تاثیر جنگ اوکراین بر مذاکرات وین

گروه سیاست سایت فردا - دو روز از شروع جنگ در اوکراین گذشته و دنیا منتظر است تا ببیند بالاخره کار با مذاکره، قطعنامه، ادامه جنگ یا ... حل می‌شود یا نه ؟ در عین حال کارشناسان معتقدند که این درگیری تاثیراتی بر دنیا خواهد داشت، بیش از همه شاید ایران تحت تاثیر قرار بگیرد. نگاهی به اظهارنظرهای کارشناسان داخلی و تحلیل‌هایشان نشان می‌دهد که آنها باورند دارند تحولات جدید بر ایران و مسائل‌اش اثرگذار است. برخی به اقتصاد و حوزه انرژی اشاره کرده و معتقدند که درگیری بین اوکراین و روسیه اروپا را از نظر تامین گاز با مشکل مواجه کرده و آن بازار که فعلا در انحصار روس‌ها است را برای ایران و قطر در دسترس‌تر قرار می‌دهد. برخی دیگر نیز با در نظر گرفتن بالاگرفتن اختلافات بین روسیه و آمریکا، به نقش روسیه در مذاکرات هسته‌ای اشاره کرده و معقتدند که این وضعیت در روند مذاکرات برجامی ایران اثرگذار است. 

رحمان قهرمان‌پور ، تحلیلگر مسائل بین‌الملل اما نظر دیگری داد. او می‌گوید: روند مذکرات وین نشان می دهد که بحران اوکراین تاثیر زیادی بر این مساله نداشته است. از زمانی که مذاکرات احیای برجام در وین شروع شده است، توقف غیر عادی در روند کار با توجه به تحولات بین المللی نمی بینیم که اکنون بگوییم به خاطر بحران اوکراین این مذاکرات تاثیر پذیرفته است.

وی ادامه داد: از سویی اصولا قدرت‌های بزرگ مسایل را جداگانه ارزیابی می کنند و به هم ربط نمی دهند. به عنوان مثال چین با سایر کشورها و آمریکا و کانادا در موضوعی همکاری دارد اما در مسایل دیگر خیر. یا اگر چین در پیمان کیوتو و پاریس نیست این طور نیست که آمریکایی ها بگویند ما هم از سازمان تجارت جهانی بیرون می آییم. به علاوه بحران اوکراین یک مساله بلندمدت است و امروز به وجود نیامده است. این بحران از ۲۰۰۳ تا الان ادامه دارد و ۲۰۱۴ با الحاق کریمه به روسیه روند به شکل دیگری دنبال شد و این مساله تا الان ادامه دارد از این رو بحران اوکراین تاثیر آنچنانی بر روند مذاکرات وین نداشته است و بر اساس منطق داخلی خودش پیش رفته است و حتی در میانجی‌گری روسیه در مذاکرات اخلالی نمی‌بینیم.

این کارشناس مسایل بین الملل تصریح کرد: مساله هسته ای مساله کنترل تسلیحاتی در سطح بالاتر است و پنج کشور عضو برجام که دولت های اتمی هستند و توسط ان پی تی به عنوان قدرت هسته ای شناسایی شده اند، حتما منافع مشترک دارند و حتما روسیه با فرانسه و انگلیس درباره معماری امنیت هسته ای اروپا اتفاق نظر دارد، چون می‌داند هر چه تعداد کشورهای اتمی در دنیا زیاد شود از حوزه امنیت هسته ای خود کاسته می شود.

قهرمان‌پور در ادامه در پاسخ به این پرسش که این روزها درباره تضمین سیاسی توافق بر سر بازگشت به برجام صحبت زیاد می شود و گزینه های مختلفی هم درباره آن از سوی ایران یا طرف های مختلف مطرح می شود. برجام با قطعنامه ۲۲۳۱ به نوعی تضمین سیاسی و بین المللی دریافت کرد و همچنان این تضمین وجود دارد اما بیش از آن چه می توان پیشنهاد کرد؟ گفت: واقعیت این است که مناسبات بین الملل تابع قدرت است و قدرت تعیین می کند که چه توافقی پایدار بماند یا نماند. اگر به رابطه آمریکا و روسیه درباره کنترل تسلحاتی نگاه کنیم می بینیم که پیمان منع موشک های هسته ای میان برد (INF) سال ها سنگ بنای بازدارنده میان روسیه و اروپا بود اما امریکا در مقطعی آن را تمدید نکرد چون به این نتیجه رسید که می تواند زیر توافق بزند.

وی اظهار کرد: در شرایطی که قدرت نابرابر با طرف مقابل دارید، انتطار اینکه یک تضمین محکم از طرف مقابل بگیرید با واقعیت سیاست بین الملل هم خوانی ندارد. بر اساس روابط بین الملل میزان قدرت‌های مختلف طرف ها توافق است که کشورها را از اقدام علیه هم باز می دارد. فرض کنید با کشور پرو در آمریکای جنوبی توافقی با ایران انجام شده است، چه اتصالاتی با پرو داریم که به خاطر آن اتصالات از این که توافق را بهم بزنیم منصرف شویم؟ آنچه ادبیات و اقتصاد سیاسی بین الملل می گوید این است که تضمین یعنی باید اتصالات را بیشتر کنید تا امکان بر هم زدن توافقات کم شود. امروز کره جنوبی و آمریکا در موقعیتی هستند که آمریکا به کره تضمین دهد چون نیروی نظامی و سلاح در آن کشور دارد و در  بحت نیمه رساناها اصلی ترین بازیگر در دنیا است که از طریق آن می تواند چین را محدود کند.