از تعداد پزشکانی که طبابت نمی‌کنند تا آنها که مهاجرت کردند
آمارهای عجیب از پزشکان ایرانی
به گواه تقویم ایرانی امروز به نام پزشک نامگذاری شده است، در ایران اما فارغ از چالش‌های موجود برای این صنف همواره با آمار و داده‌های عجیبی هم رو به رو بوده‌ایم، از کمبود سرانه پزشکان در ایران تا افزایش میل به مهاجرت آنها و البته تعداد قابل توجهی از آنها که طبابت نمی‌کنند.
سرانه پزشک در ایران
سرانه پزشک از‌سوی سازمان بهداشت جهانی یک شاخص مهم در نظام سلامت محسوب می‌شود. طبق آماری که مرکز آینده‌پژوهی و حکمرانی مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 98 منتشر کرده، ایران با سرانه 1.5 پزشک به‌ازای هر هزار نفر جایگاه مناسبی میان کشورهای دیگر ندارد. وضعیت برخی از کشورهای منطقه در این شاخص مناسب‌تر از ایران است، عمان با 1.9، ارمنستان با 2.8 و آذربایجان با 3.4 در رتبه بالاتری نسبت به ایران قرار دارند البته که این آمارها به باور برخی خیلی دقیق نیست، چرا که استناد آماری این کشورها از قرار معلوم با ایران متفاوت است؛ به‌عنوان مثال در بسیاری از کشورها افراد بعد از گذراندن سال پنجم پزشکی در فهرست آماری پزشکان آن کشورها قرار می‌گیرند در‌حالی‌که در ایران تنها کسانی در این فهرست قرار گرفته‌اند که نام‌شان در نظام پزشکی ثبت شده است.
نیمی از پزشکان ایران در تهران هستند!
هرچند سرانه پزشک یک شاخص مهم به شمار می‌آید اما در صورتی که توزیع عادلانه‌ای وجود نداشته باشد، دسترسی خدمات بهداشتی ـــ درمانی دچار نقصان خواهد شد اما وقتی از نبود عدالت توزیع پزشکان حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم؟ به گواه آمارها سرانه 27استان کمتر از میانگین کشوری است و 13 استان کشور سرانه پزشک کمتر از یک نفر به ازای هر 1000نفر جمعیت دارند. استان تهران سرانه 3.12 به ازای هر 1000نفر دارد که حدود دو برابر میانگین کشوری است؛ به این مفهوم که حدود 40 درصد جمعیت پزشکان کشور در تهران ساکن هستند.
پزشکانی که طبابت نمی‌کنند
مجمع تشخیص مصلحت نظام در گزارشی اعلام کرده بود نزدیک 40درصد پزشکان عمومی در تهران مشغول طبابت هستند در حالی که علی‌اصغر باقرزاده نماینده مجلس به فردا می‌گوید بیشتر از این درصد را «پزشکانی تشکیل می‌دهند که مشغول طبابت نیستند.» محمدرضا ظفرقندی، رئیس وقت سازمان نظام پزشکی دو سال پیش گفته بود: «در سازمان نظام پزشکی حدود ۸۵هزار پزشک عمومی شماره نظام پزشکی دارند اما از این میان فقط حدود ۴۰هزار نفر پروانه کار و طبابت گرفته‌اند.»
چقدر از پزشکان مهاجرت کردند؟
اگر چه فراگیری کرونا روند مهاجرت پزشکان را سراعت بخشیده اما این موضوع محدود به روزهای فراگیری نبوده است. بر اساس پیمایش رصدخانه مهاجرت ایران بیش از ۴۰ درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، پزشکان و پرستاران، تمایل به مهاجرت دارند. پیش از این هم مدیرکل خانه پرستار به فردا از مهاجرت بیش از 3 ههزار پرستار خبر داده بود.
هر پزشک چقدر هزینه دارد؟
هزینه تربیت یک پزشک چقدر است؟ می‌توان با یک حساب سردستی به ارقامی رسید اما در گذشته آمارهایی پیرامون این موضوع هم وجود داشت. جالب است بدانیم بدون توجه به تورم افسارگسیخته دو سال اخیر برای آموزش یک پزشک عمومی در هفت سال بیش از 700 میلیون تومان هزینه می‌شده است! تورم 4 سال پیش را که اضافه کنیم به رقم رسمی موجود احتمالا باید هزینه تربیت هر پزشک را چیزی حدود 1.5 تا 2.5 میلیارد تومان در نظر بگیریم. چرا که حمید اکبری، قائم مقام وقت معاون آموزشی وزارت بهداشت گفته بود: « اگر ما هزینه‌های دوره دیپلم را محاسبه نکنیم و فقط بخواهیم هزینه دوره هفت‌ساله پزشکی در دانشگاه را بررسی کنیم باید گفت با توجه به زیرساخت‌های موجود ما سالانه حدود ۱۰۰میلیون تومان سرانه تربیت یک دانشجوی پزشکی در دوره پزشکی عمومی است.»