آیت‌الله اراکی: ما مکلف به تبیین فقه نظام‌ساز هستیم
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: فقه اکبری که ما بیش از هر چیزی مکلف به تبیین و اجرای آن هستیم، فقه نظام‌ساز است.
به نقل از مرکز خبر حوزه، نخستین همایش ملی «فقه نظام ساز» با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزوی و دانشگاهی، امروز در موسسه آموزش عالی امام رضا(ع) قم برگزار شد.
آیت‌الله محسن اراکی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در این همایش اظهار کرد: امروز جمع زیادی «فقه نظام» را واژه مبهمی تلقی می کنند، بنابراین برای ارائه تعریف «فقه نظام ساز» تعریف روشنی که از فقه شده است را ارائه می کنیم و آن علم به احکام فعل مکلفین است.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه با اشاره به لزوم تبیین فقه نظام و رابطه آن با حکمرانی و تمدن بیان کرد: برای خیلی از افراد مشخص نیست که فقه نظام به چه معنا است و برای روشن شدن این بحث باید به متعلق این علم پرداخته شود.
استاد درس خارج فقه نظام، بیان کرد: ولایت، جامعه‌ساز است و جمعیت‌های پراکنده را به جمعیت‌های واحد تبدیل می‌کند. اگر رفتارهای ارادی مجموعه‌ای از انسان‌ها به‌وسیله حاکمیت تبدیل به اراده جمعی شد، ما از آن به جامعه تعبیر می‌کنیم.
آیت‌الله اراکی افزود: موضوع در فقه نظام چیزی است که ما در آن به مکلف کلان در مقابل مکلف خُرد تعبیر می‌کنیم و ما می‌توانیم جامعه‌ای داشته باشیم که اعضای آن مسلمان باشند و رفتارهایشان اسلامی باشد؛ اما جامعه اسلامی نباشد و جامعه ای اسلامی است که حاکمیت آن اسلامی باشد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، خاطرنشان کرد: ما در دوران قبل از انقلاب اسلامی چیزی به عنوان جامعه اسلامی نداشتیم، چون حاکمیت اسلامی نداشتیم. ما می توانیم جامعه داشته باشیم که اعضای آن مسلمان باشند و رفتارهایشان اسلامی باشد اما جامعه اسلامی نباشد. جامعه‌ای اسلامی است که حاکمیت آن اسلامی باشد.
عضو مجلس خبرگان گفت: فقه اکبری که ما بیش از هرچیزی مکلف به تبیین و اجرای آن هستیم، فقه نظام‌ساز است و همین فقه است که جامعه نیکوکار و جامعه پاک می‌سازد؛ هرچند تک فردهای جامعه افرادی معصیت‌کار باشند.
وی در ادامه افزود: ما بحمدالله در کشور خود نظام داریم و این نعمت برزگی است که خداوند متعال به ما نصیب کرده و نعمت فرمانبری از ولی امر نعمتی بسیار بزرگ و بالا است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در توضیح رابطه فقه نظام با حکمرانی بیان داشت: حکمرانی یعنی ما فرمانی داشته باشیم که بتواند راه‌های جامعه را به سمت اراده جمعی سوق دهد و اراده جمعی را در راستای مسائل اجتماعی و عدل تنظیم کند.
وی در توضیح رابطه فقه نظام با تمدن، خاطرنشان کرد: تمدن برقراری زندگی نظم یافته جامعه مبتنی بر جامعه بهتر و برتر است که اگر بخواهیم تمدنی داشته باشیم بدون پرداختن به فقه نظام نمی‌توانیم به تمدن دست پیدا کنیم.
آیت الله اراکی، راهپیمایی ها در طول انقلاب را نمادی از جامعه اسلامی دانست و افزود: ما بدون فقه نظام نمی‌توانیم حکمرانی داشته باشیم چون فقه نظام یعنی حکمرانی عادلانه اسلامی و تمدن‌سازی بدون پرداختن به فقه نظام میسر نمی‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، دبیر علمی این همایش نیز در ابتدای برگزاری آن، با اشاره به پیچیدگی مسائل جامعه امروزی، گفت: به دلیل ارتباطی که پدیده‌های اجتماعی با یکدیگر دارند، با فقهی که به مسائل جمعی توجهی نمی‌کند، نمی‌شود پاسخگوی مسائل و سوالات جامعه بود.
این عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: در چنین شرایطی ضروری است تا فضلای حوزه مبانی فقه اجتماعی و کارآمد را استخراج کنند.
وی با تشریح جزئیات همایش ملی فقه نظام‌ساز، ابراز کرد: این همایش به سه هدف مهم نزدیک‌سازی افق‌های نگاه و نظریه‌ها در این حوزه، ایجاد بستر لازم برای آموزش و پژوهش مؤسسات و تقویت و توسعه گفتمان دامنه ادبیات در این حوزه می‌پردازد.
استاد حوزه علمیه قم افزود: بحث نظام‌سازی فقهی عمدتاً پس از انقلاب مطرح شده و یک سیر صعودی داشته است و امروز در یک نقطه مطلوب از طرح شدن قرار دارد، اما دیدگاه‌ها و نظریه‌های مختلفی در این خصوص وجود دارد و این همایش یکی از اهداف اساسی خودش را متناظر کردن این دیدگاه‌ها قرار داده است.
دبیر علمی همایش ملی فقه نظام‌ساز با اشاره به اینکه این مباحث در حد تئوری باقی نخواهد ماند، عنوان کرد: واحدهای درسی با این عنوان در برخی از مؤسسات در حال انجام است که این همایش به این حرکت توان بیشتری می‌بخشد و فضا و افقی برای توسعه این مباحث پیدا می‌شود، بنابراین یک تئوری صرف نیست و هرگاه مباحث آموزشی عمق پیدا کند، به مسائل اجتماعی سرریز می‌کند که بر آن اساس می‌توان برای مسائل جامعه نسخه‌هایی پیچید.
در ادامه نیز حجت‌الاسلام والمسلمین ذبیح‌الله نعیمیان، دبیر اجرایی این همایش با اشاره به برگزاری پانزده پیش نشست قبل از برگزاری همایش، گفت: ۳۰ مقاله به دبیرخانه این همایش ارسال شد و از مجموعه مقالات و دیگر آثار پژوهشی مرتبط با فقه نظام ساز رونمایی شد./فارس