گمانه‌زنی‌ها روی دور تند/احتمال دیدار وزرای خارجه ایران و آمریکا؟
سخنگوی وزارت امور خارجه گزارش رویترز درباره مذاکرات احیای برجام را تکذیب کرد. آخر هفته گذشته، رویترز در گزارشی «به نقل از دیپلمات‌ها» مدعی شده بود در مذاکراتی که تاکنون انجام شده، اقداماتی در چند مرحله پیش‌بینی شده‌اند.
به ادعای این خبرگزاری، طبق آنچه تاکنون صحبت شده، مرحله نخست توقف غنی‌سازی اورانیوم بالای پنج درصد از سوی ایران است. سپس دارایی‌های مسدودشده ایران آزاد می‌شوند و ایران زندانیان را آزاد می‌کند. مرحله اصلی رفع تحریم‌های ایران از‌جمله تحریم‌های نفتی آخرین مرحله خواهد بود. رویترز همچنین مدعی شده بود بازه زمانی یک تا سه ماه، از زمان توافق تا اجرای کامل در نظر گرفته شده است. این گزارش رویترز در حالی مطرح شد که گفت‌وگوهای احیای برجام، تماس‌ها، دیدارها و موضع‌گیری‌ها در‌این‌باره همچنان ادامه دارند. از‌جمله اتفاقات حول مذاکرات وین، سفر وزیر خارجه ایران به آلمان است. حسین امیرعبداللهیان، دیروز البته برای حضور در پنجاه‌وهشتمین نشست امنیت مونیخ راهی این کشور شد؛ اما به هر حال این سفر وزیر خارجه ایران به یکی از سه کشور اروپایی عضو برجام است و برای حضور در نشستی که دیگر بازیگران صحنه بین‌المللی نیز در آن شرکت دارند. همچنین، علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه و رئیس هیئت ایرانی در مذاکرات احیای برجام نیز دیروز با انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات، دیدار و گفت‌وگو داشت. باقری پنجشنبه نیز با نمایندگان تروئیکای اروپایی جلسه داشت. باقری درباره پیشرفت مذاکرات در توییتر نوشته بود: «بعد از هفته‌ها مذاکرات فشرده، بیش از هر زمان به توافق نزدیک شده‌ایم؛ اما تا وقتی درباره همه چیز توافق نشده باشد، درباره هیچ چیز توافق نشده است». باقری افزود: «واقع‌بینی، خودداری از زیاده‌خواهی و توجه به تجربه چهار سال گذشته لازمه تحقق این هدف است. زمان تصمیم‌گیری طرف‌های مذاکراتی ما فرا رسیده است».
ادعای رویترز درباره متن ۲۰ صفحه‌ای
رویترز در گزارش خود نوشته است که درباره متنی ۲۰صفحه‌ای به‌عنوان پیش‌نویس توافق اطلاعاتی کسب کرده است. طبق این گزارش، این متن چند مرحله را پیش‌بینی کرده که پس از تأیید از سوی دیگر کشورهای سهیم در مذاکرات باید اجرائی شوند. این رسانه همچنین نوشت سه دیپلمات مطلع از مذاکرات وین به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که در مرحله نخست، ایران غنی‌سازی بالای پنج درصد را متوقف می‌کند. البته درباره اینکه با سانتریفیوژهای پیشرفته ایران چه باید کرد، هنوز خبری منتشر نشده است. اقدام بعدی آزادسازی دارایی‌های مسدودشده ایران به میزان هفت میلیارد دلار نزد کره‌جنوبی خواهد بود که ایران در قبال آن زندانیان غربی را آزاد می‌کند. رابرت مالی، نماینده ارشد آمریکا در مذاکرات وین، پیش از این گفته بود که پیش‌شرط هر نوع معامله‌ای با ایران، آزادی این زندانیان است. طبق ادعای رویترز، تنها زمانی که مرحله اولیه اقدامات انجام شده و تأیید شود، مرحله اصلی لغو تحریم‌ها آغاز می‌شود و آنچه این دیپلمات‌ها آن را «روز اجرای مجدد» می‌نامند، خواهد رسید که اشاره‌ای به «روز اجرای» توافق اولیه دارد، زمانی که آخرین گام‌های مربوط به تعهدات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها انجام خواهد شد. دیپلمات‌ها می‌گویند که مدت‌زمان این مراحل هنوز مورد توافق قرار نگرفته و متن شامل حرف «X» برای تعداد روزهای بین گام‌های مهم و روز اجرای مجدد است. مقامات مختلف زمان توافق تا روز اجرای مجدد را بین یک تا سه ماه تخمین زده‌اند. در ادامه این گزارش آمده است چنان‌که در برجام اولیه آمده است، توافق جدید شامل «اعطای معافیت» از سوی ایالات متحده به تحریم‌های بخش نفت ایران به جای «لغو کامل» آنهاست که مستلزم تمدید هر چند ماه یک بار معافیت‌ها است. این رسانه به نقل از «یک دیپلمات خاورمیانه‌ای مطلع از مذاکرات وین» نوشته است در مورد صادرات نفت بر اساس این توافق، اوباما و ترامپ معافیت‌های ۹۰ تا ۱۲۰روزه صادر و به‌طور مداوم آنها را تمدید می‌کردند تا اینکه ترامپ پس از خروج از برجام تمام معافیت‌ها را منتفی دانست. مسائل سرسختی که همچنان باقی مانده است شامل درخواست ایران مبنی بر اینکه ایالات متحده تضمین کند که دیگر عقب‌نشینی نخواهد کرد، می‌شود. مقامات آمریکا می‌گویند که با توجه به دشواری الزام دولت‌های آینده، نمی‌توان چنین تضمینی داد. یک دیپلمات خاورمیانه‌ای و یک مقام ایرانی نیز در این گزارش گفته‌اند تهران آماده پذیرش سطح پایین‌تری از غنی‌سازی است، مشروط بر اینکه در صورت نقض پیمان از سوی ایالات متحده، ایران اجازه خواهد داشت دوباره تا ۶۰ درصد غنی‌سازی کند. برخی از دیپلمات‌ها گفته‌اند که لغو برخی تحریم‌های حساس می‌تواند مستلزم دیدار مستقیم مقامات ایرانی و آمریکایی باشد. در ادامه این گزارش نیز ادعا شده است که مقامات ایران و خاورمیانه گفته‌اند که چنین اقدامی در پایان مذاکرات انجام خواهد شد.
تکذیب گزارش رویترز از سوی ایران
این گزارش البته از سوی سخنگوی وزارت خارجه تکذیب شده است. سعید خطیب‌زاده در توییتر خود در این زمینه نوشت: «انتشار اطلاعات نادرست در پوشش گزارش‌دهی رسانه‌ای کاری خطرناک است. توافق نهایی برای صدور مجوز بازگشت آمریکا به برجام با گزارش بی‌منبع تحریف‌شده‌ای که شایعه‌سازی کرده است، بسیار متفاوت خواهد بود. با نزدیک‌شدن به روزهای پایانی، باید منتظر تحریف‌های بیشتری بود». سایت خبری نورنیوز که نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران خوانده می‌شود نیز گزارش رویترز را «فضاسازی غیرواقعی» خواند و نوشت: «ایران از ابتدا اعلام کرده تا زمانی که آمریکا گام‌های لازم در مسیر لغو تحریم‌ها را برندارد، هیچ‌گونه فعالیتی برای کاهش اقدامات هسته‌ای خود که در ردیف تعهدات برجامی است، انجام نخواهد داد». خبرگزاری تسنیم هم به نقل از منابع آگاه می‌نویسد: «مطلب رویترز صرفا در راستای عملیات روانی است و نسبتی با واقعیت اصلی مذاکرات ندارد». در مجموع به نظر می‌رسد موضع مقامات ایران درباره این گزارش این است که ادعاهای آن، بخشی از فرایند اعمال فشار به ایران در فرایند گفت‌وگوهاست. این دو رسانه هر دو به نقل از منابع خود به این نکته نیز اشاره کرده‌اند که مذاکرات درباره آزادی زندانیان مستقل از مذاکرات احیای برجام در وین انجام می‌شود. مسئله تبادل زندانیان البته در حاشیه مذاکرات احیای برجام در وین به گفت‌وگو گذاشته شده است و احتمالا موفقیت این گفت‌وگوها به موفقیت گفت‌وگوهای احیای برجام گره خواهد خورد؛ اما این مسئله به‌طور کلی نیز سابقه‌ای مستقل از برجام داشته است. در سال‌های ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا که این کشور از برجام خارج شده بود و کارزار فشار حداکثری از سوی این دولت جمهوری‌خواه علیه ایران در حال پیگیری بود، با وجود اینکه تنش‌ها بین ایران و ایالات متحده در اوج خود قرار داشت، در چند نوبت تبادل زندانیان بین ایران و ایالات متحده انجام شد.
اولیانوف: مخالفان برجام فعال‌تر می‌شوند
نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین و رئیس هیئت روس در مذاکرات احیای برجام، همچنان فعال‌ترین گزارش‌دهنده از روند گفت‌وگوهاست. میخائیل اولیانوف، روز پنجشنبه در توییتی در واکنش به توییت باقری گفت که با او اتفاق نظر دارد. اولیانوف نوشت: «موافقم. اکنون زمان اتخاذ تصمیمات نهایی در گفت‌وگوهای وین درباره برجام است». او در توییت دیگری تأکید کرد: «با نزدیک‌ترشدن به توافق بر سر احیای برجام، مخالفان توافق هسته‌ای در فضای عمومی بیش از پیش فعال می‌شوند تا جو ناسالمی پیرامون مرحله نهایی مذاکرات وین ایجاد کنند». او همچنین پنجشنبه از دیدار خود با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داد: «امروز [پنجشنبه] با آقای رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کردم. ما درباره مسائل مرتبط با برجام دیدار کردیم. آژانس اتمی نقشی حیاتی در احیای توافق هسته‌ای دارد». او همچنین چهارشنبه‌شب درباره روند گفت‌وگوها نوشته بود: «رایزنی‌های شدید تقریبا بدون توقف در روند مذاکرات وین بر سر برجام ادامه دارد». اولیانوف البته هفته گذشته در صدر هیئت روس، دیداری هم با هیئتی اسرائیلی که به وین آمده بودند، کرده بود. او البته در روایتش از موضوع این دیدار اشاره‌ای به ایران نکرده بود و نوشته بود: «امروز با همکاران اسرائیلی اعزامی از پایتخت و نمایندگی دائم آنها در وین دیدار کردم. ما درباره مسائل مرتبط با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کردیم». جاشوا زارکا، معاون مدیرکل وزارت امور خارجه اسرائیل که به وین رفته بود، با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم دیدار کرده بود.
پرایس: غیرمستقیم‌بودن مذاکرات به مانع تبدیل شده است
از سوی دیگر، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده نیز در نشستی خبری به سؤالاتی درباره ایران پاسخ داد. ند پرایس در پاسخ به سؤالی درباره احتمال دیدار وزیران خارجه ایران و آمریکا در حاشیه نشست امنیتی مونیخ اظهار کرد: «دست‌کم در مونیخ انتظار دیدار میان وزیران امور خارجه دو کشور را ندارم؛ اما چیزی که می‌توانم بگویم و همواره نیز گفته‌ایم، این است که به اعتقاد ما گفت‌وگوهای مستقیم میان ایران و ایالات متحده در وین به نفع ما خواهد بود». پرایس ادامه داد: «ما اکنون به صورت غیرمستقیم تعامل داریم، به این شکل که پیام‌هایی را از طریق شرکای اروپایی‌مان ردوبدل می‌کنیم و این به یک مانع در مذاکرات تبدیل شده است، مذاکرات فنی پر از جزئیات و پیچیده است». او افزود: «ما بارها گفته‌ایم که گفت‌وگوی مستقیم در وین به نفع‌مان است، دست‌کم به نفع تلاش‌های‌مان برای حصول توافق است و می‌توانیم بفهمیم که آیا دستیابی به بازگشت متقابل به برجام ممکن است یا خیر». پرایس در پاسخ به این سؤال که «آیا تهران اراده و تمایل سیاسی در این روزهای پایانی را دارد؟» خاطرنشان کرد: «در روزهای آینده می‌توان ارزیابی قطعی را ارائه داد؛ اما همان‌طور که گفتم در مقطع تعیین‌کننده‌ای هستیم که تمام طرف‌ها باید تعهدات سیاسی را بپذیرند، تعهداتی که اگر بخواهیم به بازگشت متقابل به پایبندی به برجام دست یابیم، ضروری هستند». جن ساکی، سخنگوی دولت ایالات متحده نیز در‌این‌باره گفت: «بارها در گذشته گفته‌ایم، ما از فرصت تعامل مستقیم با ایران حمایت می‌کنیم؛ اما اگر در هفته‌های پیش‌رو به توافق نرسیم، ادامه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران به گونه‌ای است که بازگشت به برجام را برای ما غیرممکن می‌کند». سخنگوی کاخ سفید در ادامه گفت: «ما همچنان در مذاکرات وین تعامل داریم؛ اما رئیس‌جمهور بایدن از یک تیم خواسته است تا گزینه‌های دیگر را آماده کنند تا در صورت لزوم آنها را بررسی کند»./ شرق