صفر تا صد ماجرای توقف آشوب در عراق/ مرجعیت چطور عراق را نجات داد؟
در پی اعلام برائت صدر از «آشوبگران» هواداران وی از منطقه سبز بغداد عقب‌نشینی کردند
مقتدا صدر، رهبر جریان صدر عراق روز گذشته بار دیگر با تأکید بر اطاعت از اوامر مرجع خود، گفت دیگر به عالم سیاست باز نخواهد گشت. سیدمقتدا صدر بعد از ظهر دیروز پس از کنفرانس خبری خود در نجف ضمن عذرخواهی بابت حوادث اخیر، بار دیگر بر این موضوع صحه گذاشت که دیگر به عالم سیاست بازنخواهد گشت و مطیع اوامر مرجع خود، آیت‌الله‌العظمی حائری است. طی ماه‌های اخیر و پس از برگزاری انتخابات پارلمانی عراق، ائتلاف صدر فضای سیاسی عراق را دستخوش بحران و تنش‌های شدیدی کرد که تا مرحله حمله به پارلمان و تحصن در برابر دادگاه عالی عراق نیز کشیده شد. در پی تشدید بحران‌آفرینی صدر، روز دوشنبه آیت‌الله‌العظمی حائری وصی شهیدان صدر ضمن توصیه به اطاعت مؤمنان از حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای، فرزندان شهیدان صدر را از تفرقه‌افکنی در عراق برحذر داشت.
به گزارش «وطن امروز»، صدر درباره تماس با رهبران سیاسی عراق به شبکه خبری السومریه گفت: «هیچ تماسی با گروههای سیاسی در کار نیست. من برای همیشه، سیاست را کنار گذاشتم و دیگر سراغ آن نخواهم رفت». وی همچنین تأکید کرد: «من مطیع امر مرجع خود، آقای حائری هستم». آیت‌الله سیدکاظم حسینی‌حائری از مراجع بزرگ تقلید شیعیان عراق و وصی شهیدان صدر دوشنبه با انتشار بیانیه‌ای از مقام مرجعیت کناره‌گیری کرد. در بخشی از بیانیه این مرجع تقلید آمده است: «بر همه مومنان لازم است از ولی، رهبر انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (سایه‌اش مستدام) اطاعت کنند. حضرت ایشان برای رهبری امت و اداره مبارزه با نیروهای ستمگر و مستکبر در این شرایط، شایسته‌تر و بایسته‌ترند؛ در شرایطی که نیروهای کفر و شر ضداسلام محمدی اصیل هم‌قسم شده‌اند». در بخش‌های دیگر این بیانیه بر حفظ وحدت در عراق، پرهیز فرزندان خاندان صدر از تفرقه بین امت و مذهب و پشتیبانی از حشدالشعبی مقدس تأکید شده است.
* کنفرانس خبری مقتدا صدر و عذرخواهی بابت حوادث اخیر
مقتدا صدر، رئیس جریان صدر ظهر دیروز در کنفرانس خبری‌ای که در محله «حنانه» نجف اشرف برگزار شد، از ملت عراق بابت فتنه پیش آمده معذرت‌خواهی کرد و از هوادارانش خواست تا حداکثر یک ساعت بعد از کنفرانس اطراف منطقه سبز در مرکز بغداد را ترک کنند. صدر در این کنفرانس خبری گفت: «صرف‌نظر از اینکه دیروز (دوشنبه) چه کسی فتنه را آغاز کرد، من با سری افکنده راه می‌روم و از ملت عراق عذرخواهی می‌کنم که تنها خسارت‌دیده رویدادهای اخیر هستند».
* تحولات اخیر عراق آشوب بود
رئیس جریان صدر افزود: «قاتل و مقتول در این حوادث حساب‌شان یکی است. انتظار داشتم انقلاب محرم با کفن‌ها و دست‌های خالی انجام شود ولی متأسفانه به سمت درگیری مسلحانه رفت. انقلابی که به سمت خشونت برود، چقدر بد است. به صراحت می‌گویم آنچه امروز رخ می‌دهد، «انقلاب» نیست؛ بلکه آشوب است». وی افزود: «ملت عراق، تنها متضرر بزرگ تحولات اخیر است. کشور ما الان اسیر فساد و در عین حال اسیر وحشت‌آفرینی است».
* ضرب‌الاجل یک‌ساعته صدر برای ترک منطقه سبز بغداد
رهبر جریان صدر افزود: «به معترضان و تحصن‌کنندگان در منطقه سبز بغداد یک ساعت مهلت می‌دهم تا این منطقه را ترک کنند». وی تاکید کرد: «اگر کسی از جریان صدر از منطقه سبز بغداد تا 60 دقیقه دیگر عقب‌نشینی نکند، از او برائت خواهم جست». وی افزود: «جریان صدر باید یک جریان منضبط باشد. حتی تظاهرات‌های مسالمت‌آمیز را هم [در شرایط فعلی] تأیید نمی‌کنم. ضرب‌الاجل 60 دقیقه‌ای می‌دهم تا میادین تحصن را ترک کنید؛ و الا دفعه بعد موضع دیگری را اعلام می‌کنم». مقتدا صدر درباره کناره‌گیری سیاسی خود نیز گفت: «کناره‌گیری من نهایی بوده است. من عراقی هستم و دیگر در سیاست دخالت نخواهم کرد. مرجعیت به من امر کرده از ورود به سیاست پرهیز کنم و من هم هرگز به سیاست برنمی‌گردم».
* حشدالشعبی ارتباطی با حوادث اخیر عراق ندارد
صدر در ادامه با اشاره به حشدالشعبی گفت: «بدنه سازمان حشدالشعبی به آنچه رخ داده است ارتباطی ندارد». رهبر جریان صدر گفت: «زمانی که انقلاب تشرین به سمت خشونت رفت، من آن را محکوم کرده و هر گونه ارتباط با آن را قطع کردم». او افزود: «الان هم اعلام می‌کنم انقلاب جریان صدر چون به سمت خشونت رفته، بنده ارتباط خود را قطع کرده و آن را محکوم می‌کنم».
* ریختن خون عراقی‌ها حرام است
صدر ادامه داد: «فرقی نمی‌کند چه کسی نخستین گروهی بود که گلوله شلیک کرد. در این درگیری میان فرزندان یک ملت، قاتل و مقتول هر دو مرتکب معصیت شده و محکوم هستند». وی تاکید کرد: «ریختن خون عراقی، حرام است؛ حرام، حرام، حرام». مقتدا صدر درباره انحلال گروههای مسلح نیز گفت: «اگر همان طور که قبلا درخواست کرده بودیم، گروههای مسلح [غیرمنضبط] را منحل کرده بودند، به وضعیت فعلی نمی‌رسیدیم».
* تقدیر از نیروهای امنیتی و حشدالشعبی برای حفظ امنیت
وی همچنین از نیروهای امنیتی، حشدالشعبی و مصطفی الکاظمی فرمانده کل قوای مسلح عراق بابت رفتارهای مسؤولانه تشکر و قدردانی کرد.
* واکنش عراقی‌ها به عذرخواهی صدر
مقامات و سیاسیون عراق دیروز در پیام‌هایی جداگانه از موضع سیدمقتدا صدر، رهبر جریان صدر در عذرخواهی از ملت عراق و پایان‌دادن به درگیری‌های حامیانش حمایت و تشکر کردند.
* تقدیر العامری از موضع مقتدا صدر
رئیس ائتلاف الفتح در پارلمان عراق موضع مقتدا صدر را شایسته تقدیر دانست و خواهان همکاری همه نیروهای عراقی برای گذر از بحران شد. به گزارش پایگاه موازین نیوز، هادی العامری روز سه‌شنبه در واکنش به درخواست صدر از طرفدارانش برای توقف خشونت گفت: طرح مقتدا صدر برای پایان دادن به خشونت مسلحانه، اقدامی شجاعانه و شایسته تقدیر بود و در لحظه‌ای انجام شد که دشمن منتظر گسترش درگیری میان برادران بود. وی اضافه کرد: با تمام توان از این طرح حمایت می‌کنیم و از همه می‌خواهیم برای جلوگیری از خونریزی و به شکست کشاندن فتنه، مانند مقتدا صدر عمل کنند. العامری بیان کرد: از همه نیروها و جریان‌های ملی می‌خواهیم برای عبور از این بحران و حرکت به سوی خروج از بن‌بست سیاسی که به زیان ملت صبور عراق است، همکاری کنند.
* واکنش الکاظمی به سخنان مقتدا صدر
نخست‌وزیر عراق نیز به سخنان رهبر جریان صدر واکنش نشان داد و دعوت به گفت‌وگو برای حل بحران سیاسی این کشور کرد. به گزارش رسانه‌های عراقی، «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق درباره سخنان ظهر دیروز مقتدا صدر گفت: اقدام مقتدا صدر برای توقف خشونت‌ها، بالاترین نماد میهن‌دوستی و حفظ جان هموطنان است. وی افزود: این سخنان مقتدا صدر همه طرف‌ها را در برابر یک مسؤولیت اخلاقی و ملی جهت توقف تنش سیاسی و امنیتی و آغاز یک گفت‌و‌گوی سریع قرار می‌دهد.
* استقبال بارزانی و الاعرجی از موضع صدر
طبق گزارش خبرگزاری رسمی دولت عراق (واع)، «نچیروان بارزانی» رئیس منطقه کردستان عراق در بیانیه‌ای گفت: «ما از موضع سیدمقتدا صدر و درخواست او برای پایان دادن به تنش‌ها و خروج حامیانش از منطقه سبز استقبال کرده و از موضع ملی مسؤولانه او حمایت می‌کنیم».
رئیس منطقه کردستان عراق افزود: «ما امیدواریم امنیت و ثبات بر تمام کشور حاکم شود؛ مجددا از همه نیروها و طرف‌ها برای گفت‌وگو در جهت حل مشکلات و نجات عراق از این وضعیت دشوار دعوت می‌کنیم».
«قاسم الاعرجی» مشاور امنیت ملی عراق هم از موضع صدر در پیامی توئیتری تشکر کرد و نوشت: «آقای مقتدا از شما متشکریم؛ شما بزرگوار هستید».
«حیدر العبادی» رئیس ائتلاف «النصر» طی پیامی توئیتری بر ضرورت عقب‌نشینی فوری همه افراد مسلح از منطقه سبز و خیابان‌های عراق تاکید کرد و گفت: «حالا دیگر هیچ توجیهی برای دولت وجود ندارد [که در مقابل افراد مسلح] بی‌دفاع بایستد و نظاره‌گر باشد؛ بویژه بعد از سخنرانی سیدمقتدا صدر با هدف عقب‌نشینی مدعیان طرفداری از این جریان که به لطف وی انجام شد».
رئیس ائتلاف «النصر» در ادامه پیامش تصریح کرد: «فرد عاقل باید راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از بازگشت به جنگ پوچ، به خطر انداختن جان شهروندان و تضعیف دولت و منافع فرزندانش بیابد».
«همام حمودی» رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق نیز در بیانیه‌ای گفت: «سیدمقتدا صدر ثابت کرد فرزند مکتب خاندان صدر است؛ خاندانی که وجودشان را فدای دین و ملت کردند. موضع او، یک موضع شجاعانه و مسؤولانه به خاطر عراقی باعزت، اصلاحات و شکوفایی بود».
***
مرجعیت چطور عراق را نجات داد
تمکین مقتدا صدر به توصیه‌های آیت‌الله سیدکاظم حسینی‌حائری درباره عدم تفرقه‌انگیزی در عراق که با کنفرانس خبری وی و عذرخواهی از مردم عراق همراه شد، بار دیگر نشان داد مرجعیت در عراق محور وحدت و انسجام است. آیت‌الله حائری روز دوشنبه با انتشار بیانیه‌ای، مومنان را ملزم به اطاعت از رهبر معظم انقلاب و پرهیز از تفرقه توصیه کردند و تاکید داشتند باید بین عراقی‌ها وحدت و انسجام باشد. این توصیه آیت‌الله حائری، یاد فتوای معروف آیت‌الله‌العظمی سیستانی درباره مبارزه با داعش و نیروهای تکفیری را مجددا در اذهان عراقی‌ها زنده کرد؛ زمانی که در سال ۲۰۱۴ داعش تا دروازه‌های بغداد رسیده بود و فتوای مرجعیت عراق باعث شد ۲ میلیون عراقی آماده مبارزه با داعش شوند و مولود این فتوا ایجاد بسیج مردمی یا همان حشدالشعبی در عراق بود. تاریخ مرجعیت عراق از این دست فتاوا و بیانیه‌ها کم ندارد. فتوای آیت‌الله شیرازی در محکومیت دادن امتیاز تنباکو به انگلیسیها، حکم جهاد مرجعیت برای مقابله با انگلیس یک نمونه دیگر از این فتاواست.
بعد از جنگ جهانی اول هم که انگلیسیها وارد عراق شده و حاکمی را بر آنها مسلط کردند، علما و مراجع فتوا دادند که سلطه اجنبی و کفار بر سرزمین اسلامی حرام است و باید کفار و سربازان اجنبی از آن خارج شوند. در ادامه جهاد بزرگی در عراق آغاز شد تا جایی که مراجع تقلید حکم جهاد دادند و برخی علمای بزرگ از جمله آیت‌الله سیدمحسن حکیم، آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری، آیت‌الله میرزا مهدی خالصی، آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی و بسیاری از بزرگان در جبهه جنگ حاضر شدند و نبردهای شدیدی با انگلیسیها درگرفت و در نهایت نظامیان انگلیس مجبور به ترک عراق شدند.
همچنین فتوای جهاد سیدمحسن حکیم برای مقابله با دخالت‌های خارجی، کمونیست‌ها و بعثی‌های عراق نمونه دیگری از این موارد است که نشان می‌دهد مرجعیت چراغ روشن مسیر سیاست و دینمداری در عراق است. سال ۲۰۱۹ در اوج اعتراضات و آشوب‌های عراق هم مرجعیت از همه خواست به صورت مسالمت‌آمیز اعتراض کنند و خشونت را نفی کرد. البته در آن زمان آیت‌الله سیستانی از نخست‌وزیران قبلی خواست دیگر در پست نخست‌وزیری حاضر نشود که همگی به صدای مرجعیت گوش دادند و عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر وقت هم برای کسب نظر مرجعیت عراق استعفا کرد. به همین دلیل می‌توان گفت مرجعیت مکمل و محور روابط دین و سیاست در عراق است و گروههای سیاسی بویژه اشخاصی مانند مقتدا صدر بدون پشتوانه مرجعیت جایگاهی در عراق نخواهند داشت.
منبع: وطن امروز