پشت پرده درخواست عربستان برای مذاکره علنی با ایران
یک تحلیلگر مسائل خاورمیانه با اشاره به درخواست بن سلمان، ولیعهد سعودی، برای مذاکره علنی با ایران و در سطح وزرای خارجه گفت: عربستان سعودی از برقراری روابط دیپلماتیک با ایران دنبال کسب اعتبار و بهبود وجهه خود در اوضاع کنونی منطقه است.
اصغر زارعی با اشاره به تاثیرپذیری سیاست خارجی عربستان از غرب و آمریکا در قبال ایران اظهار کرد: از گذشته تاکنون سیاست خارجی عربستان سعودی فاقد استقلال عمل و استقلال رای بوده و این قصه همچنان هم ادامه دارد. عدم استقلال در رویکردهای سیاست خارجی عربستان سعودی به دلیل تبعیت این کشور از سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ خصوصا آمریکا، انگلیس و دولت‌های اروپایی در منطقه است.
وی ادامه داد: از پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی تا امروز این روند استمرار داشته است؛ هرچند فراز و نشیب‌هایی داشته و همچنان برخی اختلافات به قوت خویش باقی است. در همین راستا امروز نیز رژیم آل سعود بسیار محتاطانه و دست به عصا در چگونگی ارتباط‌گیری با ایران این مسیر را دنبال می‌کند و آن هم ناشی از این است که شرایط منطقه در حال دگرگونی است.
این تحلیلگر مسائل غرب آسیا با اشاره به نمایان شدن ضعف‌های آمریکا در پشتیبانی از متحدان منطقه‌ای خود از جمله عربستان افزود: ضعف و ناتوانی آمریکا در چند مرحله نمود پیدا می‌کند. در مرحله اول رویارویی‌های بین ایران و ایالات متحده آمریکا در منطقه، هدف قرار دادن پایگاه اسد در عراق توسط نیروهای جمهوری اسلامی، مورد اصابت واقع شدن پهپاد جاسوسی ایالات متحده آمریکا و هواپیمای فوق مدرنی که در بالاترین ارتفاع ممکن مورد اصابت واقع شد و سایر توانمندی‌ها و قدرت بسیار بالایی که جمهوری اسلامی ایران از خود در مسائل دفاعی، امنیتی و سیاسی به نمایش گذاشت، باعث شده رژیم آل سعود در رویکرد و تابعیت از سیاست‌های آمریکا تا حدودی محتاطانه عمل کند و نگاه به برخی دولت‌های منطقه از جمله ایران، روسیه و چین را در سیاست خارجی خود قرار دهد زیرا احساس می‌کند اگر بتواند در نوع روابطش با دولتی مثل جمهوری اسلامی تغییراتی ایجاد کند، به لحاظ ثبات و پایداری امنیت منطقه‌ای می‌تواند به یک نقطه قابل اتکا برسد.
زارعی عنوان کرد: امروز عربستان هفت سال پس از شروع جنگ در یمن در همه عرصه‌های میدانی، دیپلماسی و روانی شکست مربوط به این جنگ خورده و علی‌رغم تمام پشتیبانی‌هایی که از این رژیم صورت گرفت، در یمن کاملا بازنده جنگ است و در یک وضعیت بسیار بغرنجی گیر افتاده و دنبال راه برون‌رفت محترمانه از این جنگ خودساخته است.
وی اضافه کرد: همچنین رژیم سعودی در سایر مناطق مثل عراق، سوریه و لبنان نیز هزینه‌های بسیار سنگینی کرده که بی‌پاسخ مانده و پشت سر هم به دلیل سیاست‌های تخریبی خویش شکست خورده است. یکی از این مسائل افراط و تفریط‌هایی بود که ملک سلمان و فرزندش دنبال کردند؛ مانند ترور جمال خاشقچی، فعال سیاسی مخالف، در ترکیه و ایجاد نارضایتی بسیار گسترده اما پنهان در لایه‌های خاندان آل سعود. این موضوع شکل‌گیری برخی اعتراضات و مقاومت‌ها در بدنه حاکمیتی خصوصا از ناحیه شاهزادگان آل سعود را به همراه داشت.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه ادامه داد: این‌ها مواردی است که رژیم آل سعود را وادار کرده در برخی از سیاست‌های خود خصوصا سیاست‌های منطقه‌ای‌اش به نوعی تجدید نظر و در ۲ سه سال اخیر تلاش کند روابط خود با جمهوری اسلامی ایران را التیام بخشد و به سمت بهبود آن حرکت کند.
احتمالا مذاکرات ایران و عربستان به راه حل خاصی نرسد
زارعی با اشاره به وجود بازیگران میانجی متعدد میان ایران و عربستان خاطرنشان کرد: دولت عراق و آقای مصطفی‌الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور، به عنوان اصلی‌ترین مهره و بازیگر فعال شناخته می‌شود که پیگیر مذاکرات ایران و عربستان است اما به سبب موضوعات امنیتی موجود بین ایران و عربستان و ادامه‌دار بودن درگیری‌های پایدار و اساسی در منطقه احتمال آن می‌رود که این گفت‌وگوها به راه حل خاصی نرسد اما مذاکرات مزبور تا حدودی می‌تواند از چالش‌ها بکاهد و باعث شود حداقل‌هایی را در روابط ۲ طرف در آینده شاهد باشیم.
وی بیان کرد: علی‌رغم اینکه در مرحله اول گفت‌وگوها موضوعاتی چون بازگشایی سفارت ایران و عربستان در خاک یکدیگر و اعزام سفیر مطرح بود اما در حال حاضر به نظر می‌رسد اگر روابطی در آینده نزدیک میان طرفین شکل بگیرد، قطعا در سطح کاردار خواهد بود و در اعزام سفیر چشم‌انداز خیلی روشنی دیده نمی‌شود.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در رابطه با درخواست عربستان جهت انجام مذاکرات علنی و در سطح وزرای خارجه بین ۲ کشور گفت: رژیم آل سعود قصد دارد با ایجاد روابط در سطح دیپلماتیک و گفت‌وگوهایی که به صورت میانجی‌گرانه از طرف دولت عراق صورت می‌گیرد، فشار سیاسی و امنیتی ناشی از سیاست‌های غلط و شکست خورده خود را کاهش دهد و بخشی از تهدیدات امنیتی را که از ناحیه یمن و منطقه روی این رژیم قرار دارد، کاهش دهد. ضمن اینکه در راستای علنی کردن روابط خود با رژیم صهیونیستی داشتن روابط با جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در آینده اعتباری برای رژیم آل‌سعود به همراه داشته باشد و از مخالفت و مقاومت برای آن نوع روابط بکاهد.
این کارشناس مسائل غرب آسیا افزود: البته عربستان در اشتباه است زیرا قطعا مقاومت و جمهوری اسلامی هر گونه عادی‌سازی روابط در قالب طرح صلح ابراهیم یا هر طرح دیگری در این راستا را مردود می‌داند. در عراق هم با قانونی که در فروردین امسال تصویب شد، هرگونه مذاکره و نزدیکی با رژیم صهیونیستی جرم دانسته شده است؛ لذا عربستان مشکلات عدیده‌ای دارد چراکه از سویی فشارهای امنیتی در منطقه همچون ضربات جبهه مقاومت به عربستان در یمن، مورد اصابت قرار گرفتن مراکز حساس حیاتی اقتصادی این کشور و تلفات و خسارات میدانی که در جنگ یمن متحمل شده، باعث شده تصور کند اگر بتواند با جمهوری اسلامی ایران در سطح دیپلماتیک به تفاهمات و توافقاتی دست یابد، از فشارهایی که روی این رژیم قرار دارد، کاسته می‌شود.
زارعی در خصوص ارتباط سفر بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، به منطقه با درخواست عربستان مبنی بر انجام مذاکره با ایران در سطح وزرای خارجه اظهار کرد: عربستان بیشتر به دنبال کسب اعتبار است تا بتواند فشارهای ناشی از عملیات روانی، دیپلماسی و رسانه‌ای را از روی خود کم کند. این رژیم همان رژیمی است که بایدن در کاخ خود آل‌سعود آن را منفور خواند و گفت از عقیده خود دست برنمی‌دارد و حتی در دیدار با بن سلمان دوستانه برخورد نکرد و با مصاحبه‌ای که انجام داد، روشن شد که نگاه او به عربستان همچنان رو به پایین است.
وی ادامه داد: در این سفر بایدن بیشتر دنبال منافع اقتصادی و ایجاد فشار روی عربستان بود تا صادرات نفت این کشور به بازارهای بین‌المللی افزایش پیدا کند و قیمت و تورم بازار انرژی کاهش یابد. از سوی دیگر وی در اندیشه رسمیت بخشیدن به روابط رژیم صهیونیستی و آل سعود با پروازی از تل‌آویو به جده سفر کرد. بنابراین اینکه رژیم آل سعود در این شرایط خواستار گفت‌وگو و مذاکره با جمهوری اسلامی ایران شده، بیشتر به دلیل کسب اعتبار و وجهه در اوضاع کنونی منطقه است.
این تحلیلگر مسائل غرب آسیا با اشاره به انگیزه ایران برای روابط با کشورهای درگیر در منطقه از زمان انقلاب تاکنون خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران سیاست‌ها و رویکردهای خویش را در سطح بین‌الملل و منطقه‌ای ۲ طرفه اعلام کرده است. در همین خصوص امیرعبدالهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، اعلام کرد ما به سوی عربستان و سایر کشورهای اسلامی و عرب منطقه دست دوستی دراز می‌کنیم و خواهان همکاری‌های همه‌جانبه با این کشورها هستیم. در واقع شکل‌گیری امنیت پایدار در منطقه در گرو همکاری‌های پایدار منطقه‌ای است.
زارعی اضافه کرد: اما عربستان فاقد یک سیاست و دیپلماسی خارجی مستقل بوده و رویکردهای سیاسی و اصول سیاست خارجی این کشور عموما تابعی از سیاست قدرت‌های بزرگ از جمله آمریکا و اروپا بوده و تاثیرپذیری سیاست خارجی آل سعود بزرگترین مشکلی است که باعث شده این رژیم نتواند در یک چارچوب مستقل جهت تامین منافع خود عمل کند؛ لذا دولت جمهوری اسلامی ایران مثل همیشه از بدو پیروزی انقلاب دست دوستی به سوی کشورهای منطقه خصوصا دولت‌های خلیج فارس و عربستان دراز کرده، به شرط آنکه عربستان اراده لازم را در کنار گذاشتن سیاست‌های خصمانه‌ای که دنبال می‌کرده، داشته باشد که در این موضوع جای شک و تردید وجود دارد.
منبع: ایسنا