زدوبند امریکا و طالبان در کشتن ایمن الظواهری

رئیس‌جمهور امریکا در سخنانی اعلام کرد که پهپاد‌های این کشور ایمن الظواهری سرکرده گروه تروریستی القاعده را در کابل کشته‌اند و به اذعان او با این اقدام امنیت امریکایی‌ها افزایش خواهد یافت. عملیاتی که هرچند امریکایی‌ها آن را برنامه‌ای از پیش تعیین شده و هدفمند از سوی سازمان سیا می‌دانند، اما انجام این حمله درست چهار روز پس از نشست طالبان و مقامات واشنگتن برای آزادسازی دارایی‌های افغانستان، این فرضیه را تقویت می‌کند که احتمالاً طالبان در ازای منابع ارزی، الظواهری را وجه‌المصالحه با امریکایی‌ها قرار داده است. محکوم نکردن این اقدام از سوی طالبان هم این موضوع را تأیید می‌کند.

به گزارش «جوان»، ۱۱ سال پس از کشته شدن اسامه بن‌لادن، بنیانگذار گروه تروریستی القاعده، دومین فرد قدرتمند این گروه هم به سرنوشت مشابهی دچار شد. جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا بامداد سه شنبه در سخنانی اعلام کرد که ایمن الظواهری سرکرده القاعده در حمله پهپادی ارتش این کشور به کابل کشته شده است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، بایدن تأکید کرد: «الظواهری عمیقاً در برنامه‌ریزی حمله یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ شرکت داشت. برای چندین دهه او مغز متفکر حمله به امریکایی‌ها بود. او ردپایی از قتل و خشونت علیه شهروندان امریکایی پشت سرش داشت.» بایدن خطاب به تروریست‌ها هشدار داد: «سعی نکنید پنهان شوید، ما شما را هر کجا که باشید پیدا خواهیم کرد.» وی با بیان اینکه به هیچ یک از اعضای خانواده الظواهری آسیب نرسیده و به غیرنظامیان نیز تلفات وارد نشده است، تصریح کرد: «ما دیگر هرگز اجازه نخواهیم داد که افغانستان به پناهگاه تروریست‌ها تبدیل شود.»

سناریوبافی امریکا

درباره جزئیات کشته شدن الظواهری، منابع مطلع امریکایی به روزنامه «نیویورک تایمز» گفتند که در حمله به خانه محل استقرار الظواهری از موشک «هِل‌فایر» استفاده شد. بر اساس گفته این منابع، سیا این عملیات را طراحی و اجرا کرده است نه ارتش امریکا. به گزارش خبرگزاری رویترز، یک مقام رسمی دولت امریکا درباره جزئیات این حمله گفت: «الظواهری به مدت چند سال مخفی شده بود. عملیات یافتن و کشتن او نتیجه پشتکار و صبر جامعه اطلاعاتی و ضدتروریسم ایالات متحده است.» به مدت چندین سال، دولت امریکا از شبکه‌ای که الظواهری را حمایت می‌کرد، آگاه بود و طی سال گذشته، پس از خروج امریکا از افغانستان، مقامات امریکایی نشانه‌هایی را از حضور القاعده در این کشور رصد کرده بودند. به گفته این مقام امریکایی، «طی چند ماه اخیر، مقامات اطلاعاتی امریکا بیشتر مطمئن شدند که الظواهری را در این خانه امن به درستی شناسایی کرده‌اند و اوایل ماه آوریل، با مقامات ارشد دولت امریکا در این خصوص گفتگو‌هایی را انجام دادند». وی ادامه داد: «یک بار که الظواهری به این خانه امن در کابل وارد شد، مقامات او را در بالکن منزلش شناسایی کردند. مقامات، تحقیق و تفحصی را درخصوص این خانه امن انجام دادند و اطمینان حاصل کردند که می‌توانند عملیاتی برای کشتن الظواهری ترتیب دهند. همچنین تحقیقاتی را انجام دادند تا مطمئن شوند که خطری افراد غیرنظامی و خانواده الظواهری را تهدید نمی‌کند.» ادعای طراحی چنین برنامه چند ماهه و پیچیده‌ای از سوی امریکا درحالی است که در یک سال گذشته همه اتباع این کشور خاک افغانستان را ترک کرده بودند و این مسئله عملاً ادعای رصد اطلاعاتی از نزدیک را ساده‌انگارانه جلوه می‌دهد. با وجود تأیید رسمی امریکا، یکی از رهبران گروه موسوم به «الجماعه الاسلامیه» مصر، ادعای واشنگتن مبنی بر کشتن ایمن الظواهری را زیر سؤال برد و گفت تاکنون خبر کشته شدن او بار‌ها در رسانه‌های غربی منتشر شده است و نمی‌توان صحت چنین اطلاعاتی را تأیید کرد. الظواهری از سال ۲۰۱۱، به عنوان رهبر القاعده انتخاب شد و در این مدت همه گروه‌های القاعده در سوریه، یمن و لیبی را رهبری می‌کرد. الظواهری که به طور مخفیانه زندگی می‌کرد اطلاعاتی از مقر او در دست نبود و به همین منظور امریکا برای سر او ۲۵ میلیون دلار پاداش تعیین کرده بود. گفته می‌شود الظواهری، در اجرای بسیاری از حملات تروریستی در جهان نقش مهمی داشته و به نوعی طراح و مغز متفکر آن بوده است.

امریکا درحالی با افتخار کشته شدن سرکرده القاعده را در بوق و کرنا می‌کند که خود بانی اصلی گروه‌های سلفی در جهان بوده و با حمایت‌های نظامی از آنها، خاورمیانه را به مدت سه دهه ناامن کرده است. عربستان سعودی هم که پدرخوانده گروه‌های تکفیری در جهان است، از کشته شدن الظواهری استقبال کرده است.

بده و بستان دوطرفه

هرچند امریکایی‌ها می‌خواهند با کشته شدن الظواهری نشان دهند که سرویس‌های اطلاعاتی این کشور قدرت قابل توجهی دارند، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد احتمالاً الظواهری وجه‌المصالحه بین واشنگتن و طالبان شده است. امریکا از مدت‌ها پیش دنبال یافتن مقر سرکرده القاعده بود و از زمان خروجش از افغانستان در یک سال گذشته هیچ حمله‌ای را در خاک افغانستان انجام نداده بود، اما بلافاصله پس از نشست نمایندگان طالبان و کاخ سفید در حاشیه نشست ازبکستان، حمله کشته شدن الظواهری انجام شد. بر اساس توافقات با طالبان قرار شده امریکا بخشی از دارایی‌های مسدود شده افغانستان را آزاد کند، دارایی‌هایی که طالبان به شدت به آن نیاز دارد تا بتواند بحران اقتصادی در افغانستان را تا حدی رفع کند.

نکته دیگر این‌که طالبان کشتن الظواهری را محکوم نکرده و فقط حمله هوایی به کابل را که به اذعان این گروه نقض تمامیت ارضی افغانستان است، محکوم کرده است. نرمش امریکا در قبال طالبان در جریان نشست هفته قبل تاشکند نیز قابل تأمل است. امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان درباره نشست تاشکند گفته که این نشست برای دولت موقت پر دستاورد بود و درباره توسعه اقتصادی افغانستان تبادل نظر شد. به اذعان طالبان، در این نشست برخی طرف‌ها از دولت موقت طالبان به عنوان حکومت نام برده‌اند؛ ادعایی که فرضیه توافقات پشت پرده بین این گروه و کاخ سفید را تقویت می‌کند. هرچند توماس نیکلاسن، نماینده ویژه اروپا برای افغانستان در ارتباط با ادعای طالبان در صفحه توئیتر خود نوشته است که این حقیقت نادرست است و اتحادیه اروپا آشکارا گفت که افغانستان حکومت به رسمیت شناخته شده ندارد. شاید در نشست دوجانبه طالبان و امریکا، چنین ادعایی از سوی امریکایی‌ها اعلام شده است. ابراز خوشحالی مقامات طالبان از نتایج نشست تاشکند، نشان می‌دهد که احتمالاً تحولات مثبتی در عرصه سیاسی و اقتصادی افغانستان در حال رخ دادن است و این به توافقات با واشنگتن مربوط می‌شود. امریکا بیش از ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های افغانستان را مسدود کرده و آزادسازی آن را به تشکیل دولت فراگیر مشروط کرده، ولی موافقت با آزادسازی بخشی از این منابع ارزی، در حال حاضر نشان می‌دهد که احتمالاً در مسائل مختلف توافقاتی انجام شده است.

حمله به مقر الظواهری روز یک شنبه انجام شد و طالبان نیز آن را تأیید کرد، ولی واکنش جدی به آن نشان نداد، اما خبر تأیید کشته شدن الظواهری دو روز پس از این حمله از سوی مقامات واشنگتن به طور رسمی اعلام شد و این گمانه وجود دارد که کاخ سفید احتمالاً منتظر تأیید کشته شدن الظواهری از سوی طالبان بوده است، به‌خصوص که امریکایی‌ها در خاک افغانستان حضور ندارند و باید منابع محلی این خبر را تأیید می‌کردند.

از سوی دیگر، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا دیروز در سخنانی گفت که طالبان با میزبانی و پناه دادن به ایمن الظواهری، توافقنامه دوحه را به شکل فاحش نقض کرد. سخنگوی طالبان هم با تأیید حمله هواپیمای بدون سرنشین امریکایی به یک منزل مسکونی در کابل، این اقدام را محکوم و آن را خلاف توافقنامه دوحه خواند. این درحالی است که بر اساس توافقات انجام شده در دوحه در فوریه ۲۰۲۰، طالبان متعهد شده بود مانع فعالیت القاعده در خاک افغانستان شود، اما برخی شواهد حاکی است که الظواهری از زمان قدرت‌گیری طالبان، در کابل به سر می‌برد و طالبان هم از این موضوع اطلاع داشت. گفته می‌شود الظواهری در خانه یکی از مشاوران ارشد سراج‌الدین حقانی، سرکرده شبکه حقانی و وزیر داخله دولت موقت طالبان حضور داشته است و این سناریو را تقویت می‌کند که طالبان از مخفیگاه او اطلاع کامل داشته است.

منبع: روزنامه جوان