3 دلیل عربستان برای بهبود روابط با ایران

با گذشت چند سال از تشدید تنش در رابطه ایران و عربستان و در نتیجه میانجیگری عراق، از سال گذشته پنج دور مذاکره بین مقامات تهران و ریاض برگزار شده است. این مذاکرات که تاکنون تنها در سطوح امنیتی برگزار شده، حالا قرار است در سطح سیاسی و به صورت «علنی» و احتمالاً بین وزرای امور خارجه دو کشور انجام پذیرد.

بررسی چندین سال روابط بین ایران و عربستان، نشان می‌دهد تهران در رویکرد خود در قبال عربستان از ثبات بیشتری برخوردار بوده است. ایران همواره از توسعه همکاری‌ها با کشورهای اسلامی و شورای همکاری خلیج فارس استقبال کرده و با توجه به پرونده‌های مشترکی هم که بین طرفین پدید آمده، سیاست همیشگی تداوم همکاری‌ها را پیش برده است. جمهوری اسلامی همواره با طرح‌های گوناگونی که در دوره دولت‌های مختلف ارائه داده به دنبال ارتقای روابط سیاسی با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و از جمله عربستان بوده است. در مقابل اما عربستان نشان داده از ثبات لازم در روابط با ایران برخوردار نیست. در برهه‌های گوناگون اتخاذ مواضع انتقادی و سخت از سوی عربستانی و حتی گاهی رویکردهای غیرسازنده علیه تهران مشاهده شده است. اکنون اما عربستان به چند دلیل به دنبال بهبود روابط با تهران است:

نخست؛ تغییر در هیأت حاکمه ایالات متحده امریکا. زیرا به هرحال جمهوری‌خواهان و در رأس آنان دونالد ترامپ رابطه خوبی با سران سعودی داشتند ولی هم‌اکنون اختلافات مهمی در روابط ریاض و واشنگتن دیده می‌شود که در سفر اخیر بایدن به منطقه هم نمود داشت. دوم؛ نیاز امریکا به کاهش تنش در منطقه است. امریکایی‌ها در موضوع امنیت انرژی بخصوص بعد از آغاز جنگ در اوکراین، از سطحی از کاهش تنش بین ایران و عربستان حمایت می‌کنند و از این منظر شاید موافق شکل‌گیری حداقلی روابط بین دو کشور باشند.

سوم؛ پرونده‌های مشترک عربستان و ایران است که شاید مهم‌ترین پرونده مشترکی که بین دو کشور وجود دارد، یمن باشد. عربستانی‌ها تصور می‌کنند از طریق پیشبرد مذاکره با تهران می‌توانند جنگ یمن را هم به یک نوعی حل و فصل کنند؛ یا حداقل از حملات یمنی‌ها جلوگیری کنند یا روند سیاسی در این کشور را بر طبق منافع خودشان و با سرعت بیشتر پیش ببرند.

 بنابراین مجموعه‌ای از این دلایل وجود دارد که طرفین را به سمت مذاکره سوق می‌دهد. هرچند با توجه به اختلافات ساختاری که دو کشور دارند و روابطی که هرکدام از طرفین بویژه عربستان با قدرت‌های فرامنطقه‌ای از جمله امریکا دارند چندان نمی‌توان انتظار یک رابطه پویا و سازنده داشت؛ اما می‌توان حداقل انتظاراتی را دنبال کرد.  آنطور که تاکنون این دو کشور پیش رفته‌اند، احتمالاً در آینده شاهد کاهش سطح تنش خواهیم بود. از همین رو، ارتقای روابط دیپلماتیک و بازگشایی سفارتخانه‌ها را هم نباید خیلی دور از دسترس دانست. اما اینکه جنس رابطه دو کشور دگرگون شود و رقابت و منازعه کنار برود و جای آن همکاری در سطوح بالا شکل بگیرد، حداقل در آینده میان مدت قابل تصور نیست ولی طرفین می‌توانند به سمت مدیریت تنش‌ها بروند. البته نباید فراموش کرد که نوع رابطه عربستان با اسرائیل و انتخابات بعدی در امریکا می‌تواند بر آینده مذاکرات و روابط دو کشور تأثیرگذار باشد.

منبع: روزنامه ایران