پرکالری مانند شیرینی‌جات و شکر باید از برنامه سالمندان حذف شود.سالمندان می‌توانند جهت دریافت ویتامین دی از نور خورشید استفاده کنند.

منیزیم در تنظیم منظم ضربان قلب تاثیر دارد. مصرف مواد دارای سرشار از منیزیم در داشتن سلامت جسمانی سالمندان موثر است؛ باعث نشاط و پر انرژی بودن هم می‌شود. همچنین در کنار این موارد به حفظ تراکم استخوان، قوی بودن سیستم ایمنی بدن و کم شدن خطر ابتلا به سرطان و سکته می‌توان اشاره کرد.

غذاهای مفید و انرژی زا برای سالمند

شیر و فرآورده‌های آن مانند (پنیر و کشک)، گوشت، حبوبات، مغزها، گوشت بدون چربی، تخم مرغ ، گردو، فندوق یا بادام، میوه‌ها و مرکبات؛ جزو غذاهای مفید برای سالمندان هستند. سالمندان دارای یبوست می‌توانند از جوانه گندم، میوه‌هایی مانند گلابی، سیب، آلو و زردآلو استفاده کنند.

تداخل پیدا نکردن مصرف دارو و غذا

در کنار داشتن یک رژیم غذایی مناسب، باید مراقبین به زمان داروها و تداخل پیدا نکردن آنها نیز توجه کنند؛ زیرا برخی غذاها را نباید قبل و بعد از خوردن دارو مصرف کرد؛چراکه تاثیر آن ممکن است از بین برود یا با هم ترکیب شوند و ماده سمی را تولید کنند.

مواد پرکالری مانند شیرینی‌جات و شکر باید از برنامه سالمندان حذف شود

نکته مهم اینکه؛ باید به این نکته اهمیت داد برای داشتن تن و جسم سالم بهتر است تعداد وعده غذایی را بالا برد، اما مقدار آنها را کم کرد.

مصرف چای زیاد ممنوع

یکی دیگر از نکات مهم در مبحث غذاهای مفید برای سالمندان که  باید حتما به آن توجه کرد رعایت این مطلب است که سالمندان بعد از شام و شب‌ها نباید از قهوه یا نسکافه و چای استفاده کنند؛ زیرا خواب آنها را مختل می‌کند و بهتر است قبل از خواب از شیر کم چرب استفاده شود.

البته دقت کنیم در کنار مبحث  غذاهای مقوی برای سالمندان باید به قد، وزن، محدودیت‌ها، علاقه، سن افراد، مشکلات و بیماری جسمی که سالمندان دارند توجه زیادی شود.

توجه داشته باشیم سالمندان به علت توانایی جسمی که در کل اعضا و جوارح بدن به دلیل کهولت سن دارند نیازمند توجه ویژه به وضعیت جسمی و روحی خود دارند و راه داشتن سلامتی بیشتر برای سالمندان در خانه و محل‌های نگهداری، توجه به تغذیه جسمی و روحی آنهاست.استفاده از سبد تغذیه‌ای مفید و با کیفیت نقش بسیار مهمی در تامین سلامتی این عزیزان دارد؛ در نتیجه با رعایت نکات ذکر شده این مسیر را بهتر بپیماییم.

منبع: فارس