«تکان قلم» ۴۷ سناتور از زبان مالی/تکرار بازی نخ‌نمای نگرانی موشکی
در اوج خوش‌بینی‌ها به چشم‌انداز مذاکرات وین، نماینده ویژه امریکا خاطره نامه ۴۷ سناتور امریکا را برای ایران زنده کرد و گفت که دولت امریکا نمی‌تواند تضمین کند که دولت بعدی از توافق احتمالی خارج نخواهد شد. سخنگوی وزارت خارجه امریکا هم برای تهران خط و نشان کشیده و برداشتن تحریم‌ها را بار دیگر با بازگشت ایران به برجام گره زده است.
در اوج خوش‌بینی‌ها به چشم‌انداز مذاکرات وین، نماینده ویژه امریکا خاطره نامه ۴۷ سناتور امریکا را برای ایران زنده کرد و گفت که دولت امریکا نمی‌تواند تضمین کند که دولت بعدی از توافق احتمالی خارج نخواهد شد. سخنگوی وزارت خارجه امریکا هم برای تهران خط و نشان کشیده و برداشتن تحریم‌ها را بار دیگر با بازگشت ایران به برجام گره زده است.
درست در زمانی که خوش‌بینی‌ها برای دستیابی به توافق در وین به اوج خود رسیده، امریکایی‌ها طبق روال گذشته ساز ناکوک می‌نوازند و در حالی که از یک سو پالس مثبت می‌فرستند، از طرف دیگر دست از درشت‌گویی بر نمی‌دارند. در آخرین ساعت روز جمعه، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا تصمیم دولت امریکا برای لغو برخی تحریم‌های ایران را اعلام کرد. بلینکن چندین معافیت از تحریم‌ها را درباره فعالیت‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران امضا کرد، که خوش‌بینی‌ها را افزایش داد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین در توئیتر از این کار امریکا استقبال و آن را اقدامی در مسیر درست تلقی کرد: «می‌توان این اقدام را نشانگر این دانست که مذاکرات وین وارد مرحله نهایی شده است.»
با این حال، رابرت مالی در گفتگو با سی ان‌بی‌سی، با تکرار موضع ضرب‌الاجلی دیپلمات‌های امریکایی درباره مذاکرات گفت که اگر چه در صورت احیای توافق هسته‌ای ایران، واشنگتن تحریم‌های ناسازگار با برجام را رفع خواهد کرد، اما تحریم‌هایی که غیرمرتبط با برنامه هسته‌ای ایران است، همچنان حفظ خواهد شد. مالی البته تصمیم ترامپ برای خروج از برجام را فاجعه‌بار خواند و احیای برجام را به نفع دولت جدید امریکا دانست: «موضع کنونی ما و کشور‌های اروپایی این است که بهترین مسیر پیش رو بازگشت به توافق هسته‌ای ایران در شرایطی است که ایران آمادگی داشته باشد به طور کامل به تعهداتش بازگردد.»
ند پرایس فراتر از مالی
نکته مهم‌تر از نظر رابرت مالی که می‌تواند مذاکرات را تا آستانه شکست پیش ببرد، عدم تضمین امریکا برای این است که مجدداً از برجام خارج نخواهد شد. در آستانه امضای برجام، ۴۷ سناتور امریکایی در نامه‌ای کم‌سابقه خطاب به ایران گفته بودند که رئیس‌جمهور بعدی با یک تکان قلم می‌تواند از برجام خارج شود: «توافقی که به تصویب کنگره نرسیده باشد، می‌تواند فقط با یک تکان قلم رئیس‌جمهور بعدی باطل شود و کنگره آینده هم هر زمان لازم دید، قادر است موارد توافق را تغییر دهد.» حالا همین بحث را راب مالی با زبانی هرچند نرم‌تر تکرار کرده است: «این مسئله حقیقت دارد که در سیستم ما (امریکا)، ما نمی‌توانیم رئیس‌جمهور بعدی را ملزم کنیم؛ دولت بعدی تصمیمات خود را خواهد گرفت.» البته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در پاسخ به خبرنگار فارس درباره اظهارات مالی درباره اینکه نمی‌توانیم تضمین دهیم دولت بعدی امریکا به برجام پایبند باشد، گفت: «در میز مذاکرات وین برای لغو تحریم‌ها یکی از موضوعات اصلی ما گرفتن تضمین‌هاست. ما تضمین را در همه سطوح سیاسی حقوقی و اقتصادی مطالبه کردیم.» وی افزود: «در بخش‌هایی از آن توافقاتی حاصل شده، اما هنوز هیئت مذاکره‌کننده ایران با جدیت اخذ تضمین ملموس را از طرف‌های غربی برای پایبندی آن‌ها به تعهداتی که بر مبنای توافق وین حاصل شود، دنبال خواهند کرد.»
مالی البته بلافاصله بعد از صحبت کردن درباره ممکن نبودن تضمین، به زاویه اختلاف دولت بایدن با رژیم صهیونیستی درباره برجام اشاره کرد و گفت: «ما همکاری نزدیکی با دولت اسرائیل داریم، اما در خصوص این موضوع با آن‌ها اختلاف نظر داریم. جهان نباید اقدامی برای توقف چرخش سانتریفیوژ‌های ایران انجام می‌داد بلکه این برجام بود که ثابت کرد می‌تواند سانتریفیوژ‌های ایران را متوقف کند و تجربه سه ساله خروج از برجام نشان داد که سیاست فشار حداکثری برنامه هسته‌ای ایران را تسریع بخشید.»
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا پا را فراتر گذاشت و در پیامی در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت: «تا زمانی که تهران به تعهداتش ذیل برجام بازنگردد، ما هیچ‌گونه رفع تحریم‌هایی برای ایران نداشتیم و نخواهیم داشت. ما دقیقاً آنچه را که دولت قبلی انجام داد، انجام دادیم. به شرکای بین‌المللی خود اجازه دادیم به خطرات رو به رشد عدم اشاعه هسته‌ای و ایمنی در ایران رسیدگی کنند.» پرایس پنج شنبه گذشته نیز در خصوص روند مذاکرات وین گفته بود: «ما خود را در مجموعه‌ای از شرایط ناگوار می‌بینیم؛ به این معنی که پنجره بازگشت به برجام بسیار بسیار بسته‌تر می‌شود. دقیقاً به این دلیل که وقتی ایران به نقطه‌ای برسد که پیشرفت‌های هسته‌ای‌اش مزایای منع اشاعه‌ای را که برجام منتقل می‌کرد، از بین ببرد، این نقطه‌ای است که دیگر از بُعد منافع امنیت ملی و منافع متحدان و شرکای ما در سراسر جهان، پیگیری برای بازگشت متقابل به پایبندی به برجام معنا و مفهومی ندارد و ما باید مسیر دیگری را دنبال کنیم.»
تکرار بازی نخ‌نمای نگرانی موشکی
علاوه بر دولتمردان، گروهی از قانونگذاران مجلس نمایندگان امریکا با ارسال نامه‌ای به جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا موضوع تکراری نگرانی از پیشرفت‌های موشکی ایران را به میان کشیده‌اند. این نامه به ابتکار «جو ویلسون»، رئیس کمیته امنیت ملی در کمیته «تحقیقات جمهوریخواهان» که بزرگ‌ترین فراکسیون این حزب در کنگره امریکا است تنظیم شده و به امضای پنج قانونگذار جمهوریخواه دیگر رسیده است. در این نامه آمده است: «ما، امضاکنندگان این نامه، از توانمندی‌های رو به پیشرفت جمهوری اسلامی ایران و همچنین از نبود راهبردی مشخص برای مقابله با این سامانه‌های دوربرد تهاجمی نگران هستیم.»در بخشی از این نامه آمده است: «ما از دولت شما می‌خواهیم تمرکزتان را علاوه بر توانمندی‌های ایران در زمینه پهپاد و حملات نقطه‌زن روی کل زرادخانه موشکی بالستیک ایران و سامانه‌های ضربتی دوربرد این کشور مانند راکت و موشک‌های کروز قرار دهید.» جو ویلسون علاوه بر این در مصاحبه‌ای با پایگاه «نشنال ریویو» درباره دلایل نگارش این نامه گفت که ایران اکنون توانمندی‌های راهبردی عظیمی دارد. آن‌ها در میدان نبرد به سرآمدی رسیده‌اند، یعنی مرحله‌ای که می‌توانند توان دیگران را از کار بیندازند. تدکروز سناتور جمهوریخواه نیز توئیت کرد: رئیس‌جمهور بایدن و مقامات کابینه بایدن - هریس به روزنامه‌ها و مردم امریکا دروغ می‌گویند. آن‌ها به کنگره اطلاع دادند که تحریم‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران را لغو می‌کنند و به روسیه و چین اجازه می‌دهند به مقامات ایران در ساخت برنامه تسلیحات هسته‌ای‌اش کمک کنند.
بی‌عملی آژانس
در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز رافائل گروسی رویکرد چندان سازنده‌ای ندارد. وی در گفتگو با شبکه العربیه، گفت که رسیدن به توافق طی روز‌های آتی ممکن، اما موضوع پیچیده‌ای است. وی به کلی‌گویی پرداخت و گفت: «بدون التزام ایران و همکاری همه طرف‌ها توافق هسته‌ای صورت نخواهد گرفت. از وجود مواد هسته‌ای اعلام نشده در سایت‌های ایران نگران هستیم. تاکنون طرف‌ها موفق به توافق نشده‌اند، اما امیدمان قطع نشده است، دشواری‌ها همچنان وجود دارد، اما چاره‌ای جز حل یکی پس از دیگری آن‌ها وجود ندارد و ما از نزدیک تحولات را دنبال می‌کنیم و منتظر حل و فصل دیپلماتیک هستیم.»