تحلیل عجیب برجامی هیل

جین هارمن عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان که سابقه ریاست اندیشکده ویلسون را هم دارد، در نشریه هیل نوشت: دولت جو بایدن به زودی راهبرد امنیت ملی سالانه‌اش را منتشر خواهد کرد. اما روشن است که جهان منتظر ما نیست. تنش‌های روسیه و اوکراین، آزمایش‌های موشکی کره شمالی و حملات پهپادی بی‌باکانه حوثی‌های متحد ایران علیه ابوظبی، حاکی از شرایط هولناکی است که می‌تواند بدتر هم بشود. انتقادها از رفتارهای بی‌پروای دولت ‌ترامپ در حال افزایش است. اما بی‌تردید مخرب‌ترین اشتباه سیاست خارجی آن دولت، خروج از توافق هسته‌ای بود، توافقی که برای مهار برنامه هسته‌ای ایران طراحی شده بود. همان‌طور که رابرت لیتواک پژوهشگر مرکز ویلسون می‌گوید، دولت اوباما درباره تحول‌آفرینی برجام بزرگ‌نمایی کرد، اما کارایی این توافق بسیار چشمگیر بود. 

برجام فقط به برنامه هسته‌ای ایران می‌پردازد، نه به توسعه موشکی و استفاده از نیروهای نیابتی آن برای حمله به اسرائیل و رفتارهای ناخوشایند در سراسر خاورمیانه. با این حال، این توافق در تحقق هدف مهار برنامه‌ هسته‌ای ایران، به‌ویژه در محدود کردن تولید پلوتونیوم ایران و اجازه بازرسی‌های مکرر توسط آژانس بسیار خوب عمل کرد. اما دولت ‌ترامپ با خروج از برجام چارچوبی را رها کرد که هم روسیه و چین و هم اروپا از آن حمایت می‌کردند و باعث شد ایران در پی کاهش زمان‌گریز هسته‌ای برآید. در حال حاضر زمان‌گریز هسته‌ای ایران به چند هفته کاهش یافته است.

بدیهی است که دیدگاه مقامات دولت پیشین آمریکا از جمله مایک پمپئو مبنی بر اینکه ایران حتی در صورت خروج آمریکا از برجام، تعهداتش را کنار نخواهد گذاشت، ساده‌لوحانه بوده است. اما عامل بدتر این است که ایران پس از آن، دولت تندروتری را برگزیده و دانشی را به دست آورده که حتی اگر توافق احیا شود هم، نمی‌توان آن را از میان برداشت. 

اکنون دولت بایدن با گزینه دشواری روبه‌روست؛ اگر به برجام بازگردد، بدیهی است که باید تحریم‌های یکجانبه اعمال شده توسط دولت ‌ترامپ را لغو کند. این بدون شک انتقاد شدید جناح محافظه‌کار را به همراه خواهد داشت. اما عدم بازگرداندن برجام ریسک بدتری را به همراه دارد.

بهترین گزینه‌ بد کدام است؟ از نظر من این گزینه، بازگشت به برجام است. نباید فراموش کرد که کمال‌گرایی، دشمن شما و منافع‌تان است. اکنون ما با پیامدهای فاجعه‌باری روبه‌رو هستیم که حاصل نپذیرفتن این بهترین گزینه‌ بد است. روشن است که کدام مسیر بهترین است و ما زمانی برای از دست دادن نداریم./کیهان