اتفاقات مهمی در راه است/5 دقیقه تا سوت پایان مذاکرات
در‌حالی‌که هیئت‌های مذاکره‌کننده برای ادامه دور همچنان هشتم مذاکرات احیای برجام از پایتخت‌ها به وین بازگشته‌اند، رئیس هیئت روسی که همچنان فعال‌ترین چهره مذاکرات در فضای رسانه‌ای است، مذاکرات را آماده سوت پایان توصیف کرد.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین و رئیس هیئت مذاکره‌کننده روس در مذاکرات احیای برجام، البته این بار برخلاف دیگر موضع‌گیری‌هایش، این صحبت را نه در توییتر بلکه در گفت‌وگو با یک رسانه روس مطرح کرده است. اولیانوف تنها کسی نبوده که روز گذشته درباره فضای مذاکرات صحبت کرده و خبرساز شده است؛ حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران و رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و رئیس هیئت مذاکره‌کننده آمریکا، راهی پارلمان‌های کشورهای خود شدند تا درباره روند مذاکرات گزارش بدهند؛ جمهوری‌خواهان کنگره آمریکا در نامه‌ای به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر درباره این توافق خط‌ونشان کشیدند؛ مقامات روسیه و فرانسه و نیز مقامات آمریکا و اسرائیل درباره ایران به گفت‌وگو ادامه داده‌اند و امیرعبداللهیان نیز با همتای چینی خود تماس گرفت.
اولیانوف: در دور آخریم
رئیس هیئت مذاکره‌کننده روس، در مصاحبه با رسانه روسی کامرسنت، در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان گفت مذاکرات در خط پایان است، گفت تجربه به او می‌گوید تا وقتی مانع آخر رد نشده است از پایان کار نگوید؛ «همیشه این احتمال وجود دارد که کسی گام‌هایی با تصورات اشتباه بردارد که می‌تواند به‌‌راحتی روند مذاکرات را تضعیف کند. این احتمال را نمی‌توان کاملا رد کرد، اما چنین وضعیتی حاکی از بی‌مسئولیتی شدید کسانی خواهد بود که چنان گام‌هایی را بردارند. در مرحله پیشرفته فعلی مذاکرات، مرحله‌ای بسیار پیشرفته، کاملا غیرقابل‌قبول است که تنش غیرضروری ایجاد شود و کسب نتیجه‌ای مثبت به خطر بیفتد. ما پنج دقیقه تا خط پایان فاصله داریم و لازم است از این بخش آخر با وقار و با سرعت و کارایی کافی عبور کنیم». این دیپلمات روس تصریح کرد: «فکر می‌کنم می‌توان این مرحله را مرحله آخر [مذاکرات] خواند. پیش‌نویس نهایی تنظیم شده است. نقاط متعددی هستند که نیاز به بررسی بیشتر دارند، اما متن همین حالا روی میز است. حجم زیادی دارد و بیش از ۲۰ صفحه متن ریز است. این متنی است که بر اساس آن ممکن است مذاکرات را در زمان نسبتا کوتاهی به پایان برد». این دیپلمات روس تأکید کرد: «هنوز درباره [صدور] قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل متحد بحثی نشده است. ممکن است نیازی نباشد».
او همچنین اضافه کرد که مسئله آزادی زندانیان به‌طور مستقیم به موضوع مذاکرات در وین مربوط نیست.
بازه‌ای برای آماده‌سازی پیاده‌سازی در راه خواهد بود
او تأکید کرد متن نهایی، «سندی سیاسی خواهد بود که گام‌های مشخص بازگشت به برجام اصلی را ثبت خواهد کرد». اولیانوف افزود: «وقتی توافق نهایی حاصل شد، بازه‌ای برای آماده‌سازی پیاده‌سازی آن شروع خواهد شد. ممکن است یک یا دو ماه طول بکشد، سپس آن روز خواهد آمد که در آن سرانجام برجام را به شکلی که در ۲۰۱۵ توافق شد، در حال اجرا خواهیم دید». او ادامه داد: «این البته تنها یک شمای حدودی است که هنوز باید روی آن کار شود».
فاصله تا پایان مذاکرات به مواضع ایران بستگی دارد
او البته درباره اینکه چقدر از مسیر احیای برجام باقی مانده است، از پاسخ دقیق خودداری و تأکید کرد هنوز مسائلی اساسی باقی مانده‌اند که باید حل شوند. اولیانوف تأکید کرد: «هیئت ایرانی به وین بازمی‌گردد و موضع بازبینی‌شده خود را ارائه خواهد داد. بسته به خواسته‌هایی که طرف ایرانی مطرح می‌کند، مشخص‌تر خواهد شد که تا پایان فرایند مذاکرات چقدر باقی مانده است». این مقام روس درباره مسائل باقی‌مانده افزود: «ظاهرا چندین نکته هست که درباره آنها ایران می‌خواهد باز [خواسته‌های] بیشتری بگیرد». او با اشاره به درک و توجه به خواسته‌های ایران از سوی طرف روس توضیح داد: «سؤال این است که تا چه حد می‌توان آنها را با شرکت‌کننده‌های غربی در این فرایند هماهنگ کرد. این موضوع مذاکرات خواهد بود. اینجا‌ست که هر طرفی باید تصمیمات سیاسی بگیرد که با آنچه تا همین حالا به دست آمده است، موافقت کنند یا در بعضی مسائل تلاش کنند با فشار چیزی را به سمتی ببرند که طرفشان می‌خواهد».
توافق موقت دیگر موضوعیت ندارد
این مقام روس درباره احتمال توافق موقت که در هفته‌های گذشته به‌خصوص از سوی طرف آمریکایی مطرح شده بود، توضیح داد: «تصمیم میانی زمانی اواخر سال گذشته [میلادی، پاییز ۱۴۰۰] مناسب می‌بود تا برای مذاکرات زمان گرفته شود. الان دیگر راه‌حل میانی کاملا از موضوعیت افتاده است و در نظر گرفته نمی‌شود. تمام توجهات روی احیای برجام اصلی است. تکرار می‌کنم، بسیار به رسیدن به این هدف نزدیکیم». او درباره شکل توافق تأکید کرد: «فرض بر این است که برجام در شکل اصلی‌اش احیا خواهد شد؛ بدون ضمیمه و استثنا. گرچه شاید به خاطر اینکه وضعیت در سال‌های گذشته تغییر کرده است، برخی ظرافت‌های کوچک جدید پیدا شوند؛ اما همه اینها موضوع مذاکرات در مرحله نهایی فرایند خواهند بود». اولیانوف البته همچنان در توییتر نیز فعال بود. او در پاسخ به سؤال یک کاربر درباره نیاز به تأیید کنگره آمریکا پس از توافق در وین گفت: «قرار است توافقی با الزام سیاسی باشد که نیازی به تصویب ندارد».
امیرعبداللهیان و مالی در مجالس
دیروز و در‌حالی‌که علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه و رئیس هیئت مذاکره‌کننده ایران راهی وین شده بود، امیرعبداللهیان برای حضور در جلسه غیرعلنی درباره آخرین تصمیمات حول احیای برجام راهی مجلس شد. محمدعلی محسنی‌بندپی، نماینده نوشهر پس از این جلسه گفت: «آقای امیرعبداللهیان به ارائه گزارشی درباره مذاکرات وین پرداخت و سپس ۱۰ نماینده مجلس مطالب و سؤالات خود را مطرح کردند. مجددا وزیر خارجه به سؤالات آنها پاسخ داد و در نهایت رئیس مجلس جمع‌بندی داشت». به گزارش ایسنا، این نماینده مجلس گفت مجموع صحبت‌های وزیر خارجه درباره مذکرات وین و آخرین تصمیم‌گیری‌ها بود. هم‌زمان، رسانه‌های آمریکایی نیز خبر دادند رابرت مالی هم برای حضور در جلسه‌ای غیرعلنی به کنگره خواهد رفت و به آنها درباره روند مذاکرات وین گزارش خواهد داد. این در حالی است که گروهی متشکل از ۳۳ سناتور جمهوری‌خواه، دوشنبه در نامه‌ای به رئیس‌جمهور آمریکا هشدار دادند از اجرای توافقی با ایران که به تأیید کنگره نرسد، ممانعت خواهند کرد. البته تهدید جمهوری‌خواهان از طرفی با توجه به اکثریت دموکرات‌ها در مجلس به مشکل خواهد خورد و از طرفی با توجه به نحوه تنظیم برجام که به‌عنوان یک معاهده نبوده است، در نتیجه نیازی به تصویب در کنگره ندارد.
سفرها و دیدارها درباره برجام ادامه دارد
از طرف دیگر، همچنان مقامات کشورهای مختلف در حال مکالمه و دیدار درباره برجام هستند. کمی بعد از گفت‌وگوی بایدن و نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل درباره ایران، مشاور امنیت داخلی اسرائیل قرار است راهی واشنگتن شود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در دیدار اخیری که با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه داشت، در کنار مسئله اوکراین، درباره موضوع احیای برجام نیز گفت‌وگو کرده است. امیرعبداللهیان نیز با وانگ ای، وزیر امور خارجه چین، تماسی تلفنی داشته است که در آن درباره روند مذاکرات احیای برجام تبادل نظر شده است. این تماس‌ها و دیدارها در حالی که هیئت‌ها برای گفت‌وگوهای احیای برجام به وین بازگشته‌اند، می‌تواند نشانه دیگری از این باشد که در این بازگشت به وین اتفاقات مهمی در راه است و شاید تعبیر اولیانوف درباره فاصله اندک تا خط پایان، در حال تبدیل به واقعیت باشد./ شرق