حقانی: باید براساس منافع ملی با همه کشورها مواجه شد

به همت دفتر هم اندیشی استادان و نخبگان نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی ایران، دوره دانش افزایی اساتید با موضوع تاریخ معاصر ایران با حضور جمعی از اعضای هیأت علمی این دانشگاه علوم پزشکی ایران و موسی حقانی رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران برگزار شد.

رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در این دوره تصریح کرد: دوره قاجار دوره نفوذ غرب و استیصال ایران است، دوره پهلوی دوره وابستگی و سلطه غرب است و دوره بعد از انقلاب هم دوره نفوذ است تا مانند زمان پهلوی به دوران تسط تبدیل شود. 

حقانی با استناد به روایتی از حضرت امیر علیه السلام که فرمودند «خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجاست، در کجاست و به کجاست» عنوان کرد که این کلام به لزوم آگاهی از گذشته و حال و لزوم ترسیم آینده اشاره دارد.

رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر به دلایل اهمیت تاریخی و جغرافیایی ایران پرداخت و افزود: یکی از این دلایل، واقع شدن ایران در چهار راه حوادث و در قلب سرزمینی جهان موسوم به هارتلند است و دیگر اینکه طی دوهزار سال هیچ نسلی از ایرانیان نبوده که حادثه ای بزرگ از جمله جنگ را درک نکرده باشد بعد از موقعیت ویژه جغرافیایی، کشف نفت در ایران اهمیت آنرا چند برابر کرد.

حقانی با بیان اینکه بسیاری از مشکلاتی که در ایران پیش آمده ناشی از عدم درک صحیح  از راهبرد قدرت های بزرگ نسبت به ایران به علت قابلیت های بالقوه کشور بود گفت: این قدرتها عملاً تلاش کردند که نباید در قلب زمین، کشور قدرتمندی وجود داشته باشد براساس این راهبرد، قدرهای بزرگ مانند انگلیس، به این نتیجه رسیدند که ایران دارای تمدن غنی و ظرفیت های بالقوه نباید قدرتمند شود بلکه باید تضعیف و حتی تجزیه شود بنابراین از ابزارهای نفوذ، تسلط، کشتار و ویرانگریهای متعدد برای رسیدن به اهداف خود بهره می بردند.

وی ادامه داد: ایران برای یک کشور استعماری مانند انگلیس اهمیت مضاعف داشت زیرا بریتانیا، هند را که ثروت و منابع طبیعی سرشار، بازار مصرف بزرگ و نیروی کار ارزان داشت مستعمره خود قرار داده بود و طبق گزارش لرد کرزن و همه لردهای انگلیس در کتاب رستاخیز ایران، ایران سپر دفاعی هند بود و کشور پوشالی یعنی محافظ و ضربه گیر به حساب می آمد و همین موضوع ایران را به مدت ۱۰۰سال عقب نگه داشت، در واقع جمله سرگور اوزلی سفیر بریتانیا در ایران که گفته بود "برای صیانت از منافع انگلستان در هند، ایران بایستی در وحوشت و بربریت نگاه داشته شود"، این سیاست ۲۰۰ساله غرب در قبال ایران بود و اجازه نمی دادند ایران هیچگونه پیشرفتی داشته باشد.

حقانی افزود: بعد ها با کشف نفت در ایران در اواخر ۱۹۰۹ خود ایران موضوعیت پیدا کرد و انگلیس آنرا تصاحب و غارت کرد بنا به گفته چرچیل، نفت ایران مانند خونی در رگهای فسرده امپراطوری بریتانیا جریان پیدا کرد و و به او حیات مجدد داد.

وی تاکید کرد: پس از تسلط انگلیس بر نفت ایران، ۸۴درصد از درآمد نفت کشور متعلق به انگلیسی ها و ۱۶درصد را به ایران می دادند و با این استدلال غارت نفت ایران را توجیه می کردند که اگر ما بر نفت ایران مسلط نمی شدیم نصیب روس ها می شد. بنابر این پایه های استعمار انگلستان روی منابع هند و بعدها نفت ایران محکم شد.

این نویسنده تاریخ معاصر ایران با اشاره به اینکه تجزیه ایران از برنامه های قطعی استعمار بود، افزود: از ۱۹۱۰تا۱۹۲۰ همه دولت های ایران تحت فشار انگلیسی ها بودند که جزایر ایرانی خلیج فارس را از ایران جدا کنند چه با فروش چه با اجاره به شرط تملیک، اما بنا به دلایلی دولت های قاجار بعد از مشروطه زیر بار نرفتند و از این بالاتر قرار بود بعد از جنگ جهانی اول، ایران به هندوستان ملحق و مستعمره انگلستان شود.

وی گفت: بر اساس اسناد موجود در جنگ جهانی دوم، ایران بی طرف در جنگ دو میلیون کشته داد، اسناد امریکایی کشته های ایرانیان بعد از جنگ جهانی اول و ایجاد قحطی را تا ۹میلیون نفر ذکر کرده اند.

این استاد دانشگاه گفت: استعمار علاوه بر تصمیم به تجزیه ایران، نفوذ در حاکمیت های ایران بویژه در دوران قاجار به بعد را به عنوان یک استراتژی پیش برد و لذا عقب ماندگی های ایران بعد از فروپاشی افشاریه هیچوقت جبران نشد، تحمیل جنگ های روسیه تزاری علیه ایران در زمان فتحعلیشاه و نیز تحمیل قراردادهای استعماری مانند ترکمانچای، ۱۹۱۹، گلستان، کاپیتولاسیون و ... مانع پیشرفت ایران در این دوران شد.

وی تصریح کرد: از جمله موارد نفوذ می توان به افرادی همچون میرزا ابراهیم خان کلانتر اشاره کرد که اصالتا یهودی بود و ظاهرا مسلمان شده بود و صدراعظم ایران شد بطوریکه ۱۲۱۴در سال  قمری با آشکار شدن خیانت های او تمام اعضای خانواده وی توسط فتحعلیشاه کشته می شوند.

حقانی اضافه کرد: بعدها میزرا ابوالحسن خان ایلچی خواهر زاده میرزا ابراهیم خان کلانتر توسط انگلیسیها بعنوان سفیر ایران در انگلستان به ایران تحمیل می شود و قراداد گلستان در شرایط اشغال کشور با امضا سرگور اوزلی و میرزا ابوالحسن خان ایلچی به ایران تحمیل شد، همین فرد بعنوان وزیر خارجه ایران قرارداد ترکمانچای را نیز امضا می کند. بعلاوه  از طریق فراماسونری نیز که در ایران حاکم شده بود و همه فراماسون ها وابسته به سیاست انگلستان بودند نیز نفوذ و تسلط خود را گسترش دادند.

وی مسئله نفوذ رجال مرعوب و ایجاد حقارت ملی نسبت به غرب و عدم استقلال در تصمیم گیری در دوران قبل انقلاب را از موانع جدی پیشرفت ایران دانست و گفت: دوره قاجار دوره نفوذ غرب و استیصال ایران است، دوره پهلوی دوره وابستگی و سلطه غرب است و دوره بعد از انقلاب هم دوره نفوذ است تا مانند زمان پهلوی به دوران تسط تبدیل شود. 

حقانی با اشاره به اینکه در یافتن علل عقب ماندگی ایران بایستی هم دخالت خارجی و هم ضعف و استیصال داخلی را دید، عنوان کرد: در این بین نقاط روشنی مانند نهضت تنباکو، نهضت مشروطیت، ملی شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامی نیز وجود دارد که همواره در برابر بیگانگان ایجاد مانع کرده و برنامه های آنها را با چالش مواجه نموده است ولی ماهیت استعمار برای چنگ انداختن به ایران هیچ تغییری نکرد اما این درک در بین بسیاری از رجال و حاکمان پدید نیامد.

وی افزود: بعنوان نمونه مصدق بعنوان شخصیتی که وقتی می خواست ایران را از دست انگلیسی ها نجات بدهد بعلت اینکه ماهیت نظام سلطه را درک نکرده بود به امریکاییها متوسل شد بطوریکه برای جلب حمایت امریکاییها ۴۵روز در امریکا ماند اما در نهایت دولت مردمی او توسط خود امریکاییها سرنگون شد یا بعد از جنگ تحمیلی یکی از وزرای دفاع وقت امریکا گفته بود که ایران باید از صفحه روزگار محو شود.

حقانی گفت: طبق اسناد انگلیس، طلایی ترین دوران انگلیسی ها در ایران زمان رضاخان بود و با وجود اینکه خود آنها عامل کودتا و بر سرکار آمدن رضا خان بودند اما حاضر نشدند برای پیشرفت ایران به او کمکی بکنند و بر اسای اسناد راه آهن شمال جنوب را هم با هزینه از جیب ملت ستمدیده ایران برای تسهیل در اجرای اهداف خودشان ساختند، انگلیسیها حتی کشتی حامل قطعات کارخانه ذوب آهن که رضاخان از ایتالیا خریده بود توقیف کردند و اجازه ندادند به ایران بیاید یا اینکه حتی غربیها کارخانه ذوب آهن به محمدرضا پهلوی هم ندادند که مجبور شد کارخانه دست چندم از روس ها بخرد و همراه آن هم جاسوسهای روسی به ایران آمدند.

وی در پایان یادآور شد: با توجه به گذشته و حال کشور، بهترین راه پیشرفت ایران حفظ استقلال است بعنوان نمونه امروز چین و روسیه نیز دنبال منافع خودشان هستند و باید براساس منافع ملی با همه کشورها مواجه شد ولی نباید به بهانه شرق گرایی فرصت ارتباط با این کشورها را با در نظر گرفتن منافع ملی از دست داد بلکه سیاست متوازن در تعامل با کشورها براساس شرایط و موقعیت و توانمندی و اولویت های کشور ضروری است./فارس