تزریق دز سوم واکسیناسیون کرونا مدتی است که در سراسر کشور اجرایی شده است، این روزها انتخاب نوع واکسن و مرکز تزریق آن نقل هر محفل و جمعی است. اما، به گفته معاونت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حدود ۲۲ میلیون نفر از مردم ایران که نوبت دوز سوم آنها فرا رسیده است با وجود برنامه‌ریزی ویژه وزارت بهداشت و فراهم بودن همه امکانات، استقبالی برای تزریق واکسن یادآور نکردند. کمال حیدری افزود: متاسفانه استقبال خوبی از سوی مردم برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا نشده است و طبق آمارها فقط ۴۰% مردم نوبت سوم این واکسن را دریافت کرده‌اند که این آمار روند مطلوبی ندارد.

پیش از تزریق واکسن دز سوم، بهتر است در انتخاب نوع واکسن دقت داشته باشیم و تا جای ممکن اطلاعات علمی خود را در این زمینه به روز کنیم، بر همین اساس در این مقاله قصد داریم تا واکسن ایرانی-استرالیایی اسپایکوژن را به طور کامل معرفی کنیم، نتایج مطالعه واکسن اسپایکوژن به عنوان دز بوستر یا دز سوم را بررسی کنیم و از این واکسن ساخت شرکت سیناژن بیشتر بدانیم.

نگاهی دقیق به نتایج مطالعه واکسن اسپایکوژن به عنوان دز بوستر

در آخرین مطالعه واکسن اسپایکوژن که برای بررسی تاثیر آن به عنوان دز بوستر انجام شد، این واکسن باموفقیت ایمنی افراد را تا چندین برابر (بین 11 تا 25 برابر) تقویت کرد. شرکت‌کنندگان در این مطالعه با سابقه تزریق 2 دز از انواع واکسن‌ها، دارای شرایط متفاوت سنی و جسمی از نظر بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی و دیابت بودند.

واکسن اسپایکوژن در مطالعات قبلی، توانایی خود را برای تولید پاسخ ایمنی به میزان 87 درصد و اثربخشی 60 تا 65 درصدی نشان داده است.

در این مطالعه هدف اصلی بررسی میزان پاسخ ایمنی (غلظت آنتی‌بادی‌های خنثی کننده) است که بعد از تزریق اسپایکوژن به عنوان دز بوستر، در بدن تولید شده است. علاوه بر این، در این مطالعه اثر واکسن بر تحریک مسیرهای دیگر سیستم ایمنی هم بررسی می‌شود.

افراد شرکت‌کننده در مطالعه از نظر نوع واکسن قبلی به سه گروه تقسیم شدند:

دریافت‌کنندگان واکسن ویروس غیرفعال (مانند سینوفارم، بهارات و برکت)

دریافت کنندگان واکسن آدنوویروسی (مانند آسترازنکا)

و دریافت کنندگان واکسن پروتئین نوترکیب (اسپایکوژن)

تزریق واکسن اسپایکوژن به عنوان دز بوستر باعث پاسخ ایمنی مجدد و تا بیش از 25 برابر افزایش در میانگینِ غلظت آنتی‌بادی‌های خنثی‎ کننده شد. اسپایکوژن توانست بیشترین میزان افزایش ایمنی را (میانگین بیش از 25 برابر) در افراد با سابقه تزریق واکسن ویروس غیرفعال (مانند سینوفارم) ایجاد کند.

همچنین، دز بوستر واکسن اسپایکوژن در دریافت‌کنندگانِ آسترازنکا و اسپایکوژن به ترتیب بیش از 14 برابر و 11 برابر پاسخ ایمنی را افزایش داد. بر اساس این نتایج و با توجه به این که در ایران بیشترین نوع واکسن تزریق شده به افراد در واکسیناسیون اولیه، واکسن‌های ویروس غیرفعال همچون سینوفارم، بهارات و برکت بوده است؛ تزریق اسپایکوژن به عنوان دز بوستر برای همه پلتفرم‌های موجود از واکسن‌ کرونا در ایران و به ویژه پلتفرم ویروس غیرفعال‌شده، انتخابی کارآمد و ایمن است.

در مطالعه بالینی بوستر اسپایکوژن هیچ عوارض جدی یا قابل توجهی مشاهده نشد و بیشترین عوارض بعد از تزریق بوستر اسپایکوژن درد محل تزریق و احساس خستگی بود.

سطح ایمنی پایدارتر در افراد واکسینه با اسپایکوژن

مطالعه دز بوستر اسپایکوژن نشان داد، در نیمی از کسانی که سابقه تزریق اسپایکوژن یا واکسن وکتور ویروسی مانند استرازنکا یا اسپوتنیک را داشتند، از ابتدا سطحی از ایمنی یا همان آنتی‌بادی خنثی‌کننده وجود داشت.

این در حالی است که این نسبت در افراد دریافت‌کننده واکسن‌هایی چون سینوفارم و برکت، کمتر (38 درصد) بوده است.

این یعنی ایمنی در افراد واکسینه با اسپایکوژن پایدارتر بود، چرا که مدت زمان بیشتری از تزریق دز دوم در افراد واکسینه با اسپایکوژن نسبت به افراد واکسینه با واکسن ویروس غیرفعال مثل سینوفارم و برکت گذشته بود (6 ماه در برابر 4 ماه).

واکسن اسپایکوژن و برگزاری کامل مطالعات بالینی

طبق استانداردهای بین‌المللی، واکسن‌هایی که برای کرونا توسعه می‌یابند و تولید می‌شوند، ابتدا باید چند مرحله تحقیق و مطالعه را پشت سر بگذارند تا از اثربخشی و ایمنی آنها اطمینان پیدا شود. مهم‌ترین این تحقیقات، مطالعات یا کارآزمایی بالینی است که در آن ایمنی و اثر واکسن در تعداد زیادی از افراد بررسی می‌شود.

واکسن اسپایکوژن مطالعات بالینی را از اولین فاز تا فاز سوم با استانداردهای معتبر برگزار کرده و تمامی مراحل مطالعات بالینی را کاملاً پشت سر گذاشته است. همچنین، نتایج این مطالعات به وزارت بهداشت و متخصصان ارائه شده است.

تکنولوژی واکسن اسپایکوژن، نتایج مطالعات بالینی آن و اثربخشی آن در پیشگیری از بیماری کووید-19، در کنار ایمنی قابل‌قبول آن مورد توجه پزشکان و متخصصان قرار گرفته است.

بیش از ده انجمن تخصصی پزشکی و پژوهشگاه در نامه‌هایی جداگانه با اشاره به ویژگی‌های این واکسن همچون اثربخشی مطلوب و عوارض جانبی قابل‌قبول آن که در مطالعات بالینی نشان داده شده، خواستار استفاده از این واکسن برای دز بوستر یا تقویتی و همچنین واکسیناسیون اولیه شده‌اند.

سیناژن، تولیدکننده تخصصی داروهای پروتئین نوترکیب

واکسن اسپایکوژن، توسط شرکت سیناژن تولید شده است که یکی از شرکت‌های دارویی تخصصی در منطقه با تجارب طولانی و چندین ساله در تولید انواع پروتئین‌های نوترکیب برای درمان بیماری‌های مختلف مانند ام‌اس، آرتریت، انواع سرطان، پسوریازیس، دیابت و … است.

در ساخت واکسن ایرانی-استرالیایی اسپایکوژن از ویروس زنده یا ویروس کشته‌شده استفاده نشده است، بلکه واکسن اسپایکوژن از پروتئین با خلوص بالا ساخته شده است. این احتمال بروز ریسک‌هایی مانند بیماری‌زایی واکسن بر اثر ذرات ویروسی را در واکسن اسپایکوژن از بین می‌برد.

درباره دوز سوم واکسن کرونا بیشتر بدانید

دوز تقویتی یا دوز سوم واکسن کرونا در افراد با سابقه دریافت دو دوز قبلی، برای بهبود ایمنی ناشی از واکسیناسیون اولیه تزریق می‌شود.

دوز سوم واکسن کرونا کمک می‌کند تا ایمنی بلندمدت در برابر بیماری کووید-19 حفظ شود. دوز تقویتی واکسن کرونا باعث تکثیر سلول‌های B سازنده آنتی بادی می‌شود و سطح ایمنی را دوباره افزایش می‌دهد.

با گذشت زمان، تعداد آن‌ها دوباره کاهش می‌یابد، اما مجموعه سلول‌های ایمنی از قبل بیشتر خواهد شد. این یعنی ایمنی حاصل از دوز سوم واکسن کرونا به واکنش سریع‌تر و قوی‌تر در مواجهه مجدد با ویروس و ایمنی طولانی‌تر بدن می‌انجامد.

چرا تزریق دوز سوم واکسن کرونا الزامی است؟

سه دلیل عمده برای تزریق دوز تقویتی واکسن کرونا با گذشت 6 ماه بعد از تزریق قبلی مطرح شده است:

• بعضی تحقیقات و آمار در دیگر کشورها چندین ماه پس از تزریق دوز دوم، کاهش سطح ایمنی ناشی از واکسن‌ها را نشان داده است.

• انواع (واریانت‌های) جدید ویروس کرونا مانند دلتا و اومیکرون ممکن است توانایی واکسن‌ها را برای جلوگیری از بیماری کووید-19 کاهش دهند.

• سطح ایمنی تشکیل شده در نتیجه واکسن در جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند سالمندان، افراد مبتلا به نقص یا سرکوب ایمنی و مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای مزمن مانند سرطان و دیابت نسبت به دیگران پایین‌تر است.

عوارض جانبی شایع با واکسن‌های کرونا را بشناسید

افراد دریافت‌کننده واکسن ممکن است عوارض جانبی ناشی از واکسن را تجربه کنند، که نشانه‌‌ای طبیعی است که بدن آن‌ها در حال ایجاد پاسخ ایمنی و محافظت است. این عوارض جانبی ممکن است بر توانایی آن‌ها در انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارد، اما باید طی چند روز برطرف شوند.

برخی از افراد عوارض جانبی ندارند و واکنش‌های آلرژیک نادر است. احتمال رخ دادن عوارض جانبی جدی که می‌تواند باعث ایجاد یک مشکل سلامتی طولانی‌مدت شود، پس از هر گونه واکسیناسیون، از جمله واکسن کووید-19، بسیار کم است.

سابقه پایش واکسن‌ها نشان داده است که عوارض جانبی معمولاً در عرض شش هفته پس از دریافت دوز واکسن رخ می‌دهد. عوارض شایع در محل تزریق شامل مواردی چون درد، قرمزی و تورم است. عوارض دیگر که در بدن ممکن است مشاهده شود، عوارضی است مانند: خستگی، سردرد، درد عضلانی، لرز و تب و همچنین حالت تهوع.

مدت زمان قرنطینه در صورت ابتلا به اومیکرون چقدر است؟

همچنان با ثبت بیشترین موارد ابتلا به کرونا و رکوردشکنی پی‌درپی در اروپا و آمریکا، اومیکرون به گسترش و شیوع خود ادامه می‌دهد. اما خوشبختانه تا اینجا آمارها و اطلاعات نشان می‌دهد این نوع از ویروس از نظر ایجاد بیماری شدید به اندازه نوع دلتا نگران‌کننده نیست.

البته اومیکرون به دلیل سرعت انتشار بالا و سرایت راحت بین افراد باعث افزایش بستری‌ها شده است، اما میزان بستری‌ها و موارد ابتلا به نوع شدید کرونا پایین است و موارد مرگ‌ومیر نیز نسبت به پیک‌های قبلی بسیار کمتر است.

بیشترین گروه‌های در خطر افرادی هستند که هنوز کاملاً واکسینه نشده‌اند یا به علت سن بالا، بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری قلبی و ضعف دستگاه ایمنی، بدن آنها توانایی کمتری در مقابله با بیماری دارد. بنابراین، علاوه بر رعایت مسائل بهداشتی هنوز مهم‌ترین راه‌حل واکسیناسیون و مخصوصاً تزریق دز سوم یا دز بوستر واکسن کرونا است.

برای مشاهده اطلاعات بیشتر در رابطه با اومیکرون، پیشنهاد می‌شود مقاله "مدت زمان قرنطینه در صورت ابتلا به اومیکرون چقدر است؟" را مطالعه فرمایید.

تزریق دز سوم واکسن در پدران و مادران به محافظت کودکان کمک می‌کند

در بیشتر کشورهای جهان، پس از بزرگسالان، اکنون نوبت به تزریق واکسن کرونا در نوجوانان و کودکان رسیده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد تزریق واکسن کرونا مخصوصاً دز سوم یا دز بوستر در والدین به ایمنی بچه‌ها در برابر بیماری کووید-19 هم کمک می‌کند.

این تحقیقات جدید نشان می‌دهد والدینی که دز سوم یا بوستر واکسن‌های کووید-۱۹ خود را تزریق می‌کنند، ممکن است به محافظت از کودکان واکسینه نشده خود در برابر این بیماری کمک کنند.

نیاز به تزریق دز سوم توسط پدرها و مادرها در موج اومیکرون

Yi Du  محقق مرکز پزشکی دانشگاه نبراسکا، اوماها، که اثربخشی واکسیناسیون را در آنجا بررسی کرده است، گفت که رفتار اومیکرون احتمالاً متفاوت است.

وی به پایگاه Medscape گفت: در موج اومیکرون، اگرچه موارد افزایش یافته است، اما همچنان اثربخشی واکسن را در کاهش بستری شدن و مرگ‌و‌میر در بیمارستان مشاهده کردیم.

والدین و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های واکسینه شده ممکن است در صورت ابتلا بدون علامت باشند، در حالی که کودکان واکسینه‌نشده ممکن است در خطر باشند.

کاهش ایمنی برای والدین واکسینه شده نگرانی دیگری است. این پزشک و محقق گفت: «تزریق دز تقویتی به شدت توصیه می‌شود».

نتیجه پژوهش هایک و همکارانش نشان می‌دهد که واکسیناسیون والدین با کاهش دادن احتمال تماس با یک فرد عفونی و کاهش میزان سرایت دادن بیماری توسط فرد واکسینه شده در صورت عفونت مجدد، به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا کودکان تا سن 12 سال را کاهش می‌دهد.

نویسندگان مقاله می‌گویند: «این نتایج اهمیت افزایش پوشش واکسن را در میان جمعیت واجد شرایط برای مهار گسترش همه‌گیری کرونا و محافظت از کسانی که نمی‌توانند واکسینه شوند، تقویت می‌کند.»

چرا واکسن اسپایکوژن را برای تزریق دوز سوم انتخاب کنیم؟

اسپایکوژن، واکسن پروتئین نوترکیب علیه ویروس کرونا

اسپایکوژن شامل تمامی قسمت‌های پروتئین اسپایک ویروس کرونا است؛ پاسخ‌های ایمنی در بدن در برابر تمامی بخش‌های اسپایک ویروس کرونا رخ می‌دهد، بنابراین این پروتئین از جایـگاه مهمی در طراحـی واکسـن‌ها علیه ویروس کرونا برخوردار است.

پلتفرم ایمن واکسن

پلتفرم اسپایکوژن از ایمن‌ترین پلتفرم‌های استفاده شده در جهان برای تولید واکسن است و این پلتفرم در ساخت انواع واکسن‌ها از جمله واکسن آنفلوانزا، هپاتیت، HPV (گارداسیل) و داروهایی مانند انسولین سابقه بسیار طولانی دارد.

ساخته شده از پروتئین با خلوص بالا

به دلیل اینکه واکسن اسپایکوژن از پروتئین با خلوص بالا ساخته شده است و از تمامی ساختار ویروس استفاده نشده است، ریسک بروز خطراتی مانند بیماری‌زایی واکسن و ذرات ویروسی به دلیل مشکلات احتمالی در پروسه تولید وجود نخواهد داشت.

ایمنی زایی بالا

اسپایکوژن حاوی ترکیبات آلومینیوم و جیوه نیست و ادجوانت (نوعی ماده جانبی برای تحریک دستگاه ایمنی) که در این واکســن استفاده شده Advax-SM اسـت که مطالعـات متعددی ایمنی‌زایی آن را نشان داده‌اند.

با توجه به یافته‌های موجود از واکسن‌های پیشین و مطالعات Mix & Match به نظر می‌رسد که استفاده از پلتفرم‌های متفاوت از واکسیناسیون اولیه باعث ایجاد ایمنی پایدارتر و موثرتر در برابر ابتلا به کووید-۱۹ می‌شود.

بر اساس اطلاعات به دست آمده از نتایج مطالعات بالینی واکسن اسپایکوژن و همچنین ساختار پروتئینی و نوع ادجوانت‌های آن، واکسن اسپایکوژن می‌تواند گزینه ای مناسب برای دوز بوستر خود و سایر واکسن‌های کرونا موجود باشد.

چنانچه به اطلاعات بیشتری جهت تصمیم‌گیری در انتخاب واکسن اسپایکوژن به عنوان دوز سوم (بوستر) واکسن کرونا نیاز دارید، کافیست از وب سایت رسمی این واکسن، مقاله "اسپایکوژن، انتخابی مناسب برای دوز بوستر" را مطالعه فرمایید.

چرا علائم کرونا در بعضی افراد دیرتر از بین می‌رود؟

بر اساس مطالعه‌ای جدید، با گذشت دو سال از همه‌گیری، محققان هنوز از اثرات طولانی‌مدت کووید که بین 31 تا 69 درصد از بیماران مبتلا به کووید را برای ماه‌ها پس از بهبودی تحت تاثیر قرار داده است، شگفت‌زده هستند. این مطالعه نشان داده که 4 عامل در ایجاد کووید طولانی‌مدت موثر است. این موارد شامل دیابت نوع2، زیاد بودن قطعات ویروسی در گردش درون بدن، فعال شدن ویروسی به نام اپشتین بار و آنتی‌بادیِ خودی علیه ارگان‌های بدن.

آمارهای مختلفی درباره میزان شیوع این نوع علائم طولانی مدت گزارش شده است که شاید به دلیل نداشتن تعریف مشترک و دقیق از این وضعیت باشد. اما سازمان جهانی بهداشت تعریفی ارائه داده است که بر مبنای آن کووید طولانی‌مدت سه ماه بعد از شروع علائم کووید-19 شروع شده و حداقل دو ماه ادامه دارد.

این مطالعه جدید شامل داده‌های 390 بیمار کووید-19 است که پس از تشخیص اولیه پیگیری شده‌اند. برخلاف علائم معمول کووید، علائم طولانی‌مدت کووید می‌تواند ماه‌ها طول بکشد که می‌تواند شامل از دست دادن حافظه، ناراحتی دستگاه گوارش، خستگی، از دست دادن بویایی، سرفه طولانی‎مدت و تنگی نفس باشد. حدود 37 درصد از بیماران در این مطالعه سه یا تعدادی بیشتر از این علائم را ماه‌ها پس از عفونت گزارش کردند، حدود 24 درصد یک یا دو علامت را گزارش کردند.

بر اساس این مطالعه، اگر از قبل دیابت نوع دو دارید، ممکن است در معرض خطر ابتلای به کووید طولانی‌مدت باشید. البته محققان هشدار دادند که این احتمالاً تنها یکی از چندین وضعیت پزشکی موجود از قبل است که می‌تواند خطر ابتلای به کووید طولانی‌مدت را افزایش دهد.

مقدار زیادی از RNA (ماده ژنتیکی) ویروس کرونا که در اوایل بیماری در جریان خون افراد یافت می‌شود، می‌تواند به این معنی باشد که آنها بیشتر در معرض خطر ابتلای به کووید طولانی‌مدت هستند.

ویروس اپشتین بار می‌تواند باعث بیماری عفونی به نام مونونوکلئوز شود، اما معمولاً در بدن نهفته می‌ماند. بر اساس این مطالعه، فعال شدن مجدد این ویروس، که مرکز کنترل بیماری آمریکا (CDC) آن را «یکی از شایع‌ترین ویروس‌های انسانی» می‌نامد، در زمان تشخیص کووید-19 با افزایش خطر ابتلای به کووید-19 طولانی مدت مرتبط است.

عامل دیگر آنتی‌بادی‌های خاص به عنوان Autoantibody هستند که توسط سیستم ایمنی فرد ایجاد می‌شوند، اما برای حمله به بافت یا اندام‌های خودی هدایت می ‌شوند. بر اساس گزارش نیویورک تایمز، وجود میزان بیشتری از اتوآنتی‌بادی‌ها در بدن می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که فرد دارای سطوح پایین‌تری از آنتی‌بادی‌های محافظ در برابر کووید است.

واکسن می‌تواند احتمال کووید طولانی‌مدت را کاهش دهد؟

به گزارش nature محققان در اسرائیل گزارش می‌دهند که افرادی که هم عفونت کرونا داشته‌اند و هم دوزهای واکسن فایزر را تزریق کرده‌اند، نسبت به افرادی که در هنگام ابتلا به کرونا واکسینه نشده‌اند، کمتر ممکن است طیف وسیعی از علائم کووید طولانی‌مدت را گزارش کنند. یعنی، احتمال بروز علائم طولانی‌مدت در افراد واکسینه نسبت به افرادی که هرگز کرونا را نگرفته بودند، کمتر بوده است.

محققان شیوع هر یک از علائم را با وضعیت واکسیناسیون که خود افراد گزارش دادند، مقایسه کردند. شرکت‌کنندگان کاملاً واکسینه که کووید-19 نیز داشتند، نسبت به افراد واکسینه نشده، 54 درصد کمتر سردرد، 64 درصد کمتر خستگی و 68 درصد کمتر درد عضلانی را گزارش دادند.

نتایج این تحقیق هماهنگ با نتایج تحقیقات دیگر، از جمله مطالعه بریتانیا در سپتامبر گذشته است که نشان داد واکسیناسیون خطر ابتلا به کووید طولانی‌مدت را به نصف کاهش می‌دهد.

ادلشتاین مجری اصلی مطالعه می‌گوید که مطالعه تیمش «جامع‌ترین و دقیق‌ترین» تا به امروز در مورد واکسیناسیون و کووید طولانی‌مدت است.

اگرچه نتایج مطالعات بریتانیا و اسرائیل نشان می‌دهد که واکسیناسیون خطر ابتلا به کووید طولانی مدت را کاهش می دهد، اما به گفته ادلشتاین حتی افرادی که به طور کامل واکسینه شده‌اند، هنوز در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. همچنین، هنوز مشخص نیست که آیا واکسیناسیون از افراد در برابر کووید طولانی ناشی از اومیکرون محافظت می‌کند.

معرفی ترکیب سویه های دلتا (AY.4)و امیکرون (BA.1) توسط سازمان بهداشت جهانی

این سازمان، این ترکیب دلتا و امیکرون را به شکل BA.1 x AY.4 اعلام کرده است. این ترکیب ابتدا در فرانسه در ژانویه ۲۰۲۲ گزارش شده بود که بعدا به نام دلتاکرون معروف شد. ‌ تاکنون اطلاعات بسیار کمی در مورد این ترکیب داریم. این ترکیب بسبار شبیه نوع دلتاست، اما قسمت مربوط به پروتئین اسپایک آن بیشتر شبیه امیکرون است. از ‌۳۶ جهش در ژن کدکننده‌ی پروتئین اسپایکِ این ترکیب، ۲۷ مورد در امیکرون، ۵ مورد در دلتا و ۴ مورد هم در هر دو واریانت دیده می‌شود.

این واریانت هنوز نگرانی خاصی ایجاد نکرده و تحقیقات درباره آن ادامه دارد. نگرانی در مورد این شکل از ترکیب ها با فقدان شواهد در مورد افزایش شدت بیماری آن کمتر می‌شود. پیدایش این جهش هشداری است برای آنچه ممکن است در آینده با آن مواجه شویم. احتمال این ترکیبها در آینده وجود دارد و باید قدرت ما برای تحت نظر گرفتن واریانتها بیشتر شود.