وزیر خارجه قطر در تهران و علی باقری در مسقط
وزیر خارجه قطر چهارشنبه هفته گذشته در سفری از پیش اعلام نشده به تهران آمد و از گفت‌وگوهای منطقه‌ای ایران و بازگشت همه طرف‌ها به برجام حمایت کرد و یک روز بعد هم علی باقری به منظور دیدار با مقامات عمانی به مسقط رفت.
پس از سفر اخیر «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران برای نخستین بار در دولت سیزدهم و در پی گفت‌وگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان به منظور گفت‌وگو درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها، توافق شد که مذاکراتی که اسفند ماه در وین متوقف شده بود، دوباره از سر گرفته شود. در همین راستا مذاکرات روزهای سه شنبه و چهارشنبه هفتم و هشتم تیر ماه در دوحه پایتخت قطر برگزار شد. مذاکراتی غیرمستقیم بین ایران و آمریکا و به واسطه «انریکه مورا» معاون بورل و هماهنگ کننده گفت‌وگوها که سعید خطیب‌زاده سخنگوی سابق وزارت خارجه درباره آن گفته بود: «آنچه در مذاکرات انجام می‌دهیم اولا درباره ابعاد هسته‌ای نیست، چون ابعاد هسته‌ای یک بار جمع بندی شده و تنها درباره بخش‌های اختلافی است که در خصوص رفع تحریم‌ها باقی مانده است. آنچه انجام می‌شود فقط در مورد چند موضوع باقیمانده در حوزه رفع تحریم‌هاست ولذا هیچ چیزی به توافقات انجام شده در وین افزوده نخواهد شد و چیزی هم کاسته نخواهد شد.»
بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همزمان با آغاز این گفت‌وگوها در دوحه در توئیتی نوشت: پس از رایزنی‌هایم در تهران، تیم من از امروز در دوحه برای هماهنگی و تسهیل تبادلات غیرمستقیم بین مذاکره کنندگان آمریکا و ایران حضور دارند. هدف از مذاکرات، پیشبرد کار برای بازگشت به حالت کاملا عملیاتی و اجرایی برجام است.
در همین خصوص علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران به دوحه سفر و با انریکه مورا دو دور گفت‌وگو کرد و چهارشنبه شب به تهران بازگشت.
«ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت خارجه پس از پایان این مذاکرات با بیان اینکه نظرات و پیشنهادهای عملیاتی ایران درباره موارد باقیمانده طرح و طرف مقابل نیز ملاحظاتش را ارائه کرد، گفت: در مورد ادامه مسیر و مرحله بعدی گفت‌وگوها، باقری و مورا در تماس خواهند بود.
علی باقری روز جمعه دهم تیر ماه نیز در سفری اعلام نشده در مسکو با «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه در خصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها به رایزنی پرداخت.
در همین خصوص نمایندگی روسیه در وین در توئیتر از دیدار «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه با «علی باقری» معاون وزیر امور خارجه ایران و مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی در مذاکرات هسته‌ای در مسکو خبر داد. «میخائیل اولیانوف» در خصوص این نشست توضیح داد: «تبادل نظر بسیار حرفه‌ای در خصوص وضعیت فعلی برجام و چشم‌اندازهای مذاکرات وین انجام گرفت. ارزیابی من این است: «علی‌رغم تمامی دشواری‌ها، هنوز امکان احیای توافق هسته‌ای وجود دارد و برای تحقق این امر، ایالات متحده باید انعطاف بیشتری از خود نشان دهد».
علی باقری ۱۲ تیر ماه نیز در جمع خبرنگاران درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها اظهار داشت: مذاکرات در دوحه در چارچوبی که قبلا مشخص شده بود شکل گرفت و ادامه گفت‌وگوها براساس توافقی است که بین ما و طرف مقابل و به صورت مشخص آقای مورا در حال رایزنی است که بر آن اساس زمان و مکان آن در تبادلی که بین ما و آقای موراست، در حال نهایی سازی است.
از سوی دیگر، حسین امیرعبداللهیان پس از انجام این گفت‌وگوها در گفت‌وگویی با «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر اعلام کرد که ارزیابی ایران از مذاکرات دوحه مثبت است و افزود: برای رسیدن به توافقی خوب، قوی و پایدار جدی هستیم و در صورت واقع بینی آمریکا، توافق دست یافتنی است. البته در این میان، آمریکایی‌ها روایت دیگری از مذاکرات بیان کردند و سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با ادعای مطرح‌شدن درخواست‌های غیرمرتبط با برجام از سوی ایران، گفت که در این مذاکرات پیشرفتی حاصل نشد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا (+) در این باره افزود: «همزمان که از تلاش‌های اتحادیه اروپا بسیار سپاسگزاریم، اما از اینکه ایران باز هم نتوانست به ابتکار اتحادیه اروپا پاسخ مثبت دهد و بنابراین هیچ پیشرفتی حاصل نشده است، ناامید شده‌ایم».
امیرعبداللهیان همچنین بامداد دوشنبه ۱۳ تیر ماه در گفت‌وگوی تلفنی با «کاترین کولونا» همتای فرانسوی با بیان اینکه ارزیابی ما از گفت‌وگوهای اخیر دوحه مثبت است، گفت: آمریکا بدون رویکرد مبتنی بر ابتکار و پیشرفت در دوحه حضور یافت و معتقدیم نباید جای ابتکار سیاسی را، تکرار مواضع قبلی پر کند. وزیر امور خارجه همچنین دوشنبه ۱۳ تیر ماه در گفت‌وگوی تلفنی با «بدر البوسعیدی» همتای عمانی (+) مذاکرات سازنده را منوط به جدیت، داشتن ابتکار و انعطاف پذیری آمریکا خواند و گفت که ایران برای حصول توافقی قوی و پایدار جدیت دارد.
یک روز بعد هم امیرعبداللهیان و بورل تلفنی گفت‌وگو کردند. وزیر امور خارجه در این تماس تلفنی با بیان اینکه برای رسیدن به توافق قوی و پایدار، مسیر مذاکرات را ادامه می‌دهیم، تصریح کرد: آمریکا باید مشخص کند خواهان توافق است یا به دنبال تکرار یک طرفه خواسته‌های خود. هر دو همزمان با هم ممکن نیست.
۱۴ تیر ماه رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در مصاحبه با رادیو «ان پی آر» درباره مذاکرات دوحه گفت: «اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده مذاکرات خواهان یک تلاش دیگر (برای ازسرگیری مذاکرات) بود و از هر دو هیأت (ایران و آمریکا) برای برگزاری نشست در دوحه دعوت کرد به این امید که طرف ایرانی تمایل داشته باشد چیزی را به ما عرضه کند و اراده خود را نشان دهد اما متأسفانه در این دور نتوانست پاسخی به ما بدهد و به نوعی این دور از مذاکرات اتلاف وقت بود». مالی همچنین درباره درخواست ایران مدعی شد: «ایران در نشست دوحه تقاضاهای جدیدی داشت که هیچ ارتباطی به توافق هسته‌ای نداشت و بخشی از آن قبلاً به ما و اتحادیه اروپا مطرح شده بود و اعلام کرده بودیم که این موضوعات بخشی از مذاکرات هسته‌ای نیست». (اینجا بخوانید)
در حالی که ایران اعلام کرد که با مورا در حال هماهنگی به منظور ادامه مذاکرات است، «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا شامگاه سه‌شنبه اعلام کرد که واشنگتن در حال حاضر برنامه‌ای برای برگزاری دور جدیدی از مذاکرات با ایران را ندارد و بار دیگر مدعی شد که ایران طی هفته‌ها و ماه‌های گذشته مطالباتی فرعی مطرح کرده که خارج از چارچوب برجام بوده است. از سوی دیگر شبکه خبری بلومبرگ هم در این میان گزارش داد که مذاکرات برای رفع تحریم‌ها و احیای برجام احتمالا بعد از سفر جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به منطقه دوباره آغاز خواهد شد.
در این میان وزیر خارجه قطر روز چهارشنبه ۱۵ تیر ماه به تهران سفر کرد و پس از دیدار و گفت‌وگو با همتای ایرانی در نشست خبری مشترک حضور یافت و اعلام کرد که این کشور از گفت‌وگوهای منطقه‌ای ایران استقبال می‌کند و بر اهمیت بازگشت همه طرف‌ها به برجام تأکید کرد.
* هیچگونه مطالبه زیاده خواهانه و فرابرجامی مورد ادعای آمریکا را نداریم
امیرعبداللهیان نیز در این نشست خبری ضمن قدردانی از میزبانی قطر در مذاکرات دوحه، به ادعای آمریکایی‌ها مبنی بر طرح مطالبات فرابرجامی از سوی ایران در مذاکرات دوحه واکنش نشان داد و با بیان اینکه برای رسیدن به توافقی خوب، قوی و پایدار مصمم هستیم، گفت: برخلاف برخی ادعاهای رسانه‌ای طرف آمریکایی، ما هیچگونه مطالبه زیاده خواهانه و فرابرجامی مورد ادعای آمریکا را نداریم.
وی افزود: در گفت‌وگوهای اخیر در دوحه یک موضوع اساسی که بر آن تمرکز کردیم، بحث تضمین موثر از سوی آمریکا در حوزه هر آن چیزی است که بخواهد نفع کامل اقتصادی ایران از برجام را تحت تاثیر قرار دهد. پس مطالبه و خواسته ما زیاده خواهانه نیست. در مسیر اخذ تضمین‌ها، آمریکا باید متعهد باشد که جمهوری اسلامی ایران از مزایای کامل توافق سال ۲۰۱۵ برخوردار خواهد بود. این چیزی است که تاکنون طرف آمریکایی نتوانسته ما را نسبت به تحقق آن مطمئن کند. بار دیگر تأکید می‌کنم ما حسن نیت داریم، اهل مذاکره منطقی هستیم و در این مسیر جدی هستیم.
صبح پنجشنبه ۱۶ تیر ماه نیز سفارت ایران در مسقط از سفر علی باقری به عمان به منظور دیدار و گفت‌وگو با مقامات این کشور خبر داد. این سفر پس از گفت‌وگوی اخیر امیرعبداللهیان و همتای عمانی انجام شد. باقری در این سفر با بدر البوسعیدی وزیر خارجه عمان دیدار و گفت‌وگو کرد.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه با اشاره به وجود اعتماد متقابل دیرینه سیاسی بین دو کشور، تاکید کرد: اراده سیاسی ایران و عمان بر تبدیل این سرمایه ارزشمند سیاسی دوجانبه به گسترش و تعمیق همکاری‌های پایدار اقتصادی و امتداد آن به همکارهای ثبات بخش منطقه‌ای متمرکز شده است. وزیر خارجه عمان نیز اجرای توافقات به عمل آمده در سفر آیت الله رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران از طریق تبادل هیأت‌های ذیربط را حائز اهمیت برشمرد./فارس