ماجرای حضور یک غیربرجامی پای میز مذاکرات/پیش‌نمایش رفع تحریمها؟
علت اصلی ارتباط کره به گفت‌وگوهای برجام البته مشخص است اما درباره دلایل اضافه‌شدن کره جنوبی به روند گفت‌وگوها و پیامدهای آن، گمانه‌زنی‌ها و سؤال‌هایی مطرح است.
برای اولین بار، کشوری غیر از ایران و 1+5 بر سر میزهای گفت‌وگوهای برجامی می‌نشیند. دیروز خبر رسید معاون وزیر امور خارجه کره جنوبی برای رایزنی با کشورهای عضو برجام از سئول عازم وین شد. درباره دلیل و علت سفر مقام کره‌ای به وین در میانه مذاکرات البته در این خبر توضیح چندانی داده نشده است. علت اصلی ارتباط کره به گفت‌وگوهای برجام البته مشخص است اما درباره دلایل اضافه‌شدن کره جنوبی به روند گفت‌وگوها و پیامدهای آن، گمانه‌زنی‌ها و سؤال‌هایی مطرح است.
سرانجام تسویه؟
کره جنوبی در تعاملات پیشین خود با ایران، یک بدهی ۱۰ رقمی به دلار به ایران دارد که از زمان خروج ایالات متحده به دستور رئیس‌جمهور آمریکا از برجام و در نتیجه محدودیت‌های بانکی حاصل از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، در کره بلوکه شده است و مذاکرات مکرر و متعدد ایران با کره بابت تسویه این بدهی به نتیجه نرسیده است. چندی پیش البته خبری مبهم از آزادسازی بخشی از منابع ایران در خارج از کشور منتشر شد اما حتی در صورتی که مبلغ اعلام‌شده در آن خبر یعنی ۳.۵ میلیارد دلار، از کره وصول شده باشد نیز کمتر از نیمی از بدهی کره جنوبی به ایران تسویه شده است و در نتیجه ماجرا هنوز ادامه دارد. نکته البته اینجاست که کره تنها بدهکار تحریمی به ایران نیست. موضوع مذاکره کره با برجامی‌ها به همین علت به نظر بدهی می‌رسد؛ بدهی کره به ایران. اما اینکه تنها کره وارد مذاکرات شده است، به‌تنهایی به وین آمده است و البته قرار است درباره این موضوع گفت‌وگو کند، می‌تواند نشانه‌هایی از روند گفت‌وگوها در وین به دست بدهد.
رفع تحریم، نسخه بتا؟
حضور جداگانه نماینده کره در وین می‌تواند به این معنا باشد که کره قرار است به نوعی، پایلوت فرایند آزادسازی منابع ایران را اجرائی کند. به این معنا که در فرایندی جداگانه، منابعی که از ایران در اختیار کره هستند، اولین مرحله روند دسترسی ایران به منابع خود در خارج از کشور باشند و به نوعی، این روند و واکنش‌های دو طرف به آن از این طریق آزموده شود. از طرف دیگر، کره تنها بدهکار به ایران نیست و در نتیجه جداکردن کره از این صف می‌تواند به این معنا باشد که فرایند تسویه کره در روندی جداگانه و شاید به‌عنوان گام اول و پیش‌نمایش در این زمینه بناست بررسی شود. حتی می‌توان گمانه‌زنی کرد که آزادسازی منابع بلوکه‌شده در کره، در روندی پیش از رفع سایر تحریمها و عادی‌سازی روابط بانکی ایران اتفاق بیفتد که در این صورت، شاید سفر مقام کره‌ای آن‌چنان خبر خوبی برای ایران نباشد؛ چراکه نیاز و خواست اصلی ایران، دسترسی عادی به مسیرهای بانکی بین‌المللی است.
چرا نماینده کره به وین بیاید؟
این سفر البته یک سؤال هم به دنبال خود دارد: چرا لازم است برای تصمیم‌گیری درباره بدهی کره به ایران، نماینده این کشور راهی وین شود؟ کره از ابتدای ماجرای تحریمها، تابع تصمیم آمریکا در این زمینه بوده و هست. در حالت عادی، وقتی توافق به نتیجه می‌رسید، کافی بود واشنگتن رفع مانع را به سئول اعلام کند و کره نیز با دریافت اجازه از آمریکا، بدهی ایران را پس می‌داد. در مدت طولانی پس از خروج آمریکا از برجام نیز مقامات کره جنوبی در چندین مرحله با مقامات آمریکا در سئول یا واشنگتن و از طرف دیگر در سئول یا تهران با مقامات ایران دیدار و گفت‌وگو داشته‌اند. اکنون مسئله این است که چه تفاوتی درباره روند تصمیم‌گیری در این زمینه ایجاد شده که حالا مکالمه کره با دیگر بازیگران برجام آن هم در حاشیه یا متن گفت‌وگوهای وین لازم دیده شده است. دراین‌باره البته احتمالات زیر به نظر می‌رسد.
بررسی روند عملی انتقال منابع به ایران
از طرف دیگر، اینکه لازم دیده شده نماینده‌ای از سئول برای گفت‌وگو در این زمینه راهی وین شود، به این معناست که روند گفت‌وگوها لااقل در این زمینه، به مرحله تصمیم‌گیری درباره فرایند عملی‌شدن ماجرا باشد؛ چراکه درباره اصل تسویه کره حرفی برای گفتن ندارد و درباره نحوه انتقال پول به ایران است که نظر کره معنادار می‌شود.
حضور یک غیربرجامی پای میز مذاکرات
اما از زمانی که مذاکرات هسته‌ای، حدود دو دهه پیش شروع شده است، کره اولین کشوری است که به ترکیب اولیه گفت‌وگوها اضافه می‌شود، یعنی اولین کشور خارج از مجموعه ایران، آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که ایران از ابتدای شروع مذاکرات احیای برجام تأکید داشته است، به دلیل خروج آمریکا از برجام، حضور این کشور پای میز مذاکرات مستقیم برجامی را نمی‌پذیرد. حالا اما نه‌تنها آمریکا بلکه کشور دیگری هم اطراف میز مذاکرات برجامی حاضر شده است. این البته یک پیامد منفی نیز می‌تواند داشته باشد و آن اینکه قبح ورود دیگران به مذاکرات برجامی بریزد. احتمالا بازیگرانی مثل عربستان سعودی و اسرائیل از ورود کره به مذاکرات وین استقبال کنند؛ چراکه حالا آنها مثالی دارند که بتوانند با تکیه بر آن بر خواست قدیمی‌شان یعنی نقش‌آفرینی مستقیم‌تر در گفت‌وگوهای برجامی با ایران پافشاری بیشتری داشته باشند./ شرق