ادعای جدید اصلاح‌طلبان؛ ایران در آستانه توافق و احیای برجام در ماه‌های پایانی دولت روحانی!؟
حسین مرعشی دبیرکل حزب کارگزاران در اظهاراتی مدعی شده است که دولت سیزدهم نه‌تنها نقش خاصی در واردات واکسن در کشور نداشته، بلکه با بی‌اعتنایی به دستاوردهای دولت روحانی، مانع احیای برجام شده است.
از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم برخی اقدامات قابل توجه از جمله واردات حجم بالای واکسن و متعاقب آن واکسیناسیون بخش قابل‌توجهی از مردم صورت گرفت به‌طوری که بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت، نزدیک به 60 میلیون نفر از جمعیت کشور حداقل یک دوز و بیش از 51 میلیون نفر هر 2 دوز واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند.
تزریق بیش از 117 میلیون دوز واکسن کرونا تا روز گذشته در شرایطی انجام شده است که در روزهای ابتدایی فعالیت دولت سیزدهم مجموع واکسن‌های تزریق‌شده حتی به 20 میلیون دوز نیز نرسیده بود، برای نمونه نگاهی به آمارهای رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد در 25 مرداد سال جاری مجموعاً 15 میلیون و 454 هزار و 351 نفر دوز اول و تنها 3 میلیون نفر هر دو دوز واکسن کرونا را دریافت کرده بودند، همین عملکرد قابل قبول دولت در امر واکسیناسیون بوده که موجب شده است میزان ابتلائات کاهش قابل‌توجهی پیدا کرده و آمار مرگ‌ومیر چند روزی است به کمتر از 60 نفر رسیده است.
با وجود این، اصلاح‌طلبان و فعالان سیاسی نزدیک به دولت سابق که توفیقی در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری نداشتند، این روزها در پی آنند با تکرار این ادعا که تمامی واکسن‌های واردشده سفارش دولت قبل بوده است، عملکرد موفق دولت سیزدهم در واکسیناسیون عمومی و مهار ویروس کرونا را تحت‌الشعاع قرار دهند.
در یکی از جدیدترین نمونه‌های این اظهارنظرات، حسین مرعشی دبیرکل جدید حزب کارگزاران سازندگی مدعی شده است "پیش از استقرار دولت جدید، قرارداد خرید 100 میلیون دوز واکسن با چین از سوی دولت روحانی نهایی و پول آن نیز پرداخت شده بود."، ادعایی که از سوی مسعود پزشکیان نماینده مردم تبریز در مجلس نیز به‌نحو دیگری تکرار شده بود. او گفته بود: "قراردادهای واکسن در دولت حسن روحانی بسته شد و پول آن پرداخت شد، امکان ندارد بدون سفارش بتوانیم واکسن وارد کنیم".
برای صحت‌سنجی از این دست ادعاها کافی است مروری بر مواضع برخی مسئولان دولت دوازدهم و حامیانشان در ارتباط با علل عدم ورود واکسن به کشور در آن برهه زمانی داشته باشیم.
علی ربیعی سخنگوی دولت روحانی در یکی از نشست‌های خبری خود در دی ماه 99، بدون کوچکترین اشاره‌ای به حجم و میزان سفارش برای واردات واکسن، تحریم‌ها و عدم پذیرش معاهدات FATF را علت عدم واردات واکسن کرونا و سرعت پایین واکسیناسیون در کشور عنوان کرده بود. ربیعی گفته بود: "در مورد انتقال پول بنابر قوانین تحریم و قواعد FATF چندین مرحله انتقال پول با مشکل مواجه شد و با موانعی روبه‌رو بودیم؛ به‌طور کلی نپیوستن به FATF آثار خود را نشان خواهد داد، مسئله‌ای که قبلاً نیز دولت دیدگاه خود را در این زمینه اعلام کرده بود".
یا در اظهارنظری دیگر، "علی مطهری" نماینده سایق مجلس و از حامیان حسن روحانی درباره کمبود واکسن کرونا و کندی روند واکسیناسیون در مطلبی نوشته بود: "به‌خاطر اینکه در لیست سیاه FATF قرار داریم نتوانستیم 50 میلیون دلار مبلغ سهمیه ایران از واکسن کرونای سازمان جهانی بهداشت برای 8 میلیون ایرانی را منتقل کنیم و سهمیه ایران باطل شد!! مجمع تشخیص مصلحت نظام باید پاسخگو باشد."
پیوند زدن مسئله واردات واکسن به تحریم‌ها و FATF در شرایطی به‌شکل مکرر از سوی برخی مقامات دولت سابق و اصلاح‌طلبان مطرح می‌شد که اظهارات رئیس وقت جمعیت هلال احمر حکایت از واقعیت دیگری داشت.
کریم همتی، رئیس وقت جمعیت هلال احمر، 20 شهریور ماه درباره علت سرعت گرفتن واردات واکسن کرونا به کشور از زمان استقرار دولت سیزدهم توضیح داده بود: "ابراهیم رئیسی پس از آغازبه‌کار دولت سیزدهم، تماس‌های تلفنی با سران کشورهای چین و روسیه داشت و همین امر سبب شد تا روند واردات واکسن تسریع شود؛ پیگیری‌ها در سطح بالای نظام یکی از مؤلفه‌های اصلی بود که سبب شد تا در چند روز اخیر، واردات واکسن سرعت پیدا کند".
**آیا ایران در ماه‌های پایانی دولت روحانی در آستانه توافق و احیای برجام قرار داشت؟
صرف‌نظر از صحت و سقم ادعای اصلاح‌طلبان و برخی حامیان دولت سابق درباره واردات واکسن، حسین مرعشی ادعای دیگری نیز درباره مذاکرات وین در دولت روحانی بیان کرده است. مرعشی مدعی شده است که "دولت گذشته زیرساخت «چارچوب توافق برگشت به برجام» را آماده و نهایی کرده بود و انتظار می‌رفت آقای رئیسی سرمایه‌ای که آقای روحانی در این زمینه مهیا کرده را به‌موقع دریافت و با استفاده از آن برجام را احیا کند تا دستاوردهای اقتصادی دولت در جامعه نمایان شود".
ادعای مرعشی درباره نهایی شدن مفاد توافق احیای برجام در دولت قبل در حالی است که اظهارات مقامات ایران و آمریکا پس از پایان آخرین دور مذاکرات وین در دولت دوازدهم، بیش از هر چیز بیانگر وجود اختلافات قابل‌توجهی در مواضع دو طرف بوده است.
عباس عراقچی مسئول تیم مذاکره‌کننده ایران در دولت روحانی در پایان ششمین دور مذاکرات وین تأکید کرده بود: "یکی از مباحث جدی ما در این مذاکرات، ایجاد اطمینان نسبت به عدم تکرار آنچه که دولت آمریکا در قبال برجام انجام داده، بوده و هست و ما در این خصوص نیازمندیم که به تضمین‌هایی برسیم که به ما اطمینان بدهد آنچه که دولت گذشته آمریکا انجام داد، یعنی اعمال مجدد تحریم‌ها و خروج از برجام مجدداً رخ نخواهد داد".
در حالی که همان زمان، جیک سولیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید با تکرار مواضع سالهای اخیر آمریکا در قبال برنامه هسته‌ای ایران گفته بود: "ایران یا باید درباره توافقی بلندمدت‌تر و نیرومندتر مذاکره کرده و تعهدات لازم برای اطمینان یافتن از عدم دستیابی به سلاح هسته‌ای را ارائه کند، یا با فشار آمریکا و همزمان انزوای جامعه بین‌المللی مواجه خواهد شد".
با توجه به آغاز دولت آقای رئیسی، به‌نظر می‌رسد برخی با حاشیه‌سازی و تکرار برخی موارد انتزاعی سعی در حاشیه‌سازی برای دولت و مانع‌تراشی در مسیر اهداف دولت سیزدهم دارند؛ در همین زمینه، آقای بهادری جهرمی سخنگوی دولت تصریح کرده بود که دولت هیچ توجهی به حاشیه‌سازی نکرده و تنها در مسیر اهداف و برنامه‌های خود حرکت خواهد کرد، از سوی دیگر برخی نمایندگان مجلس از جمله آقای علیرضا سلیمی عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی دلیل حاشیه‌سازی‌هایی را که حتی با اشکالات واضح و صریح آماری مواجه است، تلاش برای سرپوش گذاشتن بر ناکارآمدی‌های دولت گذشته توصیف کرده‌اند./تسنیم