دستاویز آمریکا برای معطل نگاه‌داشتن برجام

در این راستا، خبرگزاری اسپوتنیک با جناب آقای مجتبی جلال زاده، کارشناس ارشد در مسایل بین الملل، سیاست آمریکا و تعامل با ایران، پژوهشگر در پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب دانشگاه آزاد اسلامی تهران به گفتگو نشست.

چرا آمریکا در حال حاضر بدون ارائه مدرک مستندی، فدراسیون روسیه را به خرید تسلیحات از ایران متهم، و روسیه و ایران را تحریم می کند؟

واقعیت این هست که دور جدید مذاکرات احیای برجام پیوند تنگاتگی با مسائل بین الملل و رقابت دولت های بزرگ در روابط بین الملل دارد. اینکه آمریکایی ها مدعی هستند که ایران و کره شمالی، روسیه وارد تجارت تسلیحاتی شدند، نشانده سناریوی جدید آمریکا برای ائتلاف شرق است.

پیش از این باید گفت که بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل، برجام نیز سند پیوست آن است از 18 اکتبر سال 2021 بحث فروش تسلیحات ایران و ممنوعیت خرید و فروش اقلام تسلیحاتی از مبدا و مقصد ایران لغو شده است. بر طبق این قطعنامه ایران می تواند صادرات و واردات اسلحه را انجام دهد. اما اینکه آمریکایی ها چرا این موضوع را نپذیرفتند، به اقدام خروج ترامپ از برجام وابسته است، و اینکه آمریکا طبق سوابق تاریخی خودش نشان داده است به تعهدات بین المللی پایبند نیست.

اما اینکه کشورهای مستقل من جمله ایران و روسیه می توانند اقدام به خرید و فروش سلاح از یکدیگر بکنند، آنچه که بر اساس عرف است، این دو کشور این اجازه را دارند، زیرا خرید و فروش تسلیحات عرف و معمول میان این دو کشور می تواند انجام شود. نگرانی غرب از گردش مالی و فروش و خرید اسلحه نیست، بلکه از اشتراک گذاری تکنولوژی نظامی بین کشورها می باشد (من جمله بحث فروش پهپاد میان روسیه و ایران که می تواند در عملیات نظامی روسیه در اوکراین و یا موارد دیگر استفاده شود، و توان نظامی برتری را در برشی از زمان به روس ها بدهد)، مورد دیگر ائتلاف نظامی میان کشورها است، سالها غرب عدم گسترش کمونیسم و جلوگیری از نفوذ روسیه در پیرامون خود ائتلاف های نظامی را تشکیل می دهد و در مناطقی فرا از سرزمین خودش حضور پیدا کند (من جمله ناتو)، آمریکایی ها برای مهار نظامی شوروی و بعدا روسیه، ناتو را افتتاح کردند. اما اقدام متقابل روسیه برای ایجاد ائتلاف نظامی زنگ خطری برای آنها محسوب می شود.

اگر چه این خرید تسلیحات که سندی هم برای ان ارائه نشده می تواند به عنوان شکلدهی یک بلوک نظامی جدید در قبال غرب من جمله امریکا در منطقه استراتژیک خاورمیانه باشد. بنفسه اگر این مورد صورت گرفته باشد (ما نمی دانیم، زیرا هیچ کدوم از طرفین نه روسها و نه ایرانی نه کره شمالی این تجارت را تایید نکردند) حال فرض کنیم این تجارت صورت گرفته باشد، برخلاف عرف بین الملل نیست. دو کشور مستقل با یکدیگر مواردات داشتند. اما از لحاظ راهبرد سیاست خارجی امریکا ضربه ای برای انها می باشد، البته در گذشته نیز شاهد مواردات تسلیحاتی میان ایران و روسیه بودیم، این که روسیه سیستم موشکی اس 300 را در اختیار ایرانی ها قرار داد، امری که متداول بین کشورهای دنیا است.

اما انچه امریکایی ها را نگران کرده است، فروش پهپاد نیست. بلکه ترس آنها از شکست استراتژیک از دست دادن شرکای نظامی و کاهش فروش تسلیحات به اعراب است.

این اقدامات آمریکا علیه روسیه و ایران، چه تأثیری بر برجام خواهد داشت؟

اما این موضوع مراودات تسلیحاتی می تواند دستاویزی برای غرب باشد تا برجام را معطل نگاه دارند و به بهانه های واهی و اعلام ایران به عنوان کشور برهم زندده صلح بین الملل برجام را بر هم بزنند، و توافق جدید و رفع تحریم ها علیه ایران را امضا نکنند و تحریم های ثانوی علیه ایران صادر کنند تا ایران نتواند از انتفاع اقتصادی برجام که الان یک پیکر بیجانی از ان باقی مانده است، استفاده کنند.

آمریکایی ها با بهانه مباحث تسلیحاتی و نشان دادن ان به عنوان تهدید بین المللی، عدم توفیق در برجام را به عنوان یک پاسخ صریح به پیشنهادات ایران دهند و این موضاعت واهی را مطرح کنند و مثل گذشته فرافکنی کنند، از سوی دیگر با توجه به تغییرات روابط بین الملل و اتفاقات چند سال اخیر، و ناامیدی ایران از غرب و نگاه سیاستمداران ایرانی بیشتر به شرق شده است که نگرانی های بسیاری را برای آمریکایی ها پدید آورده است.