طرح دولت برای عادلانه‌شدن یارانه بنزین/ بنزین گران می شود یا ارزان؟

نبودعدالت در بهره مندی همه آحاد مردم از یارانه سوخت سالهاست ذهن مسئولان کشور را درگیر کرده است.اینکه چرا فقط کسانی که خودرو یا وسیله نقلیه‌ای دارند باید از بنزین دولتی استفاده کنند اما در مقابل، خیل کثیری از مردمی که هیچ وسیله‌ای موتوری ندارند از این یارانه بی‌بهره‌اند پرسشی است که تاکنون پاسخ مناسبی برای آن داده نشده است. برخی کارشناسان از دو سه سال قبل پیشنهادی درباره اعطای سهمیه سوخت به هر فرد به جای هر خودرو مطرح کردند و حتی این پیشنهاد در مجلس و دولت سابق نیز به بحث گذاشته شد اما در نهایت بنا به دلایل نامشخصی به حاشیه رفت. البته دولت قبل در آبان 98 به شکلی کاملا ناشیانه به اصلاح شوک آور نرخ بنزین دست زد که موجبات آشوب و بلوا را فراهم کرد و خسارات سنگینی به اموال مردم و امکانات عمومی وارد آمد.نکته تلخ ماجرا این بود که حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور دو روز پس از این سوءرفتار در قاب تلویزیون ظاهر شد و با لبخند عجیبی به مردم گفت: «من هم مثل شما صبح جمعه فهمیدم قیمت بنزین گران شده!» بهرحال قصه بی‌عدالتی در پرداخت یارانه بنزین در دولت سابق تا پایان ادامه داشت و راه به جایی نبرد.

قیمت بنزین گران نمی‌شود

حالا در دولت آقای رئیسی که یکی از شعارهای محوری اش عدالت برای آحاد مردم است دوباره زمزمه طرح پرداخت یارانه بنزین به همگان مطرح شده و این روزها جزییات اجرای آزمایشی اش در دوجزیره کیش و قشم از زبان مسئولان دولت بیان می‌شود. براساس گفته‌های این مسئولان، دولت در حقیقت قصد دارد بنزین را به صورت عادلانه بین همه مردم توزیع کند و همه هموطنان از این نعمت بهره‌مند شوند.

البته همه مقاماتی که در این باره سخن گفته‌اند از جمله احمد وحیدی وزیر کشور‌،جواد اوجی وزیر نفت و علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت هرگونه افزایش قیمت بنزین را رد کرده‌اند و حتی بهادری جهرمی تاکید کرد: دولت رئیسی «اهل خبرهای تلخ صبح جمعه‌ای نیست. چون دولت مردمی است؛ نه امنیتی.»

وی البته با تاکید بر اینکه دولت به دنبال توزیع «عادلانه‌تر یارانه بنزین است و حتی کسانی که خودرو هم ندارند یارانه سوخت بگیرند گفت: «برخی از مردم چند خودرو دارند و چند برابر افرادی که یک خودرو دارند از این یارانه استفاده می‌کنند. بنابراین برای اینکه توزیع عادلانه‌تری در این یارانه رخ دهد‌، طرح این است که بنزین یارانه‌ای به افراد اختصاص پیدا کند. اما تاکید می‌شود قیمت بنزین قرار نیست هیچ تغییری بکند.»

فعلا طرح در حد آزمایشی است

وزیر نفت هم در توضیح جزییات بیشتر این طرح تاکید کرد که فعلا این طرح به صورت پایلوت و آزمایشی در دو جزیره اجرا می‌شود و اقدامات کارشناسی آن بررسی می‌شود.

به گفته اوجی طبق طرح فوق،تمام مردم چه کسانی که صاحب خودرو هستند و چه کسانی که خودرو ندارند، بر حسب کارت ملی و با شرط اینکه یک سال در ایران اقامت داشته باشند، در ابتدای این طرح، ماهانه ۱۵ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی به آنها تعلق می‌گیرد و دریافت کنندگان می‌توانند آن را استفاده کرده و یا به‌صورت اعتباری از بخش ریالی آن استفاده کنند.

جواد اوجی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا این طرح برای دولت بار مالی ندارد، گفته است که قرار است در این طرح همه مردم از یارانه بنزین استفاده کنند و جزو طرح‌هایی است که برای دولت هزینه دارد ولی در نهایت همه مردم بهره‌مند خواهند شد.

مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی هم با بیان اینکه این طرح فعلا به صورت آزمایشی در سه جایگاه در کیش انجام خواهد شد تاکید کرد: ذخیره بنزین سهمیه‌ای که در کارت سوخت خودروها و موتورسیکلت‌ها وجود دارد، حفظ خواهد شد و مردم از این بابت نگرانی‌ نداشته باشند.

امکان خرید و فروش سهمیه کارت وجود دارد

جلیل سالاری در جزییات بیشتر طرح گفت:طبق این طرح سهمیه بنزین خودروهای عمومی تغییر نخواهد کرد و به جای واریز به کارت سوخت، به حساب بانکی صاحب آن خودرو واریز می‌شود. برای خودروهای شخصی سهمیه‌ای معادل ۱۵ لیتر به ازای هر فرد به حساب سرپرست خانواده واریز می‌شود.

در این طرح آزمایشی، امکان خرید و فروش سهمیه کارت وجود خواهد داشت. همچنین این موضوع به گفته سالاری در حال بررسی است که بتوانیم در طرح آزمایشی اگر خانواده‌ای قبلا سهمیه بنزین ۶۰ لیتر داشته و الان کمتر شده، با تمهیداتی این سهمیه ۶۰ لیتر را برای آن خانواده حفظ کنیم.

همچنین در این طرح یک سامانه مبادله بنزین پیش‌بینی شده است که افرادی که خودرو ندارند، می‌توانند سهمیه خود را به سایر افراد بفروشند و در واقع سهمیه خود را نقد کنند.

واکنش نمایندگان مجلس

در این میان نمایندگان مجلس نیز واکنش‌هایی داشته‌اند. مثلا رئیس‌کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: هنوز اختصاص سهمیه بنزین به هر کدملی قطعی نیست و وزیر نفت باید در هفته بعد در مجلس توضیحاتی را در این خصوص ارائه کند.فریدون حسنوند در گفت‌وگو با مهر، ادعا کرد: اختصاص سهمیه بنزین به هر کدملی صرفاً یک ایده است که از سوی دولتمردان مطرح شده و هنوز این موضوع قطعی نیست.‌هادی بیگی نژاد عضو کمیسیون انرژِی مجلس هم به ایسنا گفت:درخصوص افزایش قیمت بنزین هیچ بحثی نه در کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و نه در سایر کمیسیون‌های مجلس مطرح نشده است. مجلس و دولت تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین ندارند. اما دولت برای عادلانه کردن توزیع یارانه سوخت تصمیمی را اتخاذ کرده که عده‌ای مغرضانه آن را بسیار بد به مردم منتقل کردند.

چه تعداد از مردم خودرو ندارند؟

درباره اینکه چه تعداد از مردم خودرو ندارند و می‌توانند از یارانه جدید بهره ببرند آمار دقیقی در دست نیست اما طبق گفته‌های دو تن ازمسئولان دولت سابق ظاهرا نیمی از مردم ایران فاقد خودرو هستند.در آبان 98 علی ربیعی سخنگوی دولت قبل گفته بود «در حال حاضر بیش از 50 درصد ایرانی‌ها ماشین ندارند و عده‌ای نیز 3 تا 4 خودرو دارند و آمار دقیق این است که 52 تا53 درصد از مردم ماشین ندارند». محمد شریعتمداری وزیر تعاون،‌کار و رفاه اجتماعی سابق هم در دیماه 98 گفته بود: «در حال حاضر، 11 میلیون و 900 هزار خانوار ایرانی فاقد خودرو هستند». که اگر جمعیت هر خانوار را 3/3نفر در نظر بگیریم حدودا به عدد 40میلیون نفر می‌رسیم.

با این وصف می‌توان گفت در صورت اجرای کامل طرح جدید دولت به 40میلیون ایرانی فاقد خودرو هم یارانه بنزین تعلق خواهد گرفت.

چند ابهام

در عین حال برخی کارشناسان نسبت به طرح مذکور ابهاماتی را هم مطرح کرده‌اند که جا دارد متولیان امر به این ابهامات توجه داشته باشند مثلا با توجه به اینکه نیمی از مردم ماشین ندارند لذا فروشنده‌های بنزین در این طرح زیاد خواهند بود و این مسئله مشکلاتی را برای عرضه‌کنندگان از جمله افت قیمت اجباری ایجاد خواهد کرد. دیگر اینکه آیا به خانواده‌هایی که دارای چند خودرو و موتورسیکلت به نام یک نفرهستند بازهم باید به سایر افراد این خانواده سهمیه بنزین داد؟