دستاورد سفر امیرعبداللهیان به آفریقا
وزیر امور خارجه در راستای گسترش روابط با آفریقا و در نخستین سفرش به قاره سیاه به جمهوری مالی و از آنجا به تانزانیا و زنگبار سفر کرد، سفری از غرب به شرق قاره فرصت‌ها که به گفته کنعانی نویدبخش جهشی در روابط سازنده با آفریقا است.
روز دوشنبه ۳۱ مرداد ماه نخستین سفر حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به آفریقا پس از تصدی این سمت کلید زده شد، سفری که از جمهوری مالی آغاز و به زنگبار ختم شد.
حسین امیرعبداللهیان چندی پیش بر سیاست دولت سیزدهم برای توسعه روابط با کشورهای قاره آفریقا تأکید کرده بود. وی ۳۰ تیر ماه سالجاری هم در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره مناسبات با قاره آفریقا بیان کرد: در ۱۰ ماه گذشته ۴۷ هیأت رسمی از آفریقا به ایران سفر کرد و قراردادهای مختلفی منعقد شد و البته بخش خصوصی جلوتر و موفق‌تر بوده است و کمیسیون‌های مشترکی در این حوزه برگزار شده و توانستیم به توافقات خوبی دست یافته و همکاری‌ها را شتاب ببخشیم. آنچه تا الان انجام شده لازم بوده، ولی کافی نیست و باید قدم‌های قوی‌تری برداشت. آفریقا همچنان قاره بکر است و در آفریقا ظرفیت‌های فراوانی وجود دارد.
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور مرداد ماه ۱۴۰۰ در دیدار رئیس مجلس ملی گینه بیسائو، با تاکید بر اولویت توسعه روابط با قاره آفریقا در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، گفت: در دولت جدید، با جدیت تمام ظرفیت های همکاری با کشورهای آفریقایی فعال خواهد شد.
هشتم خرداد سالجاری جلسه ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی با موضوع «راهکارهای توسعه تجارت با قاره آفریقا» به ریاست مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه و با حضور اعضای ستاد شامل مدیران دستگاه‌های ذیربط برگزار شد و صفری در این نشست با بیان اینکه ظرفیت عظیم اقتصادی و تجاری آفریقا نادیده گرفته شده، گفت: برخی کمیسیون‌های مشترک اقتصادی با کشورهای آفریقایی بیش از هشت سال است که برگزار نشده است. وی در این رابطه صدور خدمات فنی مهندسی، ساخت سد و نیروگاه و کشت فراسرزمینی و زمینه‌های توسعه مناسبات تجاری کشورمان با کشورهای آفریقایی را در برهه کنونی بسیار ضروری برشمرد.
* باماکو مقصد اول سفر
سفر حسین امیرعبداللهیان رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران بعدازظهر دوشنبه ۳۱ مرداد ماه آغاز شد، مقصد نخست این سفر باماکو پایتخت جمهوری مالی. امیرعبداللهیان را در این سفر هیأتی سیاسی و اقتصادی همراهی می‌کرد و تعدادی از تجار و فعالان اقتصادی نیز در این سفر حضور داشتند. «ولی‌الله محمدی نصرآبادی» دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل آفریقای وزارت امور خارجه، علیرضا دلخوش مدیرکل دیپلماسی عمومی و همکاری‌های فرهنگی وزارت امور خارجه، ملک حسین گیوزاد رئیس اداره دوم آفریقای وزارت امور خارجه، آقامیری معاون وزیر کشاورزی، کوزه چی معاون مدیرکل دیپلماسی اقتصاد مقاومتی وزارت امور خارجه و ... نیز در این سفر وزیر خارجه را همراهی می‌کردند.
جمهوری مالی واقع در غرب آفریقا به پایتختی باماکو و زبان رسمی فرانسوی، در سال‌های ۱۸۸۱ و ۱۸۹۵ مستعمره فرانسه بود. این کشور بیست و چهارمین کشور جهان از نظر مساحت است. سفری که بنا به دعوت «عبدالله دیوپ» وزیر خارجه جمهوری مالی انجام شد. «عبدالله دیوپ» وزیر خارجه جمهوری مالی و هیأت همراه ۲۴ بهمن ماه ۱۴۰۰ در سفر به تهران با حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی دیدار و گفت‌وگو کرد. وزیر امور خارجه ایران در این ملاقات بر جایگاه آفریقا در سیاست خارجی دولت سیزدهم تأکید کرد و وزیر خارجه مالی هم از امیرعبداللهیان برای دیدار از مالی دعوت کرد که مورد پذیرش وزیر امور خارجه ایران قرار گرفت و مقرر شد این سفر در اولین فرصت ممکن انجام شود.
امیرعبداللهیان در سفر همتای خود به تهران، اراده جدی دولت ایران برای گسترش همه جانبه مراودات و تعاملات با کشور مالی در تمامی زمینه‌های مورد علاقه مشترک را مورد تأکید قرار داد و با اشاره به دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های گوناگون صنعتی و علمی و از جمله بهداشت، دارو و تجهیزات پزشکی، بر آمادگی تهران برای انتقال فناوری و به شراکت گذاشتن این دستاوردها با کشور دوست مالی تأکید کرد. وزیر امور خارجه مالی هم از شرکت‌های ایرانی برای حضور در این کشور دعوت کرد. دو طرف همچنین بر ضرورت توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های مورد علاقه مشترک از جمله آموزش، بهداشت، فناوری‌های نوین، دامپروری وانرژی به ویژه انرژی خورشیدی تأکید و در خصوص تدوین نقشه راه همکاری‌ها در اسرع وقت توافق کردند. (اینجا بخوانید)
همچنین وزرای امور خارجه دو کشور با توجه به گستره همکاری‌های فیمابین، تصمیم گرفتند کمیسیون مشترک همکاری‌های دو کشور تاسیس و اولین جلسه آن را در آینده نزدیک در «باماکو»، پایتخت مالی تشکیل دهند که این امر در سفر امیرعبداللهیان محقق شد و روز سه‌شنبه اول شهریور ماه این نشست در باماکو برگزار شد. محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه نیز در مرداد ۱۳۹۵ به مالی سفر کرده بود.
هواپیمای حامل وزیر امور خارجه دوشنبه ۳۱ مرداد ماه پس از حدود ۹ ساعت پرواز وارد فرودگاه باماکو پایتخت جمهوری مالی شد و امیرعبداللهیان در بدو ورود مورد استقبال گرم «عبدالله دیوپ» همتای خود قرار گرفت.
* اهتمام ویژه دولت سیزدهم به گسترش روابط با آفریقا
پیش از انجام این سفر نیز «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست هفتگی با خبرنگاران در تشریح اهداف این سفر گفته بود: حوزه آفریقا و گسترش روابط ایران با این حوزه همواره از اولویت‌های دولت‌های جمهوری اسلامی ایران از گذشته تا الان بوده است. دولت سیزدهم در این خصوص اهتمام و توجه ویژه‌تری دارد و شاهد تحولات مثبتی در ماه‌های گذشته در روابط با این حوزه بودیم. امروز شاهد آغاز سفر امیرعبداللهیان به دو کشور آفریقایی مالی و تانزانیا و زنگبار خواهیم بود و این سفر در راستای سیاست خارجی ایران و مبتنی بر تاکیدات آیت‌الله رئیسی مبنی بر توجه به آفریقا و ظرفیت‌های این حوزه است و ان‌شاءالله زمینه‌ای برای گسترش روابط با کشورهای هدف این سفر در زمینه‌های مختلف از جمله اقتصادی و تجاری فراهم شود.
سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: سفر به مالی در پاسخ به دعوت وزیر خارجه مالی و در پاسخ به سفر قبلی وزیر خارجه مالی به تهران انجام میشود و اولین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های در این سفر برگزار خواهد شد. در ادامه وزیر خارجه در پاسخ به دعوت وزیر خارجه تانزانیا به این کشور سفر و مجمع تجاری ایران و تانزانیا را افتتاح و در ادامه هم سفری به زنگبار جمهوری متحد با تانزانیا خواهد داشت.
وی بیان کرد: امیدواریم با برنامه‌ریزی‌هایی که انجام شده و زمینه‌سازی‌هایی که صورت گرفته، شاهد افزایش تبادل هیأت‌های رسمی بین ایران و کشورهای آفریقایی باشیم و ان‌شاءالله در پرتو این هیأت‌ها و گفت‌وگوهایی که صورت خواهد گرفت، حجم روابط اقتصادی ایران با این کشورها نیز ارتقا یابد. براساس آماری که تا الان وجود دارد، حجم روابط تجاری بین ایران و کشورهای آفریقایی نسبت به سال قبل دو برابر افزایش یافته و از حدود ۶۰۰ میلیون دلار در سال به بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسیده است. این نتیجه هدفگذاری است که دولت سیزدهم برای توسعه روابط با کشورهای مختلف منجمله آفریقا انجام داده است. براساس دستورالعمل به سفارتخانه‌ها در حوزه آفریقا شاهد پویایی بیشتر سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های خود خواهیم بود و امیدواریم در همین چارچوب مناسبات تجاری و اقتصادی ایران با حوزه آفریقا شکوفایی بیشتری را در آینده شاهد باشد.
روز سه‌شنبه اول شهریور ماه نخستین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری مالی به ریاست وزرای خارجه دو کشور در باماکو برگزار شد و امیرعبداللهیان از آمادگی برگزاری نمایشگاهی از شرکت‌های دانش بنیان در باماکو در آینده نزدیک خبر داد.
وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: این کمیسیون را سازوکاری مناسب برای سازماندهی همکاری‌های اقتصادی با هدف افزایش سطح مبادلات تجاری دو کشور می‌دانیم. اراده عالی ایران همواره بر تداوم و توسعه روابط و همکاری‌های همه جانبه با کشور دوست و برادر مالی براساس منافع مشترک طرفین بنا شده است. روابط دو کشور متکی بر ارتباطات تاریخی، اصول دوستی و همکاری و منافع مشترک اقتصادی استوار است. این روابط می‌تواند از بنیانی محکم برخوردار باشد. حضور و فعالیت موسسات ایرانی از جمله مرکز درمانی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، کلینیک ایرانی و برخی مراکز آموزشی به مدت چندین دهه نشانه‌ای از اراده جدی تاریخی ایران برای ایفای نقش سازنده در برنامه توسعه انسانی و کمک به تقویت بخش بهداشت مالی و همکاری‌های دانشگاهی، علمی و فناوری است.
امیرعبداللهیان افزود: دولت آقای رئیسی با ملاحظه به روابط تاریخی و دوستانه با کشور مهم و تمدنی مالی اهتمام جدی برای توسعه روابط را در دستورکار قرار داده است. همکاران من در وزارت خارجه و سایر وزارتخانه‌های ایران و در بخش خصوصی برنامه جدی برای توسعه مناسبات با کشور مالی را در دستورکار خودشان قرار دادند. آمادگی داریم بزودی نمایشگاهی از شرکت‌های مهم دانش بنیان ایرانی در زمینه «های تک» در باماکو برگزار کنیم و شعبه دوم مرکز فناورانه را برای انتقال تکنولوژی در شهر باماکو با همکاری مقامات علمی و فناوری دولت مالی ایجاد کنیم.
* ایران به دنبال استیلا و سلطه نیست
عبدالله دیوپ وزیر خارجه مالی نیز در این نشست خطاب به امیرعبداللهیان گفت: حضور شما بسیار حساب شده و نشانگر علاقه‌مندی عمیق مقامات ایرانی است. اینکه مالی را به عنوان اولین کشوری برای دیدار از آفریقا انتخاب کردید نشانگر اهتمام ایران به رابطه با مالی است و نگاه آقای رئیسی و نظر به آفریقا نشانگر دوستی با آفریقا براساس احترام متقابل است. آقای رئیسی یک سیاست آفریقایی را دنبال می‌کند و تعهدی نسبت به آفریقا دارد. کشورهای زیادی علاقه‌مند به آفریقا هستند ولی به خاطر منافع خودشان، ولی انتخاب ایران متفاوت است. انتخاب ایران برای اهداف سیاسی و برتری جویانه نیست و به دنبال منافع آفریقایی‌هاست.
وی با اشاره به یکصد هزار دزُ واکسن برکت که امیرعبداللهیان با خود به مالی آورد نیز بیان کرد: شب گذشته یکصد هزار دُز توسط وزیر خارجه ایران وارد مالی شد. از ایران برای اهدای یک میلیون دُز واکسن کرونا قدردانی می‌کنم. این واکسن‌ها ساخت ایران است. برای ما تعداد مهم نیست مهم این است که این واکسن توسط ایرانی‌ها و توسط تکنولوژی ایرانی و کشوری که تحت تحریم‌ها بوده است تولید شده است. مالی مخالف اعمال تحریم‌ها علیه کشورهاست. مالی ۶ ماه است که تحت تحریم‌هایی قرار گرفته است.
پس از آن دو وزیر خارجه در نشست مجمع تجاری ایران و مالی با حضور تجار و بازرگانان و فعالان اقتصادی دو کشور حضور یافتند و امیرعبداللهیان بر ضرورت گسترش تعاملات بین فعالان اقتصادی و تجاری دو کشور تأکید کرد و آمادگی وزارت امور خارجه را برای ارائه تسهیلات هر چه بیشتر و برقراری تماس و همکاری بین بخش‌های خصوصی دو کشور اعلام کرد. وزیر خارجه مالی نیز بر همکاری‌ها بین بخش‌های خصوصی دو کشور تأکید کرد و افزود: مالی با روی باز و گشاده اعلام آمادگی می‌کند که بخش‌های خصوصی ایران در مالی حضور یابند و فعالیت کنند. وی خطاب به فعالان تجاری دو کشور افزود: می‌توانید روی حمایت من و آقای امیرعبداللهیان حساب کنید.
وزرای خارجه پس از آن در مراسم ضیافت ناهار وزیر خارجه مالی شرکت کردند و بعد از آن به محل برگزاری نشست کمیسیون همکاری‌ها بازگشتند و اسناد این کمیسیون را امضا کردند. امیرعبداللهیان همچنین یک کارتن از واکسن اهدایی را به صورت نمادین به همتای خود تحویل داد. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست خبری مشترک با همتای خود رابطه با کشورهای آفریقایی را از جمله اولویت‌های دولت سیزدهم خواند و با اشاره به تحریم‌ها علیه کشور مالی گفت: سیاست تحریم‌های دیوانه‌وار غرب شکست خورده است.
امیرعبداللهیان بیان کرد: در کمیسیون مشترک اخیر توافق کردیم در موضوعات متنوعی همکاری‌های دو کشور را ارتقا دهیم از جمله موضوعات دفاعی برای انتقال تجربه مبارزه با تروریسم و آموزش عالی و تحقیقات علمی، صنعت و موضوعات زیرساختی و .... و وزیر خارجه مالی نیز اظهار داشت: در بحث تحریم‌ها ایران مطمئن باشد از حمایت‌های ما برخوردار است.
پس از تبادل هدیه بین دو وزیر خارجه، روسای دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری مالی عازم دیدار با «آیسمی گویتا» رئیس دولت انتقالی جمهوری مالی شدند. گویتا رئیس دولت انتقالی جمهوری مالی در این دیدار، با استقبال از توافقات حاصله بین دو کشور جهت تقویت همکاری‌های اقتصادی، دستاوردهای ملت ایران در مقابله با تحریم‌های ظالمانه و کسب جایگاه مهم سیاسی و اقتصادی ملت ایران در عرصه منطقه‌ای و جهانی را الگویی برای ملت مالی جهت مبارزه با زیاده خواهی‌های برخی دولت‌های خارجی خواند و مدیریت موفق سیاسی مسئولان ایرانی در هدایت جریان رشد اقتصادی و علمی کشور را ستود. وی همچنین خواستار تقویت هر چه بیشتر همکاری‌های اقتصادی - تجاری و علمی دو کشور شد و بر آمادگی این کشور برای میزبانی از صاحبان صنایع و فعالان اقتصادی ایران تاکید کرد.
پس از آن دو وزیر خارجه در جمع خبرنگاران به تشریح رایزنی‌هایشان پرداختند. وزیر خارجه جمهوری مالی نیز در جمع خبرنگارانن از نتایج حاصل از برگزاری نخستین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و مالی در باماکو ابراز رضایتمندی کرد و گفت: ایران به دنبال اقدام تبلیغاتی نیست و برای همکاری عزم جدی دارد.
امیرعبداللهیان پس از آن راهی مرکز سلامت جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در باماکو شد و از نزدیک ضمن بازدید بخش‌های مختلف آن در جریان فعالیت‌های این مرکز و مشکلات آن قرار گرفت.
رئیس دستگاه دیپلماسی صبح روز بعد (چهارشنبه) دوم شهریور ماه نیز باماکو پایتخت مالی را به مقصد درالسلام ترک کرد. پیش از ترک باماکو وزیر خارجه مالی که برای بدرقه امیرعبداللهیان در فرودگاه حضور یافته بود در جمع خبرنگاران به همراه امیرعبداللهیان به تشریح رایزنی‌های انجام شده در این سفر پرداخت.
امیرعبداللهیان گفت: ما توافق کردیم در حوزه‌های متنوع از جمله در زمینه شرکت‌های دانش بنیان، انتقال تکنولوژی و فناوری و همکاری‌های دفاعی برای کمک به صلح و ثبات و امنیت در این کشور بتوانیم قدم‌های مهمی در ماه‌های آینده برداریم. همچنین در راستای تجارت بخش خصوصی، هیأتی که همراه ما بودند توافقات بسیار خوبی را انجام دادند که امیدوارم به شرایط به نفع دو کشور و ملت رقم بخورد. «عبدالله دیوپ» وزیر امور خارجه مالی گفت: فکر می‌کنم بهترین دستاورد این است که توانستیم به توافقاتی در زمینه فعالیت‌ها و همکاری‌های تجاری،کشاورزی، تکنولوژی و نیروی انسانی دست یابیم. خوشبختانه طرفین بیش از گذشته متعهد هستند و امیدواریم در این راستا بتوانیم قدم‌های بعدی را برداریم. به نتایج این سفر خوشبین و امیدوار هستیم.
* ورود به دارالسلام
هواپیمای وزیر خارجه بعد از حدود هشت ساعت پرواز و در شامگاه چهارشنبه به وقت محلی (به دلیل اختلاف ساعت) در بدو ورود به فرودگاه دارالسلام مورد استقبال خانم «لیبراتو مولامولا» وزیر خارجه این کشور قرار گرفت. وزیر خارجه تانزانیا از سفر امیرعبداللهیان ابراز خرسندی کرد. وی روابط دو کشور را بسیار نزدیک به هم خواند و خرسندیم که این روابط نزدیک در قالب یک هیأت بلندپایه متجلی شده است. از این سفر بسیار هیجان زده و خرسند هستیم.
امیرعبداللهیان هم از دعوت به عمل آمده از سوی وزیر خارجه تانزانیا خاطرنشان کرد: قرار است درباره توسعه مناسبات دوجانبه در ابعاد مختلف با تانزانیا نقشه راهی ترسیم شود که بر مبنای آن به روابط شتاب ببخشیم.
تانزانیا واقع در شرق آفریقا از شمال شرقی و شرق با کنیا و از شمال و شمال غربی با اوگاندا، از شمال غربی با رواندا و بروندی و از غرب با جمهوری دموکراتیک کنگو و زامبیا و از جنوب با مالاوی و از جنوب و جنوب غربی با موزامبیک همسایه است و از سوی غرب هم به اقیانوس هند متصل میشود. در سال ۱۹۹۶ پایتخت رسمی تانزانیا از شهر ساحلی دارالسلام به شهر دودوما منتقل شد. با این حال دارالسلام هنوز پایتخت تجاری و مقر بسیاری از نهادهای حکومتی کشور است و بندری مهم برای تانزانیا و همسایگان محصور در خشکی اوست. تانزانیا سیزدهمین کشور بزرگ در آفریقا و سی و یکمین کشور در جهان به لحاظ مساحت است. محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه ایران بهمن ۱۳۹۳ به تانزانیا و زنگبار سفر کرده بود و «آگوستین ماهیگا» وزیر خارجه وقت تانزانیا نیز ۱۹ مهر ۱۳۹۶ نیز به تهران سفر کرده بود.
صبح پنجشنبه سوم شهریور ماه نخستین نشست مجمع تجاری ایران و تانزانیا با حضور وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در دارالسلام رسما آغاز به کار کرد.معاون وزیر خارجه تانزانیا در این نشست از سرمایه گذاران ایرانی برای حضور و سرمایه گذاری در این کشور دعوت به عمل آورد و گفت: جمهوری متحده تانزانیا مصمم و متعهد است که شانه به شانه با ایران وارد همکاری شود. (جزییات بیشتر)
وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این نشست قاره آفریقا را از اولویت‌های اصلی دیپلماسی اقتصادی ایران خواند و با اشاره به جایگاه ویژه تانزانیا در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، بر برگزاری نشست کمیسیون مشترک دو کشور تأٔکید کرد.
رئیس دستگاه دیپلماسی پس از آن از دانشگاه بین‌المللی المصطفی دارالسلام و همچنین رایزنی فرهنگی ایران در تانزانیا بازدید کرد.
وی عصر پنجشنبه سوم شهریور ماه در جمع ایرانیان مقیم و نهادهای ایرانی مستقر در تانزانیا حضور یافت و در جریان مشکلات آنها از جمله بحث صدور روادید برای اتباع ایرانی قرار گرفت. وی همچنین درباره روند مذاکرات وین با بیان اینکه در حال بررسی و آنالیز دقیق آخرین متن روی میز و پاسخ طرف آمریکایی هستیم، تصریح کرد: روی موضوعات باقیمانده پادمانی بسیار جدی هستیم.
* رایزنی‌های تلفنی از دارالسلام
امیرعبداللهیان روز پنجشنبه و در درالسلام تلفنی با وزیر خارجه قطر درباره روند مذاکرات وین و مناسبات دوجانبه و همچنین با آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل درباره روند مذاکرات وین تلفنی گفت‌وگو کرد. امیرعبداللهیان (+) در این گفت‌وگو که به ابتکار گوترش انجام شد، در خصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها خاطرنشان کرد: آمریکا روز گذشته به پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران پاسخ داد و اکنون همکارانم در حال بررسی آن هستند. به همه طرف‌ها تاکید کرده‌ایم حل و فصل موضوعات ساختگی و سیاسی پادمانی، یک ضرورت اساسی است. ما اراده جدی و واقعی برای رسیدن به توافق قوی و پایدار را داریم و این اراده را در عمل نشان داده‌ایم.
وزیر خارجه همچنین در صفحه اینستاگرامش درباره این گفت‌وگو با بیان اینکه در حال بررسی پاسخ آمریکا هستیم، گفت: اراده جدی و واقعی برای رسیدن به توافق قوی و پایدار داریم، اما از حقوق مردم در هیچ شرایطی کوتاه نخواهیم آمد.
وی همچنین شامگاه پنجشنبه در مسجد شیعیان خوجه اثنی عشری دارالسلام حضور یافت و در نماز جماعت شیعیان شرکت و همچنین با امام جماعت این مسجد دیدار کرد.
* ورود به زنگبار
امیرعبداللهیان پنجشنبه شب هم درالسلام را به مقصد زنگبار ترک کرد و پس از حدود ۵۰ دقیقه بعد در فرودگاه زنگبار مورد استقبال «ناصر مزروعی» وزیر بهداشت زنگبار قرار گرفت. وزیر بهداشت زنگبار در بدو ورود امیرعبداللهیان با بیان اینکه بسیار مفتخریم که میزبان وزیر امور خارجه ایران هستیم، روابط ایران و زنگبار را دیرینه خواند و افزود: این سفر برای ما حائز اهمیت است که بتوانیم پلی بین ایران و زنگبار برقرار کنیم.
امیرعبداللهیان پیش از ظهر جمعه پنجم مرداد ماه نیز به دیدار «حسین مووینی» رئیس جمهور زنگبار رفت و دعوت رسمی آیت‌الله رئیسی از وی برای سفر به ایران را ابلاغ کرد.
وزیر خارجه ایران و هیأت سیاسی همراه پس از آن زنگبار را به مقصد دودوما پایتخت تانزانیا ترک کردند. امیرعبداللهیان در شهر دودوما مورد استقبال همتای تانزانیایی قرار گرفت و پس از آن هم در ضیافت ناهار خانم لیبراتا مولامولا شرکت کرد و دو وزیر بر سر میز ناهار به گفت‌وگو درباره مناسبات دوجانبه پرداختند و از آن جا هم وزیر خارجه به دیدار خانم «سامیه صلوحو حسن» رئیس جمهور تانزانیا رفت و از آنجا به زنگبار بازگشت.
رئیس جمهور تانزانیا در دیدار وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خواستار افزایش تعاملات اقتصادی و تجاری دو کشور شد و ضمن استقبال از دعوت آیت‌الله رئیسی از برنامه ریزی برای سفر به ایران تا پایان سالجاری میلادی خبر داد.
حسین امیرعبداللهیان پس از رایزنی‌هایش با مقامات تانزانیا و زنگبار در توئیتی نوشت: در تانزانیا گفت‌وگوی عالی و سازنده با خانم سامیه حسن رئیس جمهور و همچنین همتایم داشتم. مدیران چندین وزارتخانه و بخش خصوصی همراهم هستند و نشست‌های تخصصی دارند. همه برای تقویت روابط تلاش می‌کنند. مناسبات دو کشور در مسیر پیشرفت است.
وزیر خارجه و هیأت همراه بعدازظهر شنبه پنجم شهریور ماه نیز زنگبار را به مقصد تهران ترک کرد و در ساعات پایانی شنبه و بعد از حدود هفت ساعت وارد تهران شد.
گفتنی است آفریقا به لحاظ ژئوپلیتیکی دارای اهمیت قابل توجهی است. دسترسی به کانال سوئز، تنگه جبل الطارق، باب المندب و دماغه امیدنیک، این قاره را به مرکزی برای رقابت همه کشورها تبدیل کرده و به ویژه در سال‌های اخیر برخی بازیگران منطقه‌ای نیز بر دامنه حضور خود در این قاره افزوده‌اند. ترکیه از یک سو و قطر، امارات عربی متحده و عربستان سعودی از سوی دیگر که البته عمدتا اهداف اقتصادی را در کار با این قاره مدنظر قرار داده‌اند. البته در این میان نباید حضور رژیم صهیونیستی را در این قاره از نظر دور نگهداشت.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری مرداد ۱۳۹۳ در جمع سفرا و روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور عنوان کردند: در کنار بازیگران سنتی، بازیگران جدیدی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین وارد عرصه شده‌اند و در تلاشند جایگاه خود را در نظم جدید پیش رو، تثبیت کنند. در این دوران، دیپلماسی قوی و کارآمد اهمیت مضاعفی می‌یابد و به همین علت، امروز کار وزارت خارجه از گذشته حساس‌تر است.
آفریقا با ۵۴ کشور ((با احتساب جمهوری صحرا ۵۵ کشور) و یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون جمعیت که ۶۰ درصد آنها جوان هستند، دارای ظرفیت‌های بیشماری است و بازاری بکر برای صادرات محصولات ایرانی، علاوه بر این، سرزمین‌های بکر این قاره بستر مناسبی برای کشت فراسرزمینی است. البته آنگونه که باید و شاید، از ظرفیت‌های اقتصادی این قاره استفاده نشده که در این راستا، عدم شناخت دو طرف از همدیگر از جمله موانع در این زمینه بوده است. در حال حاضر ۲۲ سفارتخانه متعلق به جمهوری اسلامی ایران در کشورهای آفریقایی مستقر است و ۱۴ سفارتخانه و ۴ سرکنسولگری افتخاری متعلق به کشورهای آفریقایی نیز در ایران دایر. آفریقا همواره در دوران پس از انقلاب اسلامی یکی از اولویت‌ها در سیاست خارجی جمهوری اسلامی بوده و است. دولت‌های قبل نیز در راستای گسترش مناسبات با این منطقه اقداماتی را صورت دادند. البته همواره در همه دوره‌ها غفلت‌هایی نسبت به کار اقتصادی با این منطقه وجود داشته که یکی از مهمترین موانع در این راستا دوری مسافت و عدم شناخت دو طرف از یکدیگر بوده و نباید این نکته را از یاد برد که این قاره ظرفیتی بالقوه است که در صورت غفلت، به عرصه‌ای برای فعالیت رقبا تبدیل میشود.
در همین خصوص «مهدی آقاجعفری» دستیار پیشین وزیر و مدیرکل آفریقای وزارت خارجه گفته بود: باید تلاش کنیم سهم خود را از بازار آفریقا به دست آوریم. آفریقا بازار بسیار گسترده با حجم بیش از یک هزار میلیارد دلار است که ما سهم بسیار ناچیزی از آن را در اختیار داریم که میزان آن به یک میلیارد دلار نیز نمی‌رسد. کار جدی با آفریقا نیاز به یک عزم ملی و ورود جدی همه نهادها و سازمان‌های ذیربط کشور در این روند دارد. ایران می‌تواند شریک قابل اعتمادی برای کشورهای این قاره باشد و با استفاده از ظرفیت‌های آفریقا در جهت رونق اقتصادی و توسعه کشور استفاده کند.
گفتنی است بازار آفریقا محیطی مستعد برای حضور فعال بخش خصوصی ایران است.
در همین خصوص «جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل آفریقا در گفت‌وگویی عنوان کرده است: همه اهدافی که دولت‌های ایرانی در آفریقا دنبال می‌کردند، اهدافی کوتاه مدت و موقتی بود و هیچ‌کدام از دولت‌های ایران پس از انقلاب یک نگاه بلندمدت استراتژیک به مسائل آفریقا نداشتند. آفریقا می‌تواند بازار خوبی برای کالا‌های ایرانی باشد. برای پزشکان ایرانی، فعالیت در آفریقا می‌تواند بسیار درآمدزا باشد. در حوزه نفت و پتروشیمی و فرودگاهی و راه و ساختمان فرصت‌های بسیاری خوبی برای ایرانی‌ها وجود دارد، هرچند مشکلات و چالش‌هایی نیز در این مسیر هست. حلقه گم شده فعالیت ایران در آفریقا عدم اطلاع و آگاهی و شناخت کافی از محیط آفریقاست. به آفریقا قاره قرن هزاره سوم می‌گویند و همه قدرت‌های عمده در نظام بین‌الملل بر سر آفریقا به شکل عجیبی رقابت دارند.
قاره آفریقا دومین قاره به لحاظ وسعت پس از آسیا با ۵۴ کشور (با احتساب جمهوری صحرا ۵۵ کشور) و جمعیتی بالغ بر ۹۰۰ میلیون نفر، از شمال به دریای مدیترانه، از شمال شرق به کانال سوئز و دریای سرخ، از شرق به خلیج عدن، از جنوب شرق به اقیانوس هند و از غرب به اقیانوس اطلس محدود میشود. آفریقا در دو سوی خط استوا قرار گرفته و نواحی اقلیمی متعددی را در بر می‌گیرد. سودان بزرگ‌ترین کشور آفریقا و کوچک‌ترین منطقه آن، جزایر سیشل در اقیانوس هند است. گامبیا نیز کوچک‌ترین کشور ناحیه خشکی این قاره است. قاره سیاه از لحاظ اقتصادی دارای منابع و ثروت‌های طبیعی بسیاری است و همواره در طول تاریخ مورد توجه استعمارگران بوده است.
در همین خصوص ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به سفر امیرعبداللهیان به آفریقا این قاره را از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی خواند و این سفر را بشارت دهنده جهشی جدید در روابط سازنده ایران و آفریقا برشمرد./فارس