«معافیت رایگان» سربازی به کجا رسید؟

 اواسط شهریور ماه امسال بود که «طرح ساماندهی و تعیین تکلیف مشمولان غایب خدمت وظیفه عمومی» در صحن مجلس اعلام وصول و مشخص شد که نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای تعیین تکلیف مشمولان غایب، منتظر ارائه لایحه‌ای از سوی دولت نماندند و خودشان دست به کار شدند.

طرح تعیین تکلیف مشمولان غایب خدمت سربازی

در مقدمه طرح تعیین تکلیف مشمولان غایب خدمت سربازی آمده بود که مطابق آمار اعلامی بیش از سه میلیون نفر مشمول غایب از خدمت مقدس سربازی وجود دارد که به لحاظ سن این افراد و تأمین مخارج افراد تحت تکفل، عملاً امکان انجام خدمت سربازی ندارند. لذا این طرح جهت تعیین تکلیف این گروه از مشمولان غایب خدمت سربازی تقدیم می‌شود.

بر اساس ماده ۱ این طرح، مشمولانی که تا زمان ابلاغ این قانون ۸ سال غیبت دارند، می‌توانند با پرداخت جریمه، کارت معافیت خدمت دریافت کنند.

در ماده ۲ طرح تعیین تکلیف مشمولان غایب خدمت سربازی هم میزان جریمه این افراد بر اساس مدرک تحصیلی مشخص شده بود که به شرح ذیل است:

ا- زیردیپلم: دویست میلیون ریال معادل ۲۰ میلیون تومان

۲- دیپلم: سیصد میلیون ریال معادل ۳۰ میلیون تومان

۳- فوق دیپلم: پانصد میلیون ریال معادل ۵۰ میلیون تومان

۴- کارشناسی: هشتصد میلیون ریال معادل ۸۰ میلیون تومان

۵- کارشناسی ارشد: یک میلیارد و دویست میلیون ریال معادل ۱۲۰ میلیون تومان

۶- دکتری غیرپزشکی: دو میلیارد ریال معادل ۲۰۰ میلیون تومان

۷- دکتری پزشکی: چهار میلیارد ریال معادل ۴۰۰ میلیون تومان

۸- پزشکان متخصص: هشت میلیارد ریال معادل ۸۰۰ میلیون تومان

در تبصره این ماده هم آمده بود که ایرانیان خارج از کشور نیز با پرداخت پنجاه درصد (۵۰٪) اضافه بر این مبالغ مشمول این قانون خواهند بود.

رد معافیت سربازی در مرکز پژوهش‌های مجلس

مرکز پژوهش‌های مجلس «طرح ساماندهی و تعیین تکلیف مشمولان غایب خدمت وظیفه عمومی» را بررسی و مخالفت خود با آن را اعلام کرد. مطابق با گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تصویب و اجرای طرح ساماندهی و تعیین تکلیف مشمولان غایب خدمت وظیفه عمومی تبعیض نارواست، مغایر با اصل ۱۱۰ قانون اساسی و سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری است و اثرگذاری لازم را ندارد. از سوی دیگر در این گزارش آمده بود که قرار دادن این جریمه‌ها به نفع اقشار ثروتمند است و اقشار ضعیف توان پرداخت آن را ندارند.

موافقت کمیسیون تلفیق با خرید سربازی

تصور می‌شد نمایندگان مجلس شورای اسلامی به نظرات کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس درباره طرح ساماندهی و تعیین تکلیف مشمولان غایب خدمت وظیفه عمومی توجه کنند و دیگر سراغ این موضوع نروند، اما این پایان کار نبود و این بار برخی از اعضای کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ دست به کار شدند و پیشنهاداتی را برای خرید خدمت سربازی ارائه دادند.

این خبر اخیراً از سوی رحیم زارع، سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه مطرح شد و در این باره توضیح داد: با رعایت اصل ۱۱۰ قانون اساسی و در راستای توجه به امر مقدس استحکام خانواده و فرزندآوری و تعیین تکلیف مشمولین غایب بیش از ۵ سال با اولویت افراد متأهل و بالاتر از ۳۵ سال سن که ضریب انجام وظایف مقدس سربازی تحت تأثیر تحلیل قوای جسمانی برای آن‌ها امکان‌پذیر نیست، خرید سربازی امکان‌پذیر خواهد بود. بر این اساس افراد با پرداخت مبالغ مشخص شده، کارت معافیت از خدمت در زمان صلح را دریافت می‌کنند.

زارع اظهار داشت: به موجب این مصوبه، دارندگان مدرک تحصیلی کاردانی و کمتر از آن با پرداخت ۲۵۰ میلیون تومان، دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد با پرداخت مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان و دارندگان مدرک پزشکی عمومی و دکترای تخصصی و بالاتر از آن در تمامی رشته‌ها با پرداخت مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان به حساب خزانه کل کشور قادر به خرید سربازی خود خواهند بود.

قیمت‌های خرید سربازی فقط به نفع «ثروتمندان» است

به محض رسانه‌ای شدن این خبر، در فضای مجازی مخالفت‌های حداکثری با این مصوبه اعلام شد و بسیاری از افراد ارقام تعیین شده برای خرید خدمت سربازی را عادلانه ندانستند و بر این باور بودند که این مصوبه فقط به نفع مشمولان غایب پولدار است.

البته جمع زیادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم در اظهارات خود مخالفتشان را با مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه درباره خرید خدمت سربازی اعلام کردند و صراحتاً هم گفتند که در صحن علنی مجلس با این مصوبه مخالفت خواهند کرد و نمی‌گذارند رأی مثبت بیاورد.

ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف‌آباد در گفتگو با خبرنگار مهر، در واکنش به این مصوبه، گفت: مصوبه کمیسیون تلفیق صرفاً به نفع قشر مرفه جامعه است و در مبالغ تعیین شده برای خرید خدمت سربازی، قشر مستضعف نادیده گرفته شده است.

محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با مهر، با انتقاد از مصوبه خرید خدمت سربازی، اظهار داشت: کمیسیون تلفیق رقم بالایی را برای خرید سربازی در نظر گرفته است و فقط افراد مرفه می‌توانند خدمت سربازی را خریداری کنند. از سوی دیگر، این مصوبه باعث می‌شود برخی از افراد سوءاستفاده کنند، به خدمت سربازی نروند و پس از چند سال خدمت سربازی را بخرند.

سید مصطفی میرسلیم، عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی هم در گفتگو با مهر، با انتقاد از خرید خدمت سربازی، گفت: خرید خدمت سربازی یک کار غلط و انحراف است. نباید رویه به این صورت باشد که افرادی که ثروتمند هستند، خدمت سربازی را خریداری کنند و فقط اقشار ضعیف جامعه به سربازی بروند.

غلامحسین رضوانی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، مخالفت خود را با مصوبه کمیسیون متبوع خود درباره خرید خدمت سربازی اعلام کرد و گفت: به احتمال زیاد این مصوبه در صحن علنی مجلس رأی نمی‌آورد.

مصوبه خرید خدمت سربازی لغو شد

مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه درباره خرید خدمت سربازی خیلی دوام نداشت و پس از چند روز از تصویب آن، سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه خبر لغو آن را رسانه‌ای کرد.

رحیم زارع در این باره، گفت: کمیسیون تلفیق بودجه آن مصوبه را رد و مصوبه دیگری را تصویب کرد مبنی بر اینکه مشمولان متأهل دارای دو فرزند و بیشتر که بالای ۳۰ سال سن دارند، در سال آینده می‌توانند کارت معافیت را به صورت رایگان دریافت کرده و معاف شوند.

نباید شتاب‌زده عمل کنیم

علی خضریان، عضو هیئت رئیسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به مصوبه جدید کمیسیون تلفیق بودجه درباره سربازی، اظهار داشت: اگر این مصوبه هم بدون نظرخواهی رسمی از ستاد کل نیروهای مسلح باشد، حتماً مغایر قانون اساسی است و توسط شورای نگهبان رد خواهد شد.

وی تاکید کرد: هر گونه تغییر در قانون سربازی باید خارج از لایحه بودجه و به صورت زیربنایی، با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح و در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دنبال شود و تصمیمات شتاب‌زده در خصوص خدمت نظام وظیفه به جایی نمی‌رسد.

نظر ستاد کل نیروهای مسلح اخذ شود

فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با مهر، با اشاره به مصوبات اخیر کمیسیون تلفیق بودجه درباره خدمت سربازی، گفت: برای تغییر در قانون سربازی و یا تعیین تکلیف مشمولان غایب نباید به صورت شتاب‌زده عمل کرد. برای تعیین تکلیف مشمولان سربازی حتماً باید ارتباط مستمری بین نمایندگان مجلس شورای اسلامی و ستاد کل نیروهای مسلح وجود داشته باشد و باید نظر آنان مورد توجه قرار گیرد.

یعقوب رضازاده، عضو هیئت رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره، گفت: خرید خدمت سربازی موضوعی است که از ابتدای مطرح شدن، با مخالفت شدید فرماندهان نیروهای مسلح مواجه شده است و بنابراین طبیعی است که در مجلس رأی نیاورد. تا زمانی که فرماندهان نیروهای مسلح موافق این موضوع نباشند، ما هم با آن موافقت نخواهیم کرد.

حجت‌الاسلام موسی غضنفرآبادی، رئیس کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی هم در گفتگو با خبرنگار مهر بر این مسئله مُهر تأیید زد و گفت: اصلاح قانون سربازی یا تعیین تکلیف مشمولان غایب باید با بررسی‌های متعدد و کار کارشناسی انجام شود. لازم است نظر کارشناسان ذیربط و صاحب‌نظران به ویژه مسئولان نیروهای مسلح در این باره اخذ شود. اگر نظر نیروهای مسلح درباره مصوبات مربوط به خدمت سربازی منفی باشد، مجلس شورای اسلامی هم باید به این موضوع توجه کند و مصوبه‌ای را به تصویب برساند که از سوی ستاد کل نیروهای مسلح مورد پذیرش باشد.

اسماعیل کوثری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی هم در گفتگو با مهر، به صراحت اعلام کرد که حتی اگر مصوبه اعطای کارت معافیت رایگان به مشمولان متأهل دارای دو فرزند و بیشتر که بالای ۳۰ سال سن دارند در صحن مجلس رأی بیاورد، به احتمال زیاد از سوی شورای نگهبان رد می‌شود.

واکنش شورای نگهبان به اعطای معافیت رایگان سربازی

در این باره نظر شورای نگهبان را هم اخذ کردیم و از هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان سوال کردیم که اخیراً کمیسیون تلفیق بودجه مصوبه‌ای درباره ارائه کارت معافیت رایگان به برخی از مشمولان غایب سربازی داشته که گفته می‌شود نظر دولت و ستاد کل نیروهای مسلح در این باره اخذ نشده است. با توجه به این شرایط، اگر این مصوبه در صحن مجلس به تصویب برسد، آیا شورای نگهبان آن را می‌پذیرد یا خیر که وی پاسخ داد: معمولاً در موضوعات مربوط به نظام وظیفه نظر ستاد کل نیروهای مسلح برای شورای نگهبان مهم است و این سازوکار و فرآیند به لحاظ قانونی باید طی شود.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار مهر، مبنی بر اینکه به نظر شما آیا جای تعیین تکلیف مشمولان غایب سربازی در لایحه بودجه است یا اینکه بهتر است دولت با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح لایحه جداگانه‌ای را در این باره به مجلس ارائه دهد، اظهار داشت: بارها گفتیم ترجیح این است که در قانون بودجه موضوعات مربوط به بودجه مطرح شود و جای احکام غیر بودجه‌ای در قانون بودجه نیست، اثر خوبی در نظام حقوقی ما ندارد و این مسیر از نظر ما قابل دفاع نیست.

ساماندهی سربازی

بر هیچ کسی پوشیده نیست که خدمت وظیفه عمومی در حوزه اختیارات مقام معظم رهبری قرار دارد و هر گونه تصمیمی در خصوص آن منوط به اذن ایشان است. علاوه بر این، در تهیه و تدوین هر طرحی درباره سربازی باید نظر ستاد کل نیروهای مسلح هم اخذ شود.

باید منتظر ماند و دید که نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۱ چه تصمیمی را در زمینه خدمت سربازی اتخاذ می‌کنند، اما وکلای ملت باید به این مسئله واقف باشند که رفع مشکلات خدمت وظیفه عمومی مستلزم ارائه لایحه یا طرح جامعی با در نظر گرفتن همه جوانب مختلف به ویژه تأمین نیروی انسانی مورد نیاز نیروهای مسلح است.