داود اوغلو در سودای پست ریاست جمهوری

اندکی بیش از یک سال به زمان برگزاری انتخابات سراسری ترکیه باقی مانده و قاعدتاً باید فضای عمومی، فعلاً آرام باشد. اما ظاهراً همه عجله دارند و سران احزاب، طوری رفتار می کنند که هر آن ممکن است مردم پای صندوق رای بروند!

یکی از سیاستمدارانی که معتقد است دولت و حزب حاکم، توان و کفایت اداره کشور را ندارند و باید هر چه زودتر کنار زده شوند، احمد داود اوغلو است.

سلیم تیمورچی از سران حزب آینده دیروز اعلام کرد:«نورالدین نباتی اثبات کرد که چیزی از اقتصاد نمی فهمد. به همین خاطر، به زودی از پست خود برکنار خواهد شد. نباتی و اردوغان، اقتصاد بحران زده ترکیه را ضعیف تر کردند و نتوانستند کاری کنند. آنان کشور را به پرتگاه برده اند و باید این وضعیت را تغییر دهیم.»

تیمورچی افزود:«یکی از مهم ترین معضلات ترکیه، بی لیاقتی و بی کفایتی دولتمردان است. برای انتخابات سال 2023 میلادی، نامزد حزب ما احمد داود اوغلو است و به او اطمینان کامل داریم. او کسی است که می تواند قطار ترکیه را به ریل بازگرداند.»

احمد داود اوغلو یکی از 6 رهبر جبهه احزاب مخالف اردوغان است، اما ظاهراً تمایل دارد که به صورت مستقل، شانس خود را برای رسیدن به پست ریاست جمهوری بیازماید.

پیاده شد، یا هلش دادند؟

احمد داود اوغلو همان نویسنده و آکادیمیسینی است که ره صد ساله را در حزب عدالت و توسعه، یک شبه پیمود. او مدتها در دانشگاه مالزی، در رشته روابط بین الملل تدریس کرد و علاوه بر ترکی، عربی و انگلیسی، به زبان مالایی نیز مقالاتی نوشت و سپس رفته رفته شروع به انتشار تحلیل های سیاسی اش در روزنامه ینی شفق کرد. یعنی همان روزنامه ای که به اصلی ترین سکو و کانون محافظه کاران لیبرالی تبدیل شده بود که همگی از زیر شنل اربکان بیرون آمده بودند، اما با گرایش لیبرالیستی خود و داشتن تمایل نزدیکی به غرب، ساز متفاوتی می نواختند.

انتشار تحلیل های داود اوغلو، توجه تیم گل – اردوغان را به سوی خود جلب کرد و به دعوت رفقا، مالزی را ترک گفته و به کشورش بازگشت.

داود اوغلو خیلی زود در حلقه پیرامون عبدالله گل رشد کرد و به ترتیب پست های مشاور نخست وزیر، سفیر کبیر، وزارت امور خارجه، نماینده مردم قونیه در پارلمان، نخست وزیری و رهبری حزب را تجربه کرد. اما سرانجام، بر سر تغییر نظام سیاسی – اجرایی ترکیه از پارلمانی به ریاستی، با اردوغان بر سر اختلاف افتاد و جدا شد.

داود اوغلو، از پست خود استعفا کرد، اما بعدها در وصف شرایط آن دوران خود گفت: «ما از قطار حزب عدالت و توسعه پیاده نشدیم، ما را هل دادند.»

از تنش سفر تا تهاجم و انزوا

داود اوغلو، در میان محافظه کاران نزدیک به اردوغان، مخالفین و منتقدین فراوانی دارد. آنها معتقدند که داود اوغلو، در تعیین مسیر سیاست خارجی ترکیه، به ویژه در پرونده های سوریه و لیبی، مرتکب خطاهایی جدی شده و هزینه سنگینی بر دست آنکارا و دمشق گذاشته است.

اما خود داود اوغلو بارها در دفاع از خود اعلام کرده که در این زمینه، تنها نبوده و بسیاری دیگر از مشاورین اردوغان همچون هاکان فیدان، یالچین آک دوغان، مسعود حقی چاشن، برهان الدین توران و دیگران نیز بر درستی این سیاست ها تاکید کرده اند و نباید هزینه های شکست در سوریه، فقط به پای او نوشته شود.

با این حال، منتقدین جدی، بر این نکته پافشاری می کنند که نظریات داود اوغلو که در ابتدا با لعاب و ظاهری جذاب تحت عنوان «تنش صفر با همسایگان» مطرح شده بود، بعدها سمت و سوی ملی گرایانه و نئوعثمانی گرایانه پیدا کرد و گره کور تنش های منطقه ای را پیچیده تر کرد.

یکی دیگر از انتقادات جدی علیه داود اوغلو، این است که در دوران نخست وزیری، در برابر همه زورگویی های اردوغان سکوت کرد و به منظور حفظ قدرت، در برابر تمام خطاهای او، سکوت کرد.

ائتلاف مخالفین چگونه می اندیشد؟

6 حزب مخالف اردوغان، جبهه گسترده ای را برای کنار زدن اردوغان و باغچلی، تشکیل داده اند. کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جهوری خلق و مرال آکشنر رهبر حزب خوب، دو رهبر مهم این ائتلاف هستند و 4 رهبر دیگر نیز عبارتند از احمد داود اوغلو، علی باباجان، تمل کاراملا اوغلو و گلتکین اویسال. شواهد نشان می دهد که از بین 6 رهبر مزبور، این کلیچدار اوغلو و آکشنر هستند که از بالاترین قدرت برای تعیین نامزد مشترک برخوردار هستند و داود اوغلو شانس پایینی دارد.

در پایان باید گفت احمد داود اوغلو به عنوان یک نظریه پرداز حوزه روابط بین‌الملل و سیاست مداری که پست‌های مهمی همچون وزارت امورخارجه و نخست وزیری را تجربه کرده، هنوز هم از محبوبیت گسترده ای در بین مردم برخوردار نیست.

در واقع او شخصیتی است که تنها به بخشی از الیت و نخبگان جامعه تعلق دارد. بنابراین، بعید است که در میان مدت به یک سیاستمدار محبوب و مقتدر تبدیل شود.

در شرایط کنونی و بر اساس یک مقایسه کوتاه و اجمالی می‌توان گفت، از میان افراد مهم و برجسته ای که پیش‌تر در صف یاران اردوغان و حزب عدالت و توسعه بوده و سپس از آنها جدا شده اند، افرادی وجود دارند که به مراتب از داود اوغلو قوی تر و محبوب تر هستند.

به عنوان مثال علی باباجان یکی از افرادی است که همچون داود اوغلو، انتقادات تندی علیه اردوغان مطرح کرده است، اما برخلاف داود اوغلو یک چهره متعلق به قشر نخبه و اقلیت جامعه نیست و دارای محبوبیت گسترده بین زنان، جوانان و فعالان اقتصادی است.

همچنین عبداللطیف شنر، بلنت آرنچ و بسیاری دیگر از شخصیت‌های مهمی که قبلاً بیرق حزب عدالت و توسعه را برافراشته بودند، نگاه و اعتبار اجتماعی بیشتری نسبت به داود اوغلو دارند.

از دیگر سو باید به این نکته نیز اشاره کرد که داود اوغلو دارای هوش و ذکاوت سیاسی قابل توجهی است و به خوبی و به راحتی می تواند بفهمد که اعتبار و محبوبیت چندانی برای ورود به رقابت ریاست‌جمهوری ندارد. اما می‌کوشد با طرح این موضوع، دست به چانه‌زنی بزند و از سران احزاب مقتدر اپوزیسیون، امتیازات ویژه‌ای بگیرد. شاید یکی از امتیازاتی که مدنظر داود اوغلو است بازگشت مجدد به دستگاه دیپلماسی باشد./تسنیم