مخاطرات تعمیق شکاف طبقاتی و فقر

گروه سیاست سایت فردا – یکی کنار اتوبان ایستاده به خودروهای در حال عبور بلوک سیمانی پرت می‌کند، دیگری ماشین چندصد میلیونی و میلیاردی مردم را آتش می‌زند! روز به روز اخبار اینچنینی بیشتر می‌شود و این بسیار نگران کننده است. جامعه شناسان افزایش شکاف طبقاتی و احساس نابرابری را عامل اصلی این پدیده می‌دانند و نسبت به عواقب افزایش آن هشدار می‌دهند. 

امان‌الله قرائی‌مقدم، جامعه شناس در این رابطه به «فردا» گفت: «شکاف طبقاتی‌، ناروایی‌ها و ساختار اقتصادی معیوبی که در جامعه وجود دارد، همچنین این خانواده سالاری و روابط‌مداری که مشاهده می‌شود، مردم به خصوص جوانان که حساس هستند را به این سو می‌برد. آنها احساس می‌کنند که مسئولان حق آنها را نادیده گرفته و به امیال ، آرزوها و خواسته‌های آنها کم‌توجه هستند در نتیجه حس انتقام‌گیری از وضعیت موجود پیدا کرده و در این راستا یا بلوک سیمانی و آجر پرت می‌کنند یا ماشین دیگران را آتش زده و یا کارهای خلاف دیگری انجام می‌دهند».

وی افزود: «در واقع حق خود می‌دانند که از جامعه‌ای که به امیال و خواسته‌های منطقی و طبیعی آنها توجه ندارد، انتقام بگیرند. به عبارت دیگر فضای مسموم جامعه از ابعاد مختلف آنها را واداشته که چنین کنند. دیدیم که فردی ماشین دیگران را پرت کرده و فکر می‌کند که چرا من نداشته باشم و دیگری داشته باشد! یا بلوک پرت کرده، دختران را آزار و اذیت می‌کنند و ... و با همه این کارها می‌خواهند از جامعه انتقام بگیرند و مساله مهم این است که این مساله رو به تزاید است».

این استاد جامعه شناسی در پاسخ به اینکه این پدیده و آسیب اجتماعی تا کجا می‌تواند، پیش برود؟ گفت: «تا وقتی که مردم به خصوص نسل جوان احساس نکند که ناروایی در کشور نیست، انتخاب افراد بر اساس روابط نیست و بر اساس شایستگی است، تا وقتی حس نکند که توزیع عادلانه ثروت شده و هر کسی که شایستگی و لیاقت دارد به امکانات مورد نظر خود دست پیدا می‌کند این کارها ادامه خواهد داشت».

قرائی مقدم امیدواری افراد به ارتقای موقعیت در جامعه را عامل مقابله با این آسیب دانست و گفت: «الان این‌ها احساس می‌کنند که استعداد، توانایی، شایستگی و لیاقت آنها در جامعه اهمیت نداشته و روابط و فامیل‌مداری یا رانت و ... موجب ارتقای افراد است. یعنی سرکوفته شده‌اند و احساس می‌کند که توانایی آنها مورد توجه مسئولان نیست و جامعه بر پایه پارتی‌بازی و خانواده سالاری پیش می‌رود».

وی همچنین گفت: «البته باید توجه داشت که آنها از فضای مجازی هم درس می‌گیرند. آنها از جوانان سایر کشورهای دنیا هم الگوبرداری می‌کنند و بر همین تصور احساس می‌کنند که مورد ظلم هستند و کسی قدر استعداد و توانایی آنها را نمی‌داند و عده کم‌تر شایسته‌ای با روابط و پارتی به پست و مقام رسیده‌اند. علاوه بر این احساس می‌کنند که ثروت موجود در جامعه عادلانه توزیع نشده است و فقط به یک قشر و طبقه خاصی تعلق پیدا کرده است. این احساس تبعیض آنها را به سوی ویرانگری می‌برد».

این استاد جامعه شناسی درباره تبعات بعدی گسترش این پدیده نیز هشدار داد و گفت: «خطر بعدی این است که اگر خدای نکرده اعتراضات و اغتشاشاتی شکل بگیرد، توام با خشونت خواهد بود و افرادی که الان ثروتمند بوده و احساس می‌کنند در امنیت قرار دارند، دیگر رحمت و مروتی نخواهند دید. یعنی ممکن است شاهد تجاوزات ناموسی، حمله به خانه‌های مردم ، قتل و غارت و جنایت باشیم. خطر این است که این بار همه چیز را به آتش می‌کشند و کسی جان سالم به در نمی‌برد».

وی با اشاره به اینکه «شکاف طبقاتی و فقر عمیق شده است» گفت: «به قول سعدی هر که دست از جان بشوید، هرچه در دل دارد بگوید. یعنی مردمی که دست از جان بشویند هر کاری می‌کنند. نشانه‌اش اینکه الان تبر و کارد و ... حتی اسلحه در جامعه بسیار است و مردم به همین دلیل دنبال در ضد سرقت و ... هستند. وقتی کسی ماشین را آتش می‌زند و می‌گوید چرا دیگری دارد و من ندارم یعنی کارد به استخوانش رسیده است و این خطرناک است. سعدی می‌گوید هرکه فریادرسی روز مصیبت خواهد ، گو در ایام سلامت به جوانمردی کوش».