عدم اعتماد به نخبگان دانشگاهی | فراموش کردیم جنگ را 20ساله ها مدیریت کردند!

پس از اقدام عملی دولت در هوشمندسازی یارانه ها و جلوگیری از هدررفت منابع کمیاب کشور ، این حرکت دستگاه اجرایی به سر خط خبرها در رسانه های معاند تبدیل شد تا از آب گل آلود و شرایط حساس عبو از برهه سخت اقتصادی جامعه برای خود ماهی بگیرند و با ترویج اخبار و شایعات کذب و گسترش ابهامات ؛ تلاش در اغتشاش آفرینی و ایجاد بحران در کشور کنند اما این رویکرد با هوشمندی ملت ایران با شکست مواجه شد . این رسانه ها در چند ماه گذشته تلاش کردند تا از شرایط اقتصادی که تحت عوامل بیرونی همچون تحریم ها ، جنگ اوکراین و سومدیریت کهنه و بازمانده از قبل ایجاد شده است اقدام به تحریک و نارضایتی سازی مردم نمایند. درواقع هرچند دولت اقدام به جراحی بزرگی نموده است که واجد نوعی تاثیرات در جامعه است و باید به نحوی مدیریت گردد که اقشار آسیب پذیر و عموم اقتصاد جامعه متضرر نگردد ، اما این وضعیت از ضرورت های جامعه امروز و اقتصاد کشور بوده است.

طبعا همان گونه که رسانه های معاند در همه رخدادها و شرایط ، در پی ایجاد بحران هستند در این موضوع هم به روال همیشگی با موضوع روبرو شده اند ، از این رو لازم است هوشیاری دقیق تر ملت ایران را می طلبد . در همین راستا برنامه « امواج شبهه » امروز به موضوع موج سواری رسانه های معاند بر شرایط اقتصادی ایران و لزوم شناخت راهبرد فریب دشمن می پردازد . در این برنامه که به همت سرویس سیاسی رادیو گفت وگو برگزار شد ، دکتر سینا قربانی ، کارشناس ارشد مطالعات رسانه و سید رحیم هاشمی جویباری ، کارشناس و مستندساز حوزه رسانه به گفتگو و مباحثه پرداختند که در ادامه مشروح آن را می خوانید ؛

** آقای قربانی مهمترین دلیل و هدف موج سواری رسانه های معاند از شرایط فعلی چیست؟

انقلاب اسلامی ایران ، مدل حکومتی مبتنی بر جهان بینی خاصی را در جهان پایه گذاری کرد که ارزش ها و ایده آل های نظام سلطه را در همه ابعاد (منطقه و جهان) به چالش کشید و این سیستم حکومتی به جای تبعیت از ارزش های سکولاریستی ، نظام اسلامی را در انظار عمومی به عنوان یک نظام تاثیرگذار و پرقدرت مطرح کرده است ، از این رو کشورهای نظام سلطه که به دنبال تقسیم بندی جهان به دو قطب سلطه گر و سلطه پذیر هستند ، این نظام اسلامی را برنتابیدند و از همان روزهای انقلاب از هر مدلی استفاده کردند تا وارد جنگ با جهموری و انقلاب اسلامی شوند . در آن روزها فضای مجازی و اینترنت وجود نداشت در نتیجه دشمن با استفاده از ماهواره ، رادیو و تلویزیون هجمه و کارهای تبلیغاتی خود را انجام می داد . امروز فضا تغییر کرده و بازیگران آن هم دگرگون شده اند ، بنابراین لازم است ما هم آرایش جدیدی در برابر این جنگ شناختی و ترکیبی داشته باشیم .

هاشمی- رصد رسانه های معاند نشان می دهد، اگر در گذشته ، در برهه های زمانی مختلف ، فتنه های گوناگونی داشتیم اما امروز شیوه عملیات روانی که یکی از ایستگاه های علوم شناختی است دگرگون شده است. در گذشته ، جریان اپوزیسیون ، حتی در داخل کشور ، قدرت میدان داری داشت و ما نمونه هایی از آن را در فتنه ۷۸ و ۸۸ دیدیم اما امروز می بینیم که قدرت میدان داری از  دست آنها خارج شده و حوزه عملکرد خود را تغییر داده اند و از تکنیک هایی استفاده می کنند که به شناخت مردم مرتبط است.

* تمرکز رسانه های بیگانه بر نظام معنایی جمهوری اسلامی

** آقای قربانی ، دشمن در بحران ها و شرایط مختلف از چه شگردهای رسانه ای استفاده می کند تا منافع خود را تامین کند؟

از ابتدای انقلاب تا امروز مراکز و اندیشکده های متعدد خارجی بر ایران متمرکز شده اند و به دنبال برنامه ریزی در برابر ایران هستند. این مراکز ، « نظام معنایی » را به خوبی مطالعه کرده اند و به این نتیجه رسیده اند که اگر بتوانیم مردم ، سبک زندگی ، باورها و روابط اجتماعی را دگرگون کنیم ، می توانیم نظام اسلامی را به سمت فروپاشی ببریم ، البته این یک خیال باطل است و فرزندان این مرز و بوم پاسخ دشمنان را خواهند داد همان گونه که نظام سلطه در 43سال گذشته در حوزه های جنگ سخت و نرم پاسخ سختی از ما گرفته است . درواقع اندیشکده های دشمن از طریق نظام معنایی ، شناخت افراد جامعه را پیدا می کنند و بر اساس آن پیام و محتوا تعریف می کنند . مجموعه تدابیر و اقداماتی که برای شناسایی ، انعکاس ، جریان سازی و ماندگاری پیام بر روی مخاطبان خودی ، دشمن و افراد بی طرف انجام می شود ، تاکتیک های خبری خوانده می شود یعنی رسانه ها با شناختی که از سلیقه مردم پیدا می کنند و با استفاده از تکنیک های خبری محتوا تولید می کنند . از این رو امروز یکی از نقاطی که دشمن بسیار قدرتمند بر آن تمرکز کرده است ، امیدزدایی از مردم جامعه و ایجاد فاصله میان ملت و حکومت است .

* نیروهای خوبی برای جنگ نرم تربیت نکرده ایم

شگردهای رسانه ای در این حوزه بسیار زیاد است . ما در یک میدان دروغ پراکنی قرار داریم ، عملیات گسترده انجام می شود و اخبار جعلی با هدف تخریب سازمانی منتشر می شوند. گاهی بخشی از خبر و واقعیت پنهان می شود و به این طریق بخش اصلی که می تواند بر تصمیم مخاطب اثرگذار باشد منتشر نمی شود. موضوعی که نباید از آن غافل شد این است که ما ضعف هایی در حوزه جنگ نرم داریم . درواقع همان گونه که جوانانی را پرورش داده ایم که با نام مدافع حرم از امنیت مرزها دفاع می کنند ، باید نیروهایی برای جنگ نرم تربیت می کردیم . این موضوعی است که مقام معظم رهبری از سال 78 بر آن تاکید داشتند و توصیه می کردند در برابر تهاجمات فرهنگی و نبرد رسانه ای باید آرایش دفاعی و جنگی بگیریم .

* نیروهای آگاه به علوم روز رسانه در راس نیستند

هاشمی - در ادامه سخنان آقای قربانی پرسش یا نقدی داشتم .شما فرمودید که شناخت موجب می شود که دشمن از یک تکنیک بسیار خوب استفاده کند. اگر قرار باشد این شناختو تکنیک در کنار هم جوابگو باشد ، رسانه در داخل هم وجود دارد و مردم در برهه های مختلف با ما بوده و هستند ، پس چرا این شناخت و تکنیک توسط رسانه های داخلی برای مردم اثرگذار نیست؟

قربانی - نیروهای جوان ما که آرایش رسانه ای را می شناسند به میدان نیامده اند . درواقع گرچه افرادی که در راس هستند انقلابی و حزب الهی هستند اما با جریان های روز و آرایش نبرد رسانه ای آشنایی ندارند و ما باید این موضوع را بپذیریم. به عنوان مثال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره ریاست جمهوری دهم و یازدهم مجوز 13هزار و 500 رسانه را صادر کرده است . سوال اینجاست که این رسانه ها اکنون کجا هستند و در جنگ روایت ها چه کمکی به انقلاب کرده اند ؟ این رسانه ها مجوز گرفتند که تولید محتوا کنند تا روایت نخست را در اختیار داشته باشند . متاسفانه ضعف ما این است که روایت اول نداریم و میدان را به رسانه های بیگانه داده ایم .

* نبود پیوست فرهنگی خلا اصلی در جنگ رسانه ای

هاشمی- آقای قربانی شما در بیانات خود فرمودید که ما با تجربه و تربیت نیروهای ماهر توانستیم بحران را در غرب آسیا کنترل کنیم . پس از تشکیل کشورهای منطقه مانند سوریه ، اردن ، لبنان ، فلسطین و ... تا کنون ، جریان های مختلفی در آنها شکل گرفته است که بیشترین جریان های منطقه ای در سوریه وجود دارد . لبنان هم با 18 جریان ، موثر است اما در عراق عشایر و جریانهایی که قدرتمند نیستند دیده می شوند . در کشور ما این گونه نیست یعنی جریان با مدل های غرب آسیا وجود ندارد . در تایید سخنان شما باید بگویم ما فراموش کرده ایم که بیست ساله ها جنگ را مدیریت کرده اند و رسانه تنها تلویزیون و مکتوبات نیست . به نظر من آرایشی که رسانه های معاند برای ما گرفته اند به این دلیل است که چیزی به نام پیوست فرهنگی برای عملکردی که دولت ها در راهبرد نظام جمهوری اسلامی به آن نیاز دارد ، وجود ندارد . یک مثال ساده در این باره سیاست امریکا در برابر افغانستان بود . دولت امریکا برای آن که مردم را برای تامین منابع مالی جنگ در افغانستان توجیه کنند ، برج های دوقلوی خود را منفجر می کند که مردم پای کار بمانند و مالیات بدهند تا نیروی نظامی کشورشان به سرزمین دیگری حمله کند و در آن بجنگد و این یک پیوست فرهنگی بسیار دقیق است .

* القای آمدن قحطی توسط رسانه های معاند

** آقای قربانی ، رسانه های معاند با چه شگردهایی تلاش می کنند بر اذهان عمومی اثرگذار باشند تا اراده ملی را سست کنند؟

میدان دروغ پراکنی دشمن بسیار گسترده است و صرفا به محتوا بسنده نمی کند یعنی برخی اوقات حملات سایبری هم شروع کننده عملیات دروغ پراکنی است. در اینجا به حمله سایبری به سامانه های سوخت کشور رخ داد اشاره می کنم که با سالروز افزایش قیمت بنزین همزمان شد . هدف این جریان یادآوری موضوع افزایش قیمت بنزین بود تا مردم را تحریک کنند . این عملیات دروغ پراکنی مردم را تهییج می کرد تا با ترس قحطی به پمپ بنزین ها هجوم بیاورند . درواقع کاری که امروز دشمن انجام می دهد القای ترس از قحطی است که از خود قحطی خطرناک تر است و منجر به هرج و مرج در کشور می شود . مانند اخبار و شایعاتی که پیرامون کمبود برنج ، روغن و ... منتشر می شود. رسانه های معاند درباره کمبودهایی که در کشور وجود دارد ضریب های چندبرابری می دهند تا موضوع بسیار بغرنج نمایش دهند. از این رو ضروری است درباره شگردهای رسانه ای دشمن شناخت کافی داشته باشیم و مردم را به حوزه سواد رسانه توانمند کنیم .

* کم کاری رسانه های داخلی در کنترل اوضاع

هاشمی – در مورد موضوع بنزین ، انتقال پیام در سالروز گران شدن این کالا یک عملیات روانی بود که بخشی از میدان به عهده افرادی بود که در کف خیابان بودند و بخش دیگر هم به مدیریت فضای سایبر  سپرده شد . سوال اینجاست رسانه های ما کجا هستند؟ مورد دیگر شخصی بود که به چندین نفر تعرض کرده بود ، سپس به جرم قتل دستگیر شد اما برای او هشتگ « نه به اعدام » منتشر شد . در اینجا رسانه موظف قوه قضائیه باید درباره شخصی که دستگیر شده است روشنگری و او را به مردم معرفی می کرد. در بیان کلی ، اگر انتقال پیام را به علوم شناختی و تکنیک مرتبط بدانیم ، قدرت چنین کاری در کشور وجود دارد اما مجری آن تعریف نشده است. موضوع دیگر که در اینجا باید به آن بپردازیم گرانی نان است . روسیه و اوکراین 40 درصد از گندم دنیا را تامین می کنند . قیمت نان در امریکا که خود تولیدکننده گندم دنیاست ، در طی دو ماه اخیر بار اول 23 درصد و در موج بعدی 25درصد افزایش می یابد . در مقابل در کشورهای منطقه از جمله لبنان که 80درصد گندم مورد نیاز خود را از اوکراین تامین می کرد، چنین تغییر قیمتی را شاهد نبودیم.

** البته عملکرد صدا و سیما به عنوان بخشی از نظام رسانه ای کشور در موضوع بنزین بسیار خوب و سریع بود و تلاش کرد که روایت اول در مورد موضوع هک کارت های سوخت داشته باشد .

قربانی- این که صدا و سیما در این مورد کار خود را به درستی انجام داد قابل قبول است اما آیا تولید محتوای رسانه ملی ما در فضای مجازی غالب بوده است یا تولید محتوای جریانات دیگر.

هاشمی – قطعا تولیدات جریان های دیگر فراگیرتر بود.

* نخبگان رسانه را برای آرایش جدید به کار بگیریم

قربانی – از سوی دیگر شما درباره پیوست فرهنگی سخن گفتید. دستور تدوین سند مهندسی فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران از سال 1380 توسط مقام معظم رهبری به شورای عالی انقلاب فرهنگی صادر شده است . گرچه تصویب آن با تاخیر زیادی همراه بود اما به هر حال در سال  1389 انجام شد اما با تاسف باید گفت حتی یک جلسه در این باره در دولت های دهم و یازدهم تشکیل نشد. با این شرایط چگونه می توان پیوست فرهنگی ایجاد کرد.

از سال 1377 رهبر انقلاب بارها بر این مسئله تاکید کرده اند اما مسئولان با وجود این همه توصیه ، در حوزه رسانه کادرسازی نکرده اند . زمانی که ساختمان متروپل در آبادان ریزش کرد ، خبرنگار باسواد و دانا در آن شهر نبودند که روایت اول از این اتفاق را برای مردم بیان کنند. نخبگان ما که در علوم ارتباطات فارغ التحصیل می شوند در کجا و چه زمانی باید به کار گرفته شوند . در شرایط جدید دنیا که آرایش رسانه ای متحول شده و بازیگران و کنش ها تغییر کرده است باید برنامه های جدید و به روز داشت . ما در یک جنگ قرار داریم که مردم باید در حوزه سواد رسانه ای توانمند شوند و تاب آوری آن ها را افزایش دهیم .

* به جوانان باسواد اعتماد نداریم

هاشمی – تا زمانی که ما بخواهیم گذشته را نقد کنیم و برای آینده پیشنهادی نداشته باشیم ، همچنان در حوزه پدافند عمل می کنیم یعنی هنوز به سطح کنشگری و آفندی نرسیده ایم . این که خروجی های موفق دانشگاه های ما به مناصب های اصلی و تاثیرگذار در کشور نمی رسند چند دلیل دارد ، اول این که به آنها اعتماد نداریم یا بیست ساله های مدیریت جنگ را از یاد برده ایم یا این که افراد انقلابی در راس قرار دارند که پا به سن گذاشته اند اما قصد ترک جایگاه خود را ندارند . ما باید بپذیریم که جوانان ما قابل اتکا هستند و می توان به دانش آنها برای تجهیز در جنگ رسانه ای اعتماد کرد.

برنامه امواج شبهه که گفتگوی تخصصی پیرامون ماهیت شناسی رسانه های معاند فارسی زبان است ، روزهای یکشنبه و سه شنبه ساعت 16 به مدت 60 دقیقه به روی آنتن این شبکه به نشانی موج اف ام ردیف 103.5 مگاهرتز می رود و در این قسمت به موضوع موج سواری رسانه های معاند بر شرایط اقتصادی ایران و لزوم شناخت راهبرد فریب دشمن پرداخت .

این برنامه به تهیه‌کنندگی سیده ‌فاطمه شعار، هماهنگی گیسو جعفرزاده، آیتم‌سازی سمیرا صدیق کردی ، گویندگی فاطمه عبدالوند و با کارشناسی و اجرای مصطفی صادقی تقدیم مخاطبان می‌شود.