معرفی لیست حیاتی‌ترین تخصص‌های پزشکی برای انسان
در حال حاضر بیش از 20 نوع تخصص پزشکی وجود دارد که واقعا وجود بعضی از آن‌ها برای حفظ جان انسان در شرایط حاد لازم است. اگر دقت کنید ممکن است یک بیمار در اثر عدم درمان به‌موقع بیماری‌هایی مانند مشکلات پوستی، التهاب گوش، آرتروز یا رماتیسم، آلرژی، مشکلات چشم، ناتوانی جنسی و غیره خیلی آزار ببیند، اما احتمال مرگ وی با وجود پیشرف بیماری خیلی کم است.
درحالی‌که طبق آمار، دو علت اصلی مرگ بسیاری از افراد در سراسر جهان سرطان و سکته قلبی است. بنابراین، همه تخصص‌های پزشکی با سلامت انسان سر و کار دارند و بعضی از آن‌ها برای حفظ جان انسان تلاش مضاعف می‌کنند. به‌همین‌دلیل، در این مطلب به شرح کامل جزئیات تخصص‌های مهم پزشکی خواهیم پرداخت.
کدام تخصص‌های پزشکی مستقیم با جان انسان در ارتباط است؟
تخصص‌های پزشکی مانند تخصص قلب و عروق، تخصص داخلی، جراح عمومی و فوق تخصص سرطان از حساس‌ترین موارد هستند که هرگونه اشتباه در روند کاری آن‌ها می‌تواند باعث مرگ زودهنگام بیمار شود. گاهی نیز بیماران به‌دلیل عدم آگاهی یا نبود شرایط، خودشان به‌موقع مراجعه نمی‌کنند و فرصت لازم برای درمان را از دست می‌دهند.
مطمئنا حفظ جان انسان در شرایطی مانند گرفتگی یک یا چند رگ اصلی قلب، ابتلا به بیماری‌های داخلی مرتبط با ارگان‌های مختلف مانند فشار خون بالا، فرو رفتن یک شی تیز در بافت ریه و نیاز به جراحی فوری، بروز یک تومور بدخیم و تبدیل شدن آن به سرطان و غیره اورژانسی است و به حضور فوری یکی از تخصص‌های پزشکی ذکر شده نیاز دارد. در ادامه به توضیحات کامل لیست تخصص و فوق تخصص‌های پزشکی حیاتی اشاره می‌کنیم.
تخصص قلب و عروق
قلب و عروق یکی از تخصص‌های پزشکی طب داخلی است. متخصص قلب و عروق یا همان کاردیولوژیست (Cardiologist) پس از گذراندن دوره پزشکی عمومی به مدت 4 سال برای تشخیص و درمان بیماری‌های سیستم قلبی-عروقی آموزش ویژه دیده است.
جالب است بدانید که جراحی قلب یک شاخه پزشکی جداگانه است. یعنی پزشک عمومی پس از پایان دوران تحصیل خود به مدت 5 سال فقط در زمینه جراحی تخصصی قلب آموزش می‌بیند. اصولا پزشک متخصص قلب و عروق قابلیت جراحی باز قلب را ندارد و این کار باید توسط جراح متخصص قلب برای مواردی مانند قرار دادن ضربان‌ساز قلب انجام شود.
دکتر قلب وظیفه تشخیص و درمان انواع بیماری‌های مربوط به قلب، عروق و شریان‌های حیاتی بدن را دارد. با توجه به آمار بالای سکته قلبی اکثر افراد با پزشک متخصص قلب آشنایی دارند و بسیاری از بیماران مراجعه کننده به پزشک قلب دارای شرایط بسیار حیاتی هستند. متخصص قلب می تواند در فوق تخصص های جراحی قلب، کاردیولوژی و سایر فوق تخصص‌های مرتبط فعالیت کند. (https://doctoreto.com/landing/specialties)
در نهایت پزشک متخصص قلب و عروق بتواند در محدوده کاتتریزاسیون قلب، قرار دادن استنت یا آنژیوپلاستی عمل کند. چراکه تمرکز اصلی وی روی تشخیص، درمان دارویی و کنترل بیماری‌ها و اختلالات مختلف قلب و عروق مانند موارد زیر است:
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- آترواسکلروزیس یا گرفتگی عروق
- فیبریلاسیون دهلیزی
- انواع آریتمی یا ضربان قلب نامنظم
- بیماری قلبی مادرزادی
- بیماری عروق کرونر قلب
- بیماری احتقانی قلب
- کلسترول و تری‌گلیسیرید خون بالا
- فشار خون
- پریکاردیت
- تاکی‌کاردی بطنی
- فشار خون بالا
درصورتی‌که دچار علائمی مانند موارد زیر هستید حتما به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید:
- تنگی نفس
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
- تغییرات در ضربان یا ریتم قلب
- فشار خون بالا
معمولا پزشک با انجام تست‌های مختلفی مانند موارد زیر برای تشخیص و شروع درمان دارویی اقدام می‌کند:
- نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)
- تست ورزش یا تست استرس
- اکوکاردیوگرافی
اگر نیاز باشد پزشک درخواست انواع تصویربرداری هسته‌ای قلب و عروق مانند توموگرافی کامپیوتری با انتشار تک فوتون (SPECT) را نیز می‌دهد.
بسیاری از این بیماری های قلبی ممکن است علائم مستقیمی روی بیمار داشته باشند مانند احساس تپش قلب، درد در ناحیه قلب و قفسه سینه و موارد دیگر. اما برخی از بیماری ها ممکن است با گرفتگی رگ های قلب مواجه باشد که فقط با آزمایش و تست مشخص می شود. بنابرین برای اینکه این موارد را زودتر از رسیدن به شرایط بحرانی تشخیص دهید، بهتر است در صورت مشکوک بودن و یا افزایش سن به پزشک متخصص قلب و عروق خوب و مطمئن برای تشخیص صحیح مراجعه کنید.
تخصص داخلی
تخصص داخلی یکی از وسیع‌ترین تخصص‌های پزشکی است که در آن به بررسی طیف وسیعی از مشکلات ارگان‌های مختلف بدن پرداخته می‌شود. پزشک متخصص داخلی یا اینترنیست (Internist) همان پزشک عمومی یا پزشک خانواده نیست. بلکه کسی است که بعد از گذراندن دوره پزشکی عمومی خود به مدت 4 سال برای تشخیص و درمان بیماری‌های داخلی مختلف بزرگسالان مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت، چاقی، بیماری کلیوی، بیماری کبدی، بیماری مزمن ریوی و غیره آموزش مضاعف دیده است. به‌همین‌دلیل، تبحر بیشتری دارد.
توصیه می‌کنیم اگر نسبت به علائم خود مطمئن نیستید، ابتدا با پزشک متخصص داخلی مشورت کنید. مطمئنا پس از انجام درمان‌های اولیه شما را به پزشک متخصص مرتبط ارجاع خواهد داد. وی برای تشخیص مشکلات پزشکی گیج‌کننده، مراقبت مداوم از بیماری‌های مزمن، درمان و مراقبت از بیماران مبتلا به بیش از یک بیماری به‌خوبی آموزش لازم دیده است.
معمولا پزشکان داخلی پس از پایان دوره تخصص خود برای کسب تجربه بیشتر وارد دوره‌های فوق تخصصی مانند غدد و متابولیسم، گوارش، ریه، روماتولوژی، قلب و عروق و غیره می‌شوند.
جراح عمومی
جراحی عمومی یکی از تخصص‌های پزشکی مهم و حیاتی است. یک جراح عمومی (General surgeon) نه تنها قابلیت جراحی برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌های رایج را دارد بلکه مسئولیت مراقبت از بیمار قبل، حین و بعد از جراحی را نیز بر عهده دارد. اساسا او به مدت 4 سال بعد از دوره پزشکی عمومی آموزش مضاعف دیده است تا برای جراحی یکی از موارد زیر اقدام کند:
- دستگاه گوارش برای رفع مشکلات مری، معده، سنگ کیسه صفرا و روده
- شکم و محتویات آن در مواردی مانند آپاندیسیت و فتق
- پستان، پوست و بافت نرم
- سیستم غدد درون‌ریز
بیمارانی که بیشتر در زمینه اعضا و جوارح ارگان‌های شکمی اختلالی داشته باشند به بهترین دکتر جراحی عمومی مراجعه می‌کنند. بسیاری از بیماران پزشکان جراح، بیمارهای اورژانسی ناشی از تصادفات هستند. دسته ای از بیماران مراجعه کننده نیز پس از ارجاع بقیه‌ی متخصصین به دکتر جراحی عمومی خوب مراجعه می‌کنند.
علاوه بر این، از جراحان عمومی انتظار می‌رود که در موارد زیر نیز دانش و تجربه کافی را داشته باشند:
- جراحی‌های اورژانسی در شرایطی مانند بروز انواع تروما یا سوختگی
- جراحی انکولوژی برای درمان انواع تومور یا سرطان یا پیشگیری از عود آن‌ها
معمولا در زمینه جراحی انکولوژی، جراح عمومی با پزشک فوق تخصص سرطان همکاری می‌کند تا درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی موثر واقع شوند.
متخصص جراحی عمومی در بخش تخصص اقدامات عمل جراحی در نقاط مختلف بدن که به اندام خاص مرتبط نباشد را انجام می‌دهد. این عمل‌ها می‌توانند شامل انواع پارگی و عمل‌های سطحی بدن و همچنین برخی از اجزای داخلی نیز باشند. متخصص جراحی عمومی می‌تواند در فوق تخصص روی عمل جراحی یکی از بخش های بدن مانند جراحی کلیه، قلب، کبد و سایر اجزای بدن نیز فعالیت کند.
فوق تخصص سرطان
سرطان‌شناسی یکی تخصص‌های پزشکی مهم است. پزشک فوق تخصص خون و سرطان یا همان انکولوژیست (Oncologist) کسی است که پس از گذراندن دوره تخصص داخلی برای 2 تا 3 سال در زمینه تشخیص، درمان و کنترل بیماری‌های مربوط به خون و انواع سرطان آموزش مضاعف دیده است. ازآنجایی‌که هماتولوژی (خون‌شناسی) با مباحث انکولوژی (سرطان‌شناسی) همپوشانی دارد، پزشک فوق تخصص سرطان در هر دو زمینه متبحر است.
اصولا بیماری‌های مربوط به خون مانند اختلالات سرطانی و غیر سرطانی موثر بر اجزای منفرد خون (مانند گلبول‌های سفید، گلبول های قرمز و پلاکتها) یا ارگان‌هایی که آن‌ها را تولید می‌کنند (مانند مغز استخوان، غدد لنفاوی و طحال)، همزمان عملکرد کل سیستم بدن را معیوب می‌کنند. از بیماری‌هایی که یک پزشک فوق تخصص سرطان قادر به تشخیص یا درمان آن‌ها است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلالات انعقادی مانند ترومبوسیتوپنی و هموفیلی
- اختلالات ژنتیکی خون مانند بیماری سلول داسی‌شکل یا تالاسمی
- اختلالات مربوط به گلبول قرمز مانند آنمی
- اختلالات خودایمنی مانند کمخونی همولیتیک خودایمن
- انواع سرطان به‌خصوص سرطان‌های خون مانند لنفوم و لوسمی
- بیماری‌هایی که نیاز به پیوند مغز استخوان یا سلول بنیادی دارند
بنابراین، هدف اصلی از مراجعه به پزشک فوق تخصص سرطان غربالگری، تشخیص یا درمان یک مشکل خونی یا سرطان است. برای درمان سرطان، اگر پزشک تشخیص دهد مراحلی مانند درمان دارویی، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی یا نمونه‌برداری تحت نظارت وی انجام می‌شود.
از کجا بفهمیم به کدام تخصص باید مراجعه کنیم؟
در این مطلب به نکات لازم در این زمینه اشاره کردیم. اگر همچنان پاسخ مشخصی برای سوال به کدام متخصص مراجعه کنیم؟ ندارید توصیه می‌کنیم ابتدا به پزشک عمومی، پزشک خانواده یا پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید تا برحسب مشکل موجود شما را به دکتر متخصص مربوطه ارجاع دهند. برای پیدا کردن بهترین پزشکان ایران در هر نوع تخصص می توانید به سایت doctoreto.com مراجعه کنید و از خدمات دریافت نوبت حضوری و آنلاین استفاده کنید.