بازتاب سخنان رهبری در روزنامه‌های امروز/ کلیات بودجه تصویب شد یا حذف ارز 4200 تومانی؟ / خط فقر کجاست؟

گروه سیاست سایت فردا - روزنامه‌های امروز به موضوعاتی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و ... پرداخته‌اند که مهم‌ترین موارد آن به شرح زیر است:

«شرق» جلسه دیروز مجلس و تصویب کلیات لایحه بودجه را «گام اول حذف ارز 4200 تومانی» تلقی کرده! مبنای این برداشت اما تیتر دیروز رسانه دولت است که اتفاقا با تعجب برخی رسانه‌ها و کاربران فضای مجازی همراه بود. ایرنا از موافقت مجلس با حذف ارز 4200 تومانی خبر داده بود درحالی که مجلس با کلیات بودجه موافقت کرد و این دو با هم فرق دارد. «شرق» هم امروز بر همین اساس نوشته: «رسانه دولت در نخستین عنوان خبری خود پس از تصویب کلیات از موافقت مجلس با حذف ارز ترجیحی نوشت و تصویب کلیات بودجه را با آن یکی کرد. ایرنا دقایقی پس از رأی موافق نمایندگان تیتر زد «کلیات بودجه ۱۴۰۱ تصویب شد/ مجلس با حذف ارز ترجیحی موافقت کرد». عمده مباحث مربوط به بودجه در این مدت حول همین محور بود و ابراهیم رئیسی، رئیس دولت و محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس نیز در سخنان کوتاه خود با اندک مایه‌ای از دلخوری بیش از هر چیز در باب آن سخن گفتند.»

«وطن امروز» بخش عمده‌ای از صفحه یک امروز خود را به عکس و پوشش گفت‌وگوی تصویری رهبری و مردم قم اختصاص داده و تیتر هم زده «غیرت دینی راه نجات». 

این روزنامه اصولگرا اما از سایر موضوعات روز هم غافل نشده است. مثلا در یکی از گزارش‌های کناری خود به وین و مذاکرات برجامی پرداخته است. برای همین در گزارشی با عنوان «وین پرانتز بسته» نوشته: « با نزدیک‌شدن به پایان دور هشتم مذاکرات وین گمانه‌زنی‌ها درباره کاهش اختلافات ایران و ۱+۴ شدت گرفته است». در این گزارش آمده است: « مذاکره‌کننده ارشد ایران در تازه‌ترین ارزیابی خود از روند گفت‌وگوهایی که با محوریت رفع تحریم‌ها جریان دارد، بیان داشت موارد اختلاف موسوم به پرانتزهای باز رو به کاهش است. ... پس از اظهارات  باقری، خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد مذاکرات لغو تحریم‌ها در وین در حالی دنبال می‌شود که بر اساس تازه‌ترین ارزیابی‌ها از وین، قریب به اتفاق شرکت‌کنندگان در گفت‌وگوهای وین اذعان دارند موارد داخل پرانتز یا موارد اختلافی میان هیأت‌ها رو به کاهش است.»

«آفتاب یزد» بودجه و مجلس و کمیسیون تلفیق و ترکیب آن را سوژه گزارشی کرده که عکس یک شده و توپش هم حسابی پر است. این روزنامه اصلاح‌طلب با تیتر «مجلس بدون اقتصاددان!» نوشته: «از ترکیب ۴۵ نفره کمیسیون تلفیق تنها سه نفر اقتصاد خوانده‌اند؛آیا نباید برای فرجام بودجه نگران بود؟» البته این روزنامه در گزارش خود به این اشاره نکرده که مثلا کمیسیون تلفیق در مجلس اصلاح‌طلب دهم چند اقتصاددان داشت و آنها چه بودجه‌ای رقم زدند و چه بلایی سر اقتصاد کشور آوردند!

آفتاب یزد در شماره امروز خود اظهارات اخیر معاون رفاه وزارت رفاه مبنی بر اینکه «خط فقر ۴ میلیون تومان است نه ۱۰ میلیون تومان» را هم مورد نقد قرار داده و در گزارشی با تیتر «شوخی تلخ با خط فقر» که تیتر یک هم شده است، نوشته: « این مقام مسئول و امثال او آنقدر از مردم فاصله گرفته‌اند که نمی‌دانند، ۴ میلیون فقط پول اجاره خانه آنهم در مناطق رو به پایین است؛ خرید خوراک و پوشاک که دیگر پیشکش. از سوی دیگر معاون رفاه اجتماعی وزیر رفاه در حالی خطر فقر را ۴میلیون تومان می‌داند که چندی پیش علی رضایی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ با بیان اینکه طبقه متوسط جامعه در حال از بین رفتن است، گفته بود: «مشکل جوامع جهان سوم، فقر و فساد و از همه مهمتر تبعیض است درحالی که اگر منابعی هست، باید برای همه باشد و نهادهای حمایتی با این حجم منابع باید بگویند که چه خدمتی به طبقات ضعیف جامعه کردند. واقعیت‌ها باید به مردم گفته شود و انقباضی و یا انضباطی بودن بودجه دردی از مشکلات مردم دوا نمی‌کند زیرا مردم انتظار دارند که وضع تولید، اشتغال و معیشت آن‌ها بهبود یابد و هر بودجه‌ای که به بهبود معیشت مردم کمک نکند، ۲ ریال هم نمی‌ارزد. مرکز آمار، خط فقر را ۱۲ میلیون اعلام کرده است درحالی که بسیاری از طبقات ضعیف جامعه با یارانه ۴۵ هزار تومانی و حقوق روزمزد، معیشت خانواده را تامین می‌کنند.»

«کیهان» امروز بیشتر خبری است تا تحلیلی. تیتر و عکس امروز خود را به ارتباط تصویری دیروز رهبری و مردم قم که به مناسبت سالروز 19 دی بود، اختصاص داده و آن بخشی از سخنان ایشان را برای تیتر انتخاب کرده که تاکید کردند: «هرجا کاری بر زمین مانده پای اشرافیگری و نگاه غیرانقلابی در میان بوده است».

این روزنامه اصولگرا تصویب کلیات بودجه را هم در جلسه علنی دیروز مجلس تیتر دو کرده و نوشته: «نمایندگان مجلس دیروز به بررسی کلیات بودجه 1401 پرداختند و در نهایت آن را تصویب کردند، رئیس‌جمهور که برای دفاع از کلیات بودجه به صحن آمده بود گفت که تورم به زودی سیر نزولی خواهد یافت.»

«اعتماد» عکس بزرگی از رهبری انتخاب و آن بخش از سخنان دیروز ایشان را برای تیتر انتخاب کرده که تاکید کردند «مذاکره و تعامل با دشمن به معنای تسلیم نیست».

این روزنامه اصلاح‌طلب اما در گزارش‌های دیگری به موضوعات سیاسی و غیرسیاسی روز پرداخته است. مثلا اظهارات داریوش ابوحمزه معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که به باد نقد گرفته و در گزارشی با عنوان « آیا خط فقر 4 میلیون تومان است؟» از «اشتباه عجیب معاون رفاه به دلیل بی‌خبری از فرمول احصای خط فقر» نوشته است. در این گزارش آمده است: « اعلام ابوحمزه درباره خط فقر 4 الی 5 میلیون تومانی برای خانوار ساکن در تهران یا سایر شهرهای کشور، نشان داد که این مقام مسوول، از فرمول محاسبه خط فقر هم اطلاع نداشته و به همین سبب، اعداد گزارش پایش فقر را صرفا به سبب آنکه این گزارش، تابستان امسال منتشر شده، به مثابه اعداد جدید از خط فقر فرض کرده در حالی که تاریخ احصای این اعداد، مربوط به پایان سال 1398 بوده است. این اشتباه عجیب و سوال‌برانگیز، در حالی رخ داده که از چند روز قبل، جلسات کمیته دستمزد برای تعیین حداقل مزد و سبد معیشت کارگری در حال برگزاری است و اتفاقا نمایندگان وزارت تعاون، یکی از اعضای حاضر در این کمیته هستند و باید به عنوان مطلعان از خط فقر و هزینه‌های جاری خانوار، پای میز مذاکره تعیین سبد معیشت و حداقل مزد کارگری امضا بدهند ولی حالا، معاون رفاه وزارت تعاون، نه تنها اعداد کهنه و قدیمی از خط فقر را به عنوان اعداد جدید و قطعی اعلام کرده، حتی بی‌خبر بوده که سبد معیشت 6 میلیون و 800 هزار تومانی که اسفند سال گذشته به عنوان مبنای تعیین حداقل مزد کارگری، مورد توافق حاضران در جلسه سه‌جانبه‌‌گرایی تعیین مزد قرار گرفت هم با درنظر گرفتن خط فقر، محاسبه و مصوب شده و بنابراین، خط فقر سال 1400 نمی‌تواند 4 الی 5 میلیون تومان باشد وقتی ارزش سبد معیشت سال جاری، نزدیک به 7 میلیون تومان است.»

«جوان» مثل «اعتماد» آن بخش از حرف‌های رهبری که مربوط به مذاکره بود را برای تیتر انتخاب کرده است منتها آن بخشی که تاکید کردند «مذاکره می‌کنیم اما تسلیم نخواهیم شد».

این روزنامه اصولگرا در گزارش دیگری که عکس دو شده به جلسه دیروز مجلس و تصویب کلیات لایحه بودجه پرداخته و آن را با تیتر «ارز ترجیحی چند ماه مهلت گرفت» منعکس کرده است. در این گزارش آمده است: « نمایند‌گان مجلس شورای اسلامی د‌ر جلسه علنی روز یک‌شنبه ۱۹‌د‌ی کلیات لایحه بود‌جه ۱۴۰۱ را با ۱۷۴ رأی موافق تصویب کرد‌ند. نکته حائز اهمیت، اما باقی ماند‌ن پرد‌اخت ارز ترجیحی برای چند ماه یا د‌ست‌کم تا پایان سال ۰۰۴۱ است که خواست مجلس بود‌ه و د‌ولت نیز تبعیت کرد‌ه است.»

جوان در یکی دیگر از تیترهای کناری خود هم به کم شدن اختلافات در وین اشاره کرده و نوشته است: « مذاکرات احیای برجام در شرایطی پیش می‌رود که چهره‌های حاضر در وین از جمله سرپرست تیم مذاکره‌کننده ایرانی و نماینده روسیه در سازمان‌های جهانی، جو را مثبت ارزیابی می‌کنند. با این حال، تحلیل‌های موجود نشان می‌دهد که امریکا همچنان با پافشاری بر خواسته‌های خود به دنبال بازی روانی و دستیابی به توافق در زمان محدود است.»

«آرمان ملی» در انتخاب سوژه‌ها و آنچه در صفحه یک امروز خود منعکس کرده فرق چندانی با سایر روزنامه‌ها ندارد. مثلا این سخن رهبری که «مذاکره با دشمن در مقطعی به معنای تسلیم شدن نیست» را عکس یک کرده است و در گزارش دیگری که تیتر یک شده هم به نقد اظهارات جنجالی معاون رفاه وزارت کار درباره خط فقر پرداخته است. گزارش‌نویس آرمان ملی با تیتر « این جا زنـدگی نمی‌کنید، ظاهرا...» نوشته است: « در حالی این معاون وزیر خط فقر را آن هم با استناد استانداردهای جهانی 2 تا 2.5 برابر کمتر از آمار رسمی اعلام می‌کند که این رقم نه تنها از سوی مرکز آمار ایران برای میانگین کشوری 8 میلیون تومان اعلام شده بلکه این مرکز خط‌فقر را در کلانشهری مثل تهران 10 میلیون تومان برآورد کرده که بر خلاف ادعای ابوحمزه حداقل هزینه‌هایی است که یک خانواده 4 نفره برای تامین ابتدایی‌ترین مخارج زندگی به آن نیاز دارد از سوی دیگر این اعداد با آنچه سازمان تامین اجتماعی که زیرمجموعه همین وزارتخانه عریض و طویل است نیز در تضاد است به‌طوری‌که میانگین خط فقر از سوی این سازمان در سال 1400، 7 میلیون تومان و برای کلانشهرها 10 میلیون تومان اعلام شده است. بنابراین اعلام این ارقام در حالیکه وضعیت معیشتی خانوارها به ویژه اقشار کم درآمدی همچون جامعه کارگری با حقوق‌های 4 میلیون تومانی گویای وضعیت موجود است چه توجیهی داشته و معاون وزیر از این تناقض قصد دارد به چه اهدافی برسد آیا این روشی برای افزایش قدرت چانه‌زنی در جلسات تعیین دستمزد است تا با اتکا بر همین آمار متناقض و غیرواقعی دستاوردی غیرواقعی برای عملکرد وزارتخانه‌ای رقم زنند که از ابتدا مبنای خود را بر آمار و اعداد ارقام غیر واقعی همچون شغل‌های یک‌میلیون تومانی بنا گذاشته است، موضوعی که فارغ از سمت و سوی سیاسی صداقت تمامی اقشار جامعه بوده و حداقل اگر قادر به بهبود وضعیت نیستید مردم را نادان و ناآگاه فرض نکنید!»

«ایران» مثل همه روزنامه‌های دیگر سخنان دیروز رهبری را مورد توجه قرار داده و آن را عکس یک کرده است، منتها برای تیتر نه به بحث مذاکره و تسلیم پرداخته و نه تاکیدی که ایشان بر ضرورت عمل به وعده‌ها یا توضیح صادقانه برای مردم داشتند. این روزنامه دولتی تیتر زده «رویکرد مردمی دولت ادامه پیدا کند».

برداشت این روزنامه از جلسه دیروز مجلس و تصویب کلیات بودجه نیز در نوع خود قابل تامل است. ایران تیتر زده «تکلیف دوباره دولت به حذف ارز ترجیحی» اما به جای آن همه حرف و سخنی که دیروز در این باب مطرح شده، سخنان رئیس جمهور در جلسه دیروز را بازتاب داده است. ایران در بخش دیگری از صفحه یک امروز خود نیز سخنان موافقان و مخالفان کلیات لایحه بودجه را منعکس کرده اما در تیتر از هموار شدن مسیر ساماندهی نرخ ارز گفته و آن را هم «تکلیف مجلس و خواست دولت» خوانده است. 

اصرار به استفاده از واژه «تکلیف مجلس» در شماره امروز ایران و آنچه ایرنا بعد از تصویب بودجه درباره رای دادن به حذف ارز ترجیحی نوشت، این را به ذهن می‌رساند که دولت سعی دارد عدم موافقت مجلس با آن لایحه دو فوریتی حذف ارز ترجیحی و تاکید بر اهمیت بررسی بیشتر و دقیق‌تر را نادیده بگیرد و به هر نحوی شده هزینه این تصمیم خود را گردن مجلس اندازد.

«صبح نو» جلد امروز خود را به رهبری و ارتباط تصویری که دیروز به مناسبت سالروز 19 دی با مردم قم داشتند، اختصاص داده است. برای تیتر آن بخش سخنان ایشان را مورد توجه قرار داده که تاکید کردند «غیرت و عقلانیت دینی عمال نجات کشور» است. 

این روزنامه اصولگرا در تیتر مربوط به جلسه دیروز مجلس اما خیلی خنثی عمل کرده و صرفا نوشته «تصویب کلیات بودجه» و نه تایید حذف ارز ترجیحی که رسانه‌های دولت از آن می‌گویند. 

گفتنی است صبح نو از سایر موضوعات و اخبار دیروز هم غافل نشده است از درگذشت حمید لبخند کارگردان تا تنش در پارلمان عراق.