دوحه میدان آزمون امریکا

مذاکرات هسته‌ای ایران پس از چهار ماه وقفه قرار است در دوحه پایتخت قطر از سرگرفته شود و در این میان علی باقری، نماینده ارشد ایران در مذاکرات با انریکه مورا، نماینده اروپا درباره مباحث باقیمانده از مذاکرات وین در راستای رفع تحریم‌ها علیه ایران گفتگو کردند. قرار است مذاکرات برای رفع تحریم‌ها بین ایران و امریکا به صورت غیرمستقیم و از طریق هماهنگ‌کننده مذاکرات یعنی انریکه مورا انجام شود. آنگونه که ایران پیش از این اعلام کرده این مذاکرات ادامه مباحث باقیمانده از مذاکرات وین است. به گزارش تسنیم به نقل از منابع آگاه در مذاکرات، در جریان این دور از گفتگو‌ها که به‌صورت غیرمستقیم بین ایران و امریکا برگزار شد و اتحادیه اروپا نقش میانجی و انتقال‌دهنده پیام را به‌عهده داشت، ایران مجدداً بر لزوم دستیابی به یک توافق پایدار تأکید کرد. بر این اساس، آن چیزی که مانع از به نتیجه رسیدن این دور از گفتگو‌ها شده، پافشاری طرف امریکایی بر متن طرح پیشنهادی خود در وین است که شامل «تضمین برای انتفاع اقتصادی ایران» نمی‌شود، در واقع واشنگتن به‌دنبال احیای برجام به‌منظور محدود کردن ایران بدون دستاورد اقتصادی برای کشورمان است. همین مسئله باعث شده است به‌دلیل ضعف دولت امریکا و عدم توانایی در تصمیم‌گیری نهایی، احیای توافق هسته‌ای که صرفاً نیاز به پذیرش خط قرمز ایران در انتفاع اقتصادی از این رویداد از سوی امریکا دارد، نشست دوحه هم فعلاً تأثیری در از بین رفتن بن‌بست مذاکراتی نداشته باشد. بر اساس این گزارش، همین مسئله باعث شده است نماینده ارشد اتحادیه اروپا هم از این رویکرد امریکا در عدم تلاش برای احیای برجام، انتقاد کند.

علی باقری همچنین دیروز در دیدار با معاون وزیر خارجه قطر با تأکید بر حمایت ایران از نقش سازنده قطر در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی، میزبانی این دور از مذاکرات رفع تحریم‌ها را نشانه حسن نیت این کشور در ترویج گفتگو و تعامل دانست و بر تحکیم روابط دو کشور تأکید کرد. همچنین، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم روز چهار شنبه در پاسخ به سؤال خبرنگاران درباره گزارش منتشر شده در یکی از رسانه‌ها مبنی بر پایان مذاکرات جاری در دوحه برای رفع تحریم‌ها گفت: «مذاکرات دو روزه هنوز به انتها نرسیده و عصر چهار شنبه نشست دیگری میان علی باقری و انریکه مورا برگزار خواهد شد.» به گزارش فارس، سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «گفتگو‌ها در دوحه از ابتدا دو روزه برنامه‌ریزی شده بود و در طول رایزنی‌های سه شنبه و چهار شنبه طرف‌ها در مورد موضوعات باقی‌مانده به تبادل پیشنهاد‌ها و دیدگاه‌های خود پرداختند.» کنعانی تأکید کرد: «مذاکرات دو روزه دوحه در فضایی حرفه‌ای و جدی در حال برگزاری است.»

از سوی دیگر، سخنگوی وزارت امور خارجه قطر هم دیروز در مصاحبه با شبکه الجزیره گفت که این کشور در تلاش‌های دیپلماتیک برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها و مبادله پیام‌ها میان ایران و امریکا نقش داشته است. این مقام قطری گفت: «تأکید می‌کنیم که ما طرفدار هیچ کدام از طرف‌ها در این مذاکرات نیستیم و ایجاد اعتماد میان دو طرف، چالش بزرگی به شمار می‌آید.»

اصرار امریکایی‌ها بر مواضع قبلی خود و ادامه گفتگو‌ها طبق مذاکرات وین درحالی است که ایران خواهان حل اختلافات باقی مانده است و نیازی به مذاکره بر سر مواردی که قبلاً توافق شده است نمی‌بیند. درحالی که امریکایی‌ها در ظاهر از توافق با ایران استقبال می‌کنند، اما باتوجه به عدم تغییر مواضع امریکایی‌ها، چشم‌انداز این دور از گفتگو‌ها نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. ایران بار‌ها اعلام کرده اگر امریکا خواهان احیای برجام است باید همه تحریم‌ها را لغو کند و حسن نیت خود را نشان دهد، اما کاخ سفید حاضر نیست همه تحریم‌ها را لغو کند. یکی از موارد اختلافی خارج کردن سپاه پاسداران از لیست تحریم‌ها و تروریسم است که دولت امریکا تاکنون با این موضوع مخالفت کرده است. مقامات واشنگتن بار‌ها به صراحت گفته‌اند که اگر توافقی نیز حاصل شود بخشی از تحریم‌های قبلی به قوت خود باقی خواهد ماند، ولی ایران خواهان لغو همه تحریم‌هاست. حتی هیئت ایرانی در دور قبلی مذاکرات خواهان تضمین امریکا برای عدم تکرار خروج این کشور از برجام شده است، اما کاخ سفید با این درخواست مخالفت کرده است و گفته نمی‌تواند تضمینی در این زمینه بدهد. حتی جمهوریخواهان که به شدت با برجام مخالف هستند گفته‌اند که دولت امریکا به تنهایی نمی‌تواند در این زمینه تصمیم بگیرد و باید کنگره آن را تصویب کند و به ایران هشدار داده‌اند که در صورت روی کار آمدن جمهوریخواهان در انتخابات آتی برجام را دوباره پاره خواهند کرد و ادعا کرده‌اند که با دولت بایدن توافق نکنند.

دوحه میدان آزمون امریکاست

در حالی که امریکا سعی دارد در توافق احتمالی با ایران بند‌های جدیدی را بگنجاند و در رسیدن به توافق هم جدی نیست، مقامات ایرانی بار دیگر نسبت به زیاده‌خواهی واشنگتن هشدار دادند. در همین راستا، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه گفت ایران روز چهار شنبه بار دیگر بر موضع قاطع خود درباره عدم عبور از خط قرمز‌ها تأکید کرد. به گزارش ایرنا، امیرعبداللهیان گفت: «جو بایدن مرتباً از کانال‌های مختلف پیام‌هایی را برای ایران ارسال می‌کند و محتوای پیام‌ها هم تأکید بر اراده او برای دستیابی به توافق است، ولی ما هنوز در عمل چیزی جز رفتار‌های مبتنی بر فشار حداکثری دوره ترامپ در امریکا را شاهد نیستیم». امیرعبداللهیان گفت که پذیرش مذاکره غیرمستقیم با امریکا در دوحه برای آزمودن این مسئله بود که آیا واشنگتن اراده جدی برای دستیابی به توافقی واقعی دارد یا نه. هیئت امریکایی هم که به ریاست رابرت مالی، نماینده ویژه امریکا در امور ایران در دور غیرمستقیم مذاکرات با تهران در دوحه حضور دارد، آمادگی خود را برای تکمیل و اجرای توافق هسته‌ای و بازگشت به پایبندی کامل و متقابل به توافق اعلام کرد، اما از طرفی هم ادعا کرده که دستیابی به توافق مستلزم آن است که ایران از خواسته‌های اضافی خود که خارج از چارچوب توافق برجام هستند صرف نظر کند. این درحالی است که ایران بار‌ها گفته که هیچ خواسته فرابرجامی ندارد، ولی دولت بایدن اگر به دنبال رسیدن به توافق است باید موانعی را که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق امریکا پس از خروج از برجام ایجاد کرد، از سر راه بردارد. ادعای امریکا به درخواست فرابرجامی ایران درحالی است که هیئت ایرانی تنها خواستار لغو تحریم‌ها است و هیچ بند اضافی به متن توافق قبلی اضافه نکرده است، اما امریکا و اروپایی‌ها تلاش می‌کنند مسائلی مانند برنامه موشکی و رفتار‌های منطقه‌ای ایران را نیز در توافق احتمالی بگنجانند که ایران بحث بر سر این موارد را خط قرمز اعلام کرده است. دولت امریکا با وجود اینکه بار‌ها به شکست سیاست فشار حداکثری علیه ایران اعتراف کرده، اما در عمل گامی برای منتفع شدن ایران از دستاورد‌های برجامی برنداشته است و پا جای پای دولت ترامپ گذاشته است.

منبع: روزنامه جوان