بورل در تهران چه کرد؟

پس از آنکه مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین در ۲۰ اسفند ماه سال گذشته دچار وقفه شد، تبادل پیام‌ها بین ایران و آمریکا به واسطه «انریکه مورا» هماهنگ کننده گفت‌وگوها ادامه داشت. البته در این میان جوزپ بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آنگونه که امیرعبداللهیان نیز به آن اشاره کرده بود برخی از وزرای خارجه اروپایی و منطقه هم اقدام به رد و بدل این پیام‌ها بین ایران و آمریکا کردند.

البته در این میان شاهد صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشنهاد شده از سوی آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان،‌ فرانسه و انگلیس) بودیم که واکنش تهران را به همراه داشت و قبل از صدور آن نیز سازمان انرژی اتمی اقدامات جبرانی هسته‌ای را صورت داد که از آن جمله متوقف کردن فعالیت دوربین‌های فرابرجامی آژانس بود. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نیز پس از صدور این قطعنامه در نشستی خبری با «بلاول بوتو زرداری» وزیر خارجه پاکستان گفت که پکیج سیاسی جدیدی را روی میز گذاشتیم و آمریکا پذیرفت، ولی بر تصویب قطعنامه هم تأکید داشت. در نتیجه جمهوری اسلامی ایران هم با افزایش فعالیت‌های هسته‌ای خود در حوزه‌هایی که از طریق سازمان انرژی اتمی اعلام، اجرایی و عملی شد و به صورت رسمی هم قبل از صدور قطعنامه به دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده شد، این اقدامات را انجام دادیم.

امیرعبداللهیان تصریح کرد: اکنون نیز در کنار قطعنامه، اقدامات بیشتر هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران قرار دارد اما ما از گفت‌وگو و مذاکره فرار نخواهیم کرد و در این مسیر ارتباطات ما در عرصه‌های دیپلماتیک و پیام‌های ما از طریق آقایان مورا مذاکره کننده اتحادیه اروپا و بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حال تبادل است. جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به یک توافق خوب، قوی و پایدار از منطق دیپلماسی و منطق مذاکراتی فاصله نخواهد گرفت. (بیشتر بخوانید)

از سوی دیگر «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در نشست هفتگی با خبرنگاران اظهار داشت: ما قبل از اجلاس حکام و صدور قطعنامه علیه ایران، مجددا تلاش کردیم مسیر توافق را هموار کنیم. در تمامی این مدت این ابتکارات جمهوری اسلامی ایران بوده که به رغم کارشکنی‌ها و تطویل و اتلاف انرژی که آمریکا از ما و بقیه تلف کرده، تلاش کردیم مسیر مذاکرات را جلو ببریم. قبل از نشست شورای حکام هم ابتکاری را ایران ارائه کرد و بورل از آن استقبال کرد و از طریق بورل به گوش طرف مقابل رسانده شد و ما حتی برای این‌که مطمئن شویم در این مسیر غیرمستقیم ارسال پیام نکات و ابتکار ایران شنیده شده، برای اولین بار از طریق دو وزیر خارجه دیگر این ابتکار و پیشنهاد ایران منتقل شد. یک بازه زمانی طراحی و نقشه راهی داده شد، ولی آمریکا مجددا تصمیم گرفت که تطویل ایجاد کرده و توافق را عقب بیندازد و با این برداشت غلط و توهم که اهرم سازی می‌کند، به شورای حکام رفت که البته پاسخ ایران قاطع و متناسب بود.

خطیب‌زاده خاطرنشان کرد: الان مسیر همان مسیر دیپلماسی است. یک برهه‌ای مسیر اشتباهی را رفتند و سوء محاسبه داشتند و پاسخ آنها داده شد، مسیر گفت‌وگو را از طریق بورل پیگیری می‌کنیم. گفت‌وگویی که بورل با آقای امیرعبداللهیان داشت در ادامه همین مسیر است. اگر آمریکا بپذیرد که براساس تعهداتش ذیل برجام باید کلیه حلقه‌های تحریمی و فشار حداکثری علیه مردم ایران را کنار بگذارد و تلاش بیهوده نکند که اجزای فشار حداکثری را حفظ کند، می‌توانیم به سرعت و براساس ابتکار ایران توافق را نهایی کنیم. (بیشتر بخوانید)

* امیدواری به از سرگیری مذاکرات در آینده نزدیک/ برنامه‌ریزی‌های در دستورکار وزارت خارجه

در نهایت روز پنجشنبه دوم تیرماه حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست خبری مشترک با «سرگئی لاوروف» همتای روس خود در تهران ابراز امیدواری کرد که مذاکرات درباره رفع تحریم‌ها در آینده نزدیک از سر گرفته شود و افزود: برنامه‌ریزی‌هایی در دستورکار وزارت خارجه است و امیدواریم با واقع بینی طرف آمریکایی بتوانیم در آینده نزدیک به نقطه نهایی توافق برسیم.

وی با بیان این‌که قطار مذاکره برای لغو تحریم‌ها به ایستگاه‌های سخت و نزدیک به نقطه پایان خودش رسیده است، گفت: طرف‌های مقابل به صورت مشخص آمریکا و نماینده ارشد مذاکره کننده اتحادیه اروپا آقای بورل و آقای مورا به تلاش‌های خود برای بازگشت همه طرف‌ها به مذاکرات و ادامه مذاکرات ادامه می‌‌دهند. در ساعات گذشته آقای باقری مذاکره کننده ارشد ما در تماس مستمر با مورا بود و هم من با بورل. امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک ریل مذاکرات را که در مسیر درست خودش قرار دارد، مجددا این قطار را بر روی ریل در جریان و حرکت نگهداریم.

امیرعبداللهیان تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به توافق خوب، قوی و پایدار جدی است و ما مسیر دیپلماسی را که مسیر درستی است، ادامه خواهیم داد و بار دیگر آمریکا را به واقع بینی برای رسیدن به مرحله نهایی مذاکرات دعوت می‌کنیم. (اینجا بخوانید)

* تأکید روسیه بر لغو تحریم‌های ناقض برجام

وزیر امور خارجه روسیه (+) هم در نشست خبری با امیرعبداللهیان بر احیای برجام تأکید کرد و گفت: همه تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران که ناقض برجام است باید لغو شود. امیدوارم آمریکا انتخاب منطقی خودش را صورت دهد. البته اطمینان نهایی را در این زمینه ندارم. لاوروف همچنین افزود: ما به دوستان ایرانی گفتیم که از موضع آنها برای احیای کامل برجام بدون هیچ کم و کاستی و افزودن به آن حمایت می‌کنیم.

همان روز و همزمان با سفر لاوروف امیرعبداللهیان با وانگ یی وزیر خارجه چین نیز تلفنی گفت‌وگو کرد و از جمله مباحث مورد گفت‌وگو، مذاکرات برای رفع تحریم‌ها بود. وزیر خارجه چین در گفت‌وگو با همتای ایرانی با اشاره به وقفه ایجاد شده در مذاکرات رفع تحریم‌ها گفت که طرف آمریکایی باید مسؤولیت‌های خود را بشناسد و به خواسته‌های منطقی طرف ایرانی پاسخ مثبت دهد. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران عصر پنجشنبه دوم تیر ماه هم با «بدر البوسعیدی» همتای عمانی به صورت تلفنی به رایزنی پرداخت و طرفین آخرین وضعیت مذاکره برای رفع تحریم‌ها را مورد بررسی و رایزنی قرار دادند.

پنجشنبه شب هم خبری منتشر شد از رایزنی جوزپ بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران بر سر میز شام در بروکسل درباره برجام. از سوی دیگر هم خبری منتشر شد از بیانیه ۲۵ نفر از سران مذهبی در آمریکا که خواستار بازگشت بایدن به برجام شده‌ بودند. 

بامداد جمعه هم اخباری منتشر شد از سفر جوزپ بورل به تهران و در نهایت صبح جمعه سوم تیر ماه سعید خطیب‌زاده از سفر جمعه شب بورل به تهران خبر داد و گفت که او قرار است در این سفر ضمن دیدار و گفت‌وگو با امیرعبداللهیان با برخی مقامات ایرانی هم دیدار کند و افزود: در این سفر که در چارچوب رایزنی‌های جاری بین ایران و اتحادیه اروپا انجام می‌شود درباره مناسبات دوجانبه، برخی موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین آخرین وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها بحث و تبادل نظر انجام خواهد شد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در توئیتی ضمن تأیید سفر به ایران، تأکید کرد که دیپلماسی تنها راه بازگشت به اجرای کامل برجام است. سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا هم در بیانیه‌ای اعلام کرد: جوزپ بورل به عنوان بخشی از تلاش‌های جاری برای بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به اجرای کامل، در تاریخ ۲۴ تا ۲۵ ژوئن (جمعه و شنبه) به ایران سفر خواهد کرد. نماینده عالی به عنوان هماهنگ‌کننده برجام با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و سایر همتایان ذیربط ایرانی دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.

وزارت خارجه فرانسه هم در این زمینه بیانیه‌ای صادر و با اشاره به سفر بورل به ایران اعلام کرد که این کشور برای به نتیجه رساندن برجام آمادگی دارد. در این بیانیه آمده بود: «ما آماده‌ایم در خصوص این توافق به نتیجه‌ برسیم و از ایران می‌خواهیم همین حالا که همچنان امکان دارد، از این فرصت دیپلماتیک برای نهایی کردن و به نتیجه رساندن آن استفاده کن. دیپلمات اتحادیه اروپا تلاش خواهد کرد ایران را برای احیای توافق هسته ای متقاعد کند».

در این زمینه، خبرگزاری رویترز مدعی شده که دو مقام اروپایی و ایرانی گفته‌اند که هنوز دو موضوع حل نشده در مذاکرات وین وجود دارد که یکی از آن‌ها موضوع تحریم‌ها است.

 *‌ورود بورل به تهران

در نهایت بورل برای نخستین بار در دولت سیزدهم به تهران آمد و پیش از ظهر روز شنبه چهارم تیر ماه در محل وزارت امور خارجه مورد استقبال امیرعبداللهیان قرار گرفت و دو طرف در حدود چهار ساعت به گفت‌وگو پرداختند. در این گفت‌وگوها انریکه مورا معاون بورل و هماهنگ کننده مذاکرات و علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران حضور داشتند. رضا نجفی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و مرضیه افخم مشاور وزیر و مدیرکل زنان و حقوق بشر هم بر سر میز مذاکره نشستند. امیرعبداللهیان و بورل همچنین ملاقاتی دوجانبه و خصوصی هم داشتند.

البته بورل پیش از این و در دولت دوازدهم هم به تهران سفر کرده بود. در دولت سیزدهم انریکه مورا چهار بار به تهران آمد دو بار در سال گذشته (یک بار برای شرکت در مراسم تحلیف آیت‌الله رئیسی و یک بار هم در مهر ماه ۱۴۰۰ به منظور گفت‌وگو با علی باقری) و دو بار هم در سال جدید شمسی (فروردین و اردیبهشت۱۴۰۱). او در هفتم فروردین ماه سال جاری در سفر به تهران ضمن دیدار با علی باقری برای نخستین بار با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ملاقات کرد.

* آمادگی ایران برای از سرگیری مذاکرات در روزهای آینده

امیرعبداللهیان پس از دیدار و گفت‌وگو با بورل در جمع خبرنگاران حضور یافت با بیان این‌که آمادگی داریم در روزهای آینده مذاکرات را از سر بگیریم، گفت: امیدواریم طرف آمریکایی این بار واقع بینانه و منصفانه در مسیر مذاکرات و رسیدن به نقطه پایانی توافق اقدامات مسؤولانه و متعهدانه‌ای را انجام دهد.

وی افزود: امروز گفت‌وگوهای مفصل، عمیق و دقیقی را درباره مطالبات ایران داشتیم و به بورل تأکید کردیم اولا آمادگی داریم در روزهای آینده مذاکرات را از سر بگیریم و ثانیا آن‌چه برای ایران مهم است، نفع کامل اقتصادی ایران از توافقی است که در سال ۲۰۱۵ حاصل شده و هر موضوعی که بتواند نفع کامل اقتصادی ما را تحت تاثیر قرار دهد، از نظر دولت آقای دکتر رئیسی و جمهوری اسلامی ایران قابل قبول نخواهد بود. ما سعی می‌کنیم مشکلات و نقاط افتراقی که وجود دارد را در مسیر گفت‌وگوهایی که بزودی از سر گرفته خواهد شد، برطرف کنیم. امیدواریم به صورت مشخص طرف آمریکایی این بار واقع بینانه و منصفانه در مسیر مذاکرات و رسیدن به نقطه پایانی توافق، اقدامات مسؤولانه و متعهدانه‌ای را انجام دهد. (بیشتر بخوانید)

گفتنی است امیرعبداللهیان و بورل ۲۸ خرداد ماه تلفنی گفت‌وگو کردند. وزیر امور خارجه درباره گفت‌وگوی تلفنی‌اش با مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عنوان کرد: به آقای بورل گفتم توافق خوب و پایدار ضروری است، اما به شرطی که طرف مقابل از رفتارهای دوگانه و متناقض خود دست بکشد. 

* باید برجام را دوباره روی ریل قرار بدهیم

بورل (+) هم پس از امیرعبداللهیان در نشست خبری مشترک طی اظهاراتی با بیان این‌که مذاکرات درباره برجام را در روزهای آتی از سر خواهیم گرفت، گفت: ما باید برجام را دوباره روی ریل قرار بدهیم. 

وی افزود: سفر من یک هدف اصلی دارد، این‌که این بن بست را بشکنم. تنش‌ها را در خصوص مذاکرات برجام کم کنم. برای من اهمیت اصلی داشت و این‌که یک انگیزه جدید و فرصت جدیدی ایجاد کنیم برای این‌که برجام و گفت‌وگوهای آن را روی ریل قرار دهیم. می‌خواستم به ایران بیایم و این را به صورت عمیق با مقامات جمهوری اسلامی ایران در میان بگذارم. خیلی خوشحالم که قرار است مذاکرات را درباره برجام در روزهای آتی از سر بگیریم. روزهای آتی یعنی این‌که واقعا روزهای آتی و این بن بست را بشکنیم.

بورل همچنین گفت: من مذاکرات را پیشنهاد کردم. ما متنی داشتیم و یکسری سؤالات کوچکی بود که قرار بود آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها به آن پاسخ دهند چون چین،‌ فرانسه، روسیه، آلمان و انگلیس کارشان را انجام داده بودند و یکسری سؤالات در ماه مارس باقیمانده بود که ایران و آمریکا باید به آن پاسخ می‌دادند و قرار نبود این وقفه سه ماه شود. این وقفه باید شکسته شود و سه ماه گذشته و باید کار را تسریع کنیم و امروز خیلی خوشحالم بابت این تصمیم که ایران گرفت که مذاکرات از سر گرفته خواهد شد و این تصمیم در تهران و واشنگتن گرفته شده است. قرار است بعد از سفر من مذاکره ادامه یابد و تیم من به عنوان تسهیل کننده بین ایران و آمریکا خواهند بود تا مسائل باقیمانده را رفع کنیم. رسیدن به توافق بسیار مهم است.

البته بورل ابراز امیدواری کرد که مجددا به تهران سفر کند تا در خصوص روابط دوجانبه بین ایران و اتحادیه اروپا به گفت‌وگو بنشیند و افزود: چون متقاعد شدم پتانسیل عظیمی در زمینه‌های مختلف داریم از جمله در حوزه تجارت، نفت و گاز و مسائل دیگری که وجود دارد. ما بازار بزرگی هستیم و ایران هم بازار بزرگی است و اقتصادهای ما می‌توانند یکدیگر را تکمیل کنند و به همین خاطر است که ما باید برجام را دوباره روی ریل قرار بدهیم.

مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین در یک رشته توئیت هدف اصلی سفرش به تهران را دادن شتاب به مذاکرات و بازگرداندن برجام به مسیر اصلی آن اعلام کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان هم در گزارشی توئیتری درباره دیدارش با بورل نوشت: اگر سایر طرف‌ها اراده لازم را داشته باشند، ایران مصمم به نیل به توافق خوب، قوی و پایدار است.

وی همچنین در صفحه اینستاگرامش نوشت: ما همواره به تعهداتمان در برجام عمل کرده‌ایم و هیچ گاه از میز مذاکره خارج نشده‌ایم. اکنون نیز بدون عقب نشینی از حقوق مردم عزیز ایران، به مذاکرات ادامه خواهیم داد و امیدواریم به صورت مشخص طرف آمریکایی این بار واقع بینانه و منصفانه در مسیر مذاکرات و رسیدن به نقطه پایانی توافق، اقدامات مسؤولانه و متعهدانه‌ای را انجام دهد. (اینجا بخوانید)

البته در این میان، یک مقام وزارت خارجه آمریکا به اظهارات مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین واکنش نشان داد و به آکسیوس گفت: «ما آماده‌ایم به سرعت توافق مذاکره‌ شده در وین برای بازگشت به اجرای کامل برجام را به سرانجام برسانیم، اما لازم است ایران مطالباتی که فراتر از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ هستند را کنار بگذارد.»

* ملاقات با شمخانی

این مقام ارشد اتحادیه اروپا همچنین عصر شنبه به ملاقات علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی رفت. 

دبیر شورای عالی امنیت ملی در دیدار بورل گفت: اقدامات جبرانی ایران دربخش هسته‌ای تا زمانی که رویه غیر قانونی غرب تغییر نکند، ادامه می‌یابد.

بورل هم با انتقاد شدید از سیاست‌های ترامپ که با خروج یکجانبه از برجام این توافق بین‌المللی را تا مرز نابودی پیش برد، اظهار داشت: برای دستیابی به توافقی خوب همه طرف‌ها باید نگاهی رو به آینده داشته باشند. وی با اشاره به گفت‌وگوی خود با مقامات آمریکایی پیش از سفر به تهران اظهار داشت: دولت بایدن به دلایل مختلف به دنبال دستیابی به توافق برای احیای برجام است.

* مذاکرات در یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس

مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین در نشستی خبری در تهران اعلام کرد مذاکره مستقیمی بین ایران و آمریکا انجام نخواهد شد و محل مذاکرات، شهر وین نخواهد بود و این بار مذاکرات در یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس برگزار می‌شود. در همین خصوص تحلیلگران از عمان و قطر از جمله گزینه‌ها در این زمینه نام می‌برند و عده‌ای قطر را گزینه قطعی‌تری نسبت به عمان عنوان می‌کنند.

بورل پیش از ترک تهران هم در صفحه شخصی توئیتر خود نوشت: «نتیجه مهم سفر من به ایران این بود که ما بن‌بست اخیر را بازگشایی کرده و مذاکرات متوقف‌ شده بر سر برجام از سر گرفته می‌شود».

در همین خصوص نیز یک مقام ایرانی به شبکه الجزیره گفت که تهران در تلاش برای یک توافق محکم و قوی است و در این راستا زبان زور فایده‌ای ندارد و افزود: به احتمال زیاد مذاکرات در یکی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به جای شهر وین آغاز شود و در این میان شانس قطر برای میزبانی مذاکرات بیشتر است و این کشور تمامی ظرفیت‌ها را برای این کار در اختیار دارد./فارس

انتهای پیام/